22. Вымаўленне галосных.

Галосныя гукі у бел мове звычайна вымаўляюццавыразна, як у моцнай так і у слабай пазіцыі.

* Ётавыя галосныя у пэўных пазіцыях абазначаюць два гукі(у пачаку слова, пасля галосных …)

* Літара і вымаўляецца як [ы] калі знаходіцца пасля прыстаўкі на зачны, або пасля першай часткі слова на зычны(медінстытут і=[ы]). Калі папярэдняе слова заканчвпецца на галосны то ў насупным слове якое пачынаецца з і вамаўляецца [й] (да Івана і=[й]) але да іх і= [йі]. Злучнік і вымаўляецца як [ы] калі папярэдняе слова заканчваецца на цвёрды зычны(Брэст і Мінск і-[ы]). Калі папярэдняе слова заканчваецца на ь (мяккі знак) ці на г к х то у вымауленні застаецца [і] (радасць і гора). Калі папярэдняе слова закончваецца на галосны то злучнік і вымаўляецца як [й] (бацька і сын і=[й])

* Гук [ў] вымаўляецца у пачатку геаграфічных назв, імён, прозвішчаў калі папярэбняе слова закончваецца на галосны (на Урал, ва Уладзіміра у=[ў]) .

* Правілы акання (якання) дзейнічаюць у межах аднаго фанетычнага слова (не быў е=[а])

* Словы з ро- ло- замяняюцца на ры- лы- не пад націскам (гло́тка - глыта́ць)

23. Вымаўленне зычных і спалучэнняў зычных.

На характар вымаўлення зачных уплываўць у першую чаргу якасць гуцкавога акружэння зычнага, месцазнаходжання зычнага у слове (на стыку слоў, на граніцы марфем, у пачатку або ў канцы слова)

 Зацвярдзелыя гукі [р] [ж] [ш] [дж] [ч] [ц] (які не паходзіць з [т]) вымаўляюцца цвёрда (цацка, саджу)

 Для бел мовы характэрны фрыкатыўны гук [г] і толькі у некаторых запазычаных словах сустракаюцца выбухны [ɣ](галлё - гузік)

 У бел мовен афрыкаты [дж] [дз] [дз’] вымаўляюцца злітна, асобнае вымаўленне [д] [ж] і [д] [з] характэрна дрля літар д ж д з якія стаяць на стыку марфем.

 Асаблівасць бел мовы зьяўляецца наяўнасцьпадоўжанных зычных. Ніколі не падаужаюцца губныя зычныя і [р]

 Звонкія і глухія выразна вымаўляюцца перад усімі галоснымі і санорнымі. У слабай пазіціі вымаўляюцца або глуха або звонка

 Свісцячыя і шыпячыя калі стаяць перад галосным гучаць выразна. Слабымі пазіцыямі для свістячых і шыпячых з’яўляецца іх суседзцтва (расчоска)

 Слабай пазіцыяй для выбухных д т і афрыкат ч ц з’яўляецца іх суседзцтва (верталётчык)

 Спалучэнне каранёфых д т ч к з суфіксальнам с у вымаўленні перадаецца гукам [ц]

 Спалучэнне стч вымаўляецца як [шч] (брэстчына стч=[шч])

 Спалучэнне чн вымаўляецца нязменна(ручнік чн=[чн])

 Каранёвые з с г перад суфіксам –ск вымаўляюцаяк [ск] (петербургскі гск=[ск])

 У геаграфічныз назвах і назвах народаў каранёвае к пераж суфексам -ск вымаўляецца як [цк](таджыкскі)

24. Фарміраванне беларускага літаратурнага вымаўлення.

У канцы 19 с пачалося фарміраванне сучаснай бел літ мовыаднак у той час яно не мела дасканалага правапісу не былі распрацаваны арфаэпічныя нормыякія складваюцца дазней за арфаграфічныя.Сучасная бел літ мова развівалася на базе народных гаворак. 20-я гады 20 ст спрыялі развіццю бел лут мовы. У 1920г у Мінску адкрыуся БелДзяржТэатр у 1926 г другі БелДзяржТэатр адкрыўся у Віцебску, зьяўляюцца бел газеты “наша ніва” “наша доля”. У 20вялікай папулярнасцю карыстаецца ”першая бел грамата для школы” Бр. Тарашкевіча (1918г). у канцы 20-х гадоў пачатку 30-х гадоў 20ст пачынаюцца сталінскія рэпрэсіі –шмат паліт дзеячаў і літураведаў былі рэпрэсіраваны. У 1933 быў падрыхтаваны праект правапісуякім афіцыяльна карысталіся да 50-х гадоў.у 1957 быў зацверджаны новы праект зменаў і ўдасканаляння бел правапіса. бел літ вымаўленне к канцу 30-х гадоў набыло узаконены хороктар, арфаэпічныя нармы удасканаліліся разам са зменамі у правапісе. Вывучэнне норм вуснага бел вымаўлення пачалося толькі паслі ВАВ аднак ужо да 60-х гадоў дасканала даследавалася, перш за ўсё зьяўляюцца пісьмовая форма мовы, у 70 былі сфарміраваны агульныя больш тыповыя правілы выр чыту, і тэхнікі вуснага маўлення(былі выданы працы А.каляды “выр чыт” Ф Янкоўскага “Бел літ вымаўленне” у 1976асноўнымі звесткамі пра бел арфаэпію зжьяўляюцца працы Бірылы, Ввгоннай, Падлужнага (на счёт правельности фамилий не уверена)