3. Өндірісті метрологиялық қамтамасыз ету

Өндірісті метрологиялық қамтамасыздандыру (ӨМҚ)- бұл ғылыми және техникалық құралдардың, ережелер мен нормалардың жиыны, ол стандарттардың талаптарына сәйкес өлшеудіңбірлігіне және талап етілетін дәлдігіне қол жеткізу үшін қажет. ӨМҚ – стандарттаумен тығыз байланыс арқылы өзінің тапсырмаларын тиімді шешеді. Ол үшін өлшем бірлігін қамтамассыз ететін мемлекеттік жүйе стандарты (ӨМЖ) жасалған және «Өлшемнің бірлгін қамтамассыз ету» туралы заң қабылданған. ӨМҚ стандарттаудың бақылау әдістері және өнімді сынау деп аталатын объектермен өтне тығыз байланысқан. Бұл объекттер үшін бақылауға шаладығатын бірқатар метрологиялық параметрлерді орнату өте маңызды. Бұл өлшенетін параметрлердің номенклатурасын және өлшеудің дәлдік нормаларының тиімдісін орнату, дәлдікті талап ететін өлшеуді орнатудың әдісін жасау. Өлшеудің үлгілік, массалық әдістерін орындауда реттеудің тиімді жолы оларды сатандарттау болып табылады.

ӨМҚ- метрологиялық қамтамассыздандырудың негізгі жағдайларын регламенттейтін стандарттаудың мемлекеттік жүйесімен регламенттеледі: негізгі жағдайлар СТ РК 2.0-2001, СТ РК 2.2-2001. ӨМҚ – бұл өлшеудің бірлігіне және талап етілетін бірлігіне қол жеткізу үшін ғылым және ұйымдастырушылық негіздері; техникалық құралдарды,ережелер мен нормаларды қолдануды орнату.

ӨМҚ негізгі тапсырмалары:

1. Метрологияның дамуының негізгі бағыттарын және осы аумақтағы ғылыми және техникалық жетістіктерді пайдаланудың ең тиімді жолдарын анықтау, ғылыми- әдістемелік және ӨМҚ ұйымдастырушылық негіздерін дайындау.Әрқашан өлшеу дәлдігінің жоғарлауы талап етіледі. Бұл тапырманы шешудің бір жолы физикалық эталондардыңиерархиялық принциптерінен автономдық принципке көшу. Автономдық - бұл өлшеу құралдарында дәлдігі жоғары табиғи константтардың негізіндегі мөлшерді қолдану, олар жоғары фиксациялаушы қабілетке және тұрақтылыққа ие. Фундаментті табиғи константтар – бұл танымал формулаларға кіретін жарық жылдамдығы, электрон массасы, сандық коэффициенттер т.б.Бұл шамалар тәжірибиеде өзгермейтін яғни тұрақты болып табылады.

Автономды мөлшерлер иерархиялық салыстырып тексеруді талап етпейтін жоғары дәлдікті ӨҚ коструктрлеуге мүмкіндік береді.Көбінесе қазіргі кезде электромагнитті сәулеленудің атом бөлшектерімен байланысына негізделген квантты метрология негізіндегі құралдар жасалуда. Бұл принципте ұзындық, уақыт, жиілік бірліктерінің эталондары жасалған.

2. Физикалық шама бірліктерінің мемлекетік эталон жүйесін құру.

Мемлекеттік эталондар- барлық өлшемдердің негізі. Қазіргі уақытта Республиканың эталондық базасы 24 мемлекеттік эталондарды (масса, ұзындық, қысым, кернеу, өзгермелі ток, рН бірлігі, температура, уақыттар, жиіліктер) құрайды, эталондық құралдың 63 бірлігін және үлгілі дәлдігі жоғары ӨҚ 13 мыыңын құрайды.

3. ҚР қолдануға рұқсат етілген, СИ мемлекеттік сынау, СИ үлгілерін бекіту, жоспарлау және жүргізу.

4. СИ мемлекеттік салыстырып тексеру, СИ-ң өндіргіштігін, күй жағдайын, қолданылуын бақылау және метрологиялық ережелердің орындалуын қадағалау.

5. ӨМҚ аумағындағы стандарттаудың дамуы және жақсаруы.

6. Метрология аумағындағы халықаралық бірлестік жұмыстарын ұйымдастыру.

- Стандарттаудың халықаралық ұйымы (ISO). Бұл ұлттық нормативтік құжаттардың халықаралық талаптармен үйлесу мүмкіндігін береді және ол ҰСҰ(ВТО) кіруде міндетті шарт болып табылып,отандық тауар өндірушілердің өнімдерінің әлемдік саудаға шығуына көмектеседі.

- Заң шығаратын метрологияның халықаралық ұйымы (МОЗМ)- өлшем бірлігін қамтамассыз етудің ұлттық жүйесінің ережелері мен процедураларын, халықаралық ұйымдардың және басқа елдердің ұлттық жүйелерінің ұсыныстарымен үйлесу мүмкіндігін қамтамассыз етеді және осы аумақтағы жұмыс шешімдерін өзара мойындауға жағдай жасайды.