2 Билет

1. Стандарттау саласындағы исо мақсаттары мен мәселелері

1947ж Лондонда ҰҰБ(ООН) қабылдаған шешім бойынша 25 ұлттың стандарттау ұйымдары қолдауымен ұлттық стандарттау ұйымдарының дүниежүзілік федерациясы болып келетін стандарттаудың Халықаралық ұйымы құрылды.Сондықтанда Стандарттаудың Халықаралық ұйымы барлық елдің тілінде қысқаша ISO (ИСО грек сөзінің isos -“теңдей”) деп айтылады.

Исо мақсаты: ИСО-ның негізгі мақсаты стандарттаудың және стандарттауға жақын жатқан іс-әрекеттердің дүние жүзінде қабылдануына, әрі экономика, технология, ғылыми –техникалық, интелектуалдық меншік салаларында халықаралық товар алмастыру мен қызмет көрсету процесстеріне жанжақты қолдау көрсету.

ИСО құрамы: ИСО жұмысында дүние жүзінің 146 елінің стандарттаудың ұлттық ұйымдары қатысады, оның ішінде 94 ел ИСО құрамының мүшесі, 37 ел корреспондент-мүшесі және 15-сі қол қойған мүшесі болып келеді (2003 жылғы ақпарат бойынша ).

ИСО-ның техникалық жұмыстарына дүние жүзінің 35 елінен 40 мыңнан артық эксперттер қатысады.

Жыл сайын 800 халықаралық стандарт қайта қаралып және жаңадан шығарылады. Қазіргі күнге дейін 15 мыңға жуық ИСО стандарттары қабылданды.

Техниканың әр аумағында жете зерттелген стандарттардың үлестері мынандай:

Машина жасау саласы -29,5%

Темір емесбұйымдар -12,2%

Темір және темір рудасы-9,1%

Ақпарат техникасы -8,8%

Ауыл шаруашылығы -8,5%

Химия-3,4%

Денсаулық сақтау және медицина-3,3%

Негізін салушы стандарттар-3,3%

Құрылыс-3%

Тауарларды арту және тасымалдау-1,8% және т.б.

Стандарттар қорының құрылымын жетілдіру ИСО-ның маңызды еңбектеріне жатады. Болашақта ақпараттық технологиялар мен әлеуметтік өрістер ИСО іс әрекеттерінің ішінде ең алдында тұрған мақсат.

ИСО стандарттары бұйымдарға (қызметтерге) қойылатын техникалық талаптардың мұқияттылықпен игерілген варианты болып табылады да, жер жүзіндегі елдер арасындағы тауарлар, қызмет және идеялар алмасуы барынша жеңілдетеді.

Халықаралық стандарттардың негізгі тағайындалуы – бұл жаңа сапа жүйелерін және олардың сертификатталуын дайындаудың халықаралық деңгейде бірыңғай әдістемелік негізін жасау және қолданыстағы сапа жүйелерін жетілдіру. Стандарттау саласындағы ғылыми-техникалық бірлестік стандарттаудың ұлттық жүйесінің халықаралық, аймақтық және прогрессивті ұлттық стандарттау жүйелерімен үйлестіруге бағытталған жұмыстар атқарады.

Халықаралық стандарттаудың мақсаттары:

1. әр түрлі елдерде жасалатын өнім сапа деңгейін жақындату;

2. күрделі өнімдер элементтерінің өзара ауыстырымдылығын қамтамасыз ету;

3. халықаралық саудада әрекет ету;

4. ғылыми-техникалық ақпараттардың өзара алмасуына әрекет жасау және ғылыми-техникалық прогресті үдету.

Стандарттаудың негізгі тапсырмалары (мәселелері) мыналар болып табылады:

1. өнімнің, шикізаттың, материалдар мен жартылайфабрикаттардың техникалық деңгейіне және сапасына қойылатын талаптарды орнату, сонымен қатар, жоғары сапалы өнім шығарудың прогрессивті тәсілдерін енгізуді жылдамдатуға және түрлер, маркалар мен өлшемдердің көптүрлілігін ликвидациялауға мүмкіндік беретін өнімді жобалау және өндіру саласындағы талаптар мен әдістерді, нормаларды анықтау;

2. өндірістің мамандандырылуының басты шарты ретінде өндірістік өнімнің унификатталуы мен агрегатталуын дамыту; өндірістік процестердің кешенді механикаландырылуы мен автоматтандырылуын жетілдіру, өнімнің өзара ауыстырымдылық деңгейін, тиімділігін және жөнделу деңгейін арттыру;

3. елдегі өлшеудің бірыңғайлылығы мен шынайылығын қамтамасыз ету, физикалық шамалардың мемлекеттік эталондарын жетілдіру, сондай-ақ, жоғары дәлдікті өлшеу әдістері мен құралдарын жетілдіру;

4. құжаттамалардың унификатталған жүйелерін, технико-экономикалық ақпараттардың жіктелу және кодталу жүйелерінің унификатталған жүйелерін дайындау;

5. ғылым, техника және экономиканың маңызды салаларындағы бірыңғай терминдер мен белгілеулерді қабылдау;

6.еңбек қауіпсіздігі стандарттарының жүйесін, қоршаған ортаны қорғау саласындағы стандарттар жүйесін құрастыру және табиғи ресурстарды пайдалануды жақсарту;

7. сыртқы сауда, мәдениет және ғылыми-техникалық байланыстар үшін қолайлы жағдайлар жасау.