1. Өлшеу құралдары(өқ) дегеніміз не және ?? жіктелуі.

Өлшеу құралы — өлшеулер кезінде пайдаланылатын және нормаланған метеорологиялық қасиеттері бар техникалық құрал

Техникалық өлшеу құралдары негізгі 3 топқа бөлінеді:

1. Өлшем – бұл берілген өлшемде физикалық шаманы көрсетуге тағайындалған ӨҚ. Бірмәнді өлшем – бір өлшемдегі физикалық шама (гір тасы). Көпмәнді өлшем – бір атты шамалардың әртүрлі өлшемдегі қатары (сызғыш).

Стандартты үлгі – заттың құрамы немесе құрылымын сипаттайтын шама бірліктеріне арналған өлшем.

Үлгілік зат – бұл белгілі құрамы бар зат, затты дайындағанда бекітілген көрсеткіштерді сақтайды.

2. Калибрлер – берілген шекарада өлшемдерді, бөлшек пішіндерін және беттердің өзара орналасуын табу мен бақылауға тағайындалған құрылғылар болып табылады. Оларға тығындар, жақтамалар және бұрандалық калибрлер жатады.

3. Әмбебап ӨҚ – диапазонда нақты мәндерді анықтайды, олар берілген диапазонда өлшемді анықтай алатын калибрлерден осы қасиетімен ерекшеленеді. Олардың төмендегідей түрлері бар:

– өлшеу аспабы – бұл бақылаушыға тікелей қолжетімді пішінде өлшенетін ақпараттардың дабылын туғызатын құрылғы;

– өлшеу жүйесі – бұл өлшемдердің, өлшеу аспаптарының, өлшеу түрлендіргіштерінің және өзара байланыс каналдарымен байланыстырылған көмекші құрылғылардың – яғни ӨҚ–ның жиынтығы. Ол автоматты өңдеуге ыңғайлы пішінде, өлшенетін ақпараттардың дабылын алуға, оларды автоматты басқару жүйелеріне қолдану үшін беруге тағайындалған.

Үлгілік ӨҚ – эталондардан физикалық шама бірліктерінің өлшемін беруге немесе жұмысшы ӨҚ–на дәлдігі жоғары үлгілік өлшеу құралдарын беруге тағайындалған.

Үлгілік өлшеу құралдарына арналған талаптар МСТ 8.382-80 сәйкес.

Үлгілік ӨҚ – бұл өлшеу құралдарынан бірлік өлшемі ең жоғарғы дәлдікпен беріледі. Үлгілік өлшеу құралдары разрядтарға бөлінеді, 1 разряд – ең жоғарғы дәлдік.

Жұмысшы ӨҚ – тәжірибеде өлшеу үшін қолданылады.

Өлшеу аспабы – бұл бақылаушыға тікелей қолжетімді түрде өлшенетін ақпараттардың дабылын алуға тағайындалған ӨҚ. Нәтижелер есептік құрылғыларда – шкалалық, сандық және тіркеуші түрінде б

2. Ұйым стандартын өңдеу тәртібі.

1. Ұйым стандарты өнімге, оның құрамдық элементтеріне, процестерге, оның ішінде іргелі немесе қолданбалы зерттеулер мен әзірленімдер нәтижесі болып табылатын көрсетілетін қызметтерге әзірленеді.

Ұйым стандарттарының деңгейінде мынадай стандарттар әзірленуі мүмкін:

- ұйымдастыру-әдістемелік және жалпы техникалық;

- өнім, процесс және қызмет стандарттары;

- қабылдау ережелері, сынамаларды іріктеу, бақылау (сынау, өлшеу) әдістері, буып-түю, таңбалау, тасымалдау, сақтау.

Стандарттарды әзірлеудің негізгі мақсаттары:

- азаматтардың өмірі және денсаулығы, заңды және жеке тұлғалардың мүліктері, жан-жануарлар мен өсімдіктердің өмірі, қоршаған орта, өнім, процесс, қызмет(ары қарай- өнім) қауіпсіздігі деңгейін жоғарылату;

- техникалық реттемелер талаптарын сақтауға көмектесу;

- табиғи және техногендік сипатты төтенше жағдайлар пайда болу мүмкіндігін есепке алып объектілер қауіпсіздігі деңгейін жоғарылату;

- ғылыми-техникалық прогресті дамытуға көмектесу;

- өнім, процесс және қызметтің бәсекеге жарамдылығын көтеру;

- ресурстарды үнемді пайдалану;

- техникалық және ақпараттық үйлесімдік;

- зерттеулер (сынаулар) мен өлшеулер, техникалық-статистикалық деректер нәтижелерін салыстыру;

- өнімнің өзараалмасуы.

Стандарттарды әзірлеудің негізгі принциптері:

- келісу;

- еркіндік;

- қол жететіндік;

- экономикалық мақсатқа сайлық.

Стандарттау нысандары:

Ұйымдар деңгейінде стандарттау нысандарына ұйымдар ішіндегі нысандар және жеткізілетін өнімді қоса, соның ішінде іргелі немесе қолданбалы зерттеулер және әзірлемелер болып табылатын өнім, процесс және қызметтер жатады:

- жаңа және жаңғыртылған өнім, технология және қызмет түрлері;

- ұйымдастыру-әдістемелік және жалпы техникалық нормалар;

- өнімнің құрамдық бөлігі, технологиялық жабдықтау және құрал; технологиялық процестер, сонымен қатар жалпы технологиялық нормалар мен оларға қойылатын талаптар;

- ұйымдастыру процестері және өндірісті басқару, сапа менеджменті жүйесін, экологиялық менеджмент, еңбек қауіпсіздігі менеджментін қоса;

- терминология, сыныптау және кодтау нысандары;

- технологиялық процестер (тәртіптер, реттемелер);

- бақылау (сынау) әдістері, өлшеу, орындау әдістемелері.

Стандарттар ұйымдарды және өндірісті басқаруды жетілдіру, шығарылатын өнімнің, процестердің және қызметтердің бәсекеге жарамдылығын, сонымен қатар ұйымдарда халықаралық, аймақтық және шетелдік мемлекеттердің ұлттық стандарттарын енгізуді қамтамасыз ету мақсатымен оларды қолдану қажеттілігіне сүйеніп әзірленеді.

Стандарттар авторлық құқық нысаны болып табылады және тек олардың түп нұсқаларын ұстаушы-ұйым рұқсатымен таралуы мүмкін. Стандарттардың түпнұсқа ұстаушылары оларды бекіткен ұйымдар немесе олармен келісім бойынша басқа ұйымдар болып табылады.

Стандарттарды әзірлеуді мүдделі жеке және заңды тұлғалар жүзеге асырады: соның ішінде: мемлекеттік органдар мен ұйымдар, өнімді дайындаушылар мен тұтынушылар (тапсырушылар), стандарттау жөніндегі техникалық комитеттер, сертификаттау органдары, ғылыми-зерттеу және жобалық ұйымдар мен институттар, қоғамдық бірлестіктер (одақтар, қоғамдастықтар), оқу орындары.