4:Полоцкое княжество

на терр Б проживали дреговичи,родимичи,кревичи.Тех кривичей,что жили в верховьях Зап.Двины древнерусские летописи называли полочанами,полоцкое княж-во занималор более ½ терр соврем бел.Оно явл самым ранним воплощением гос-ти на бел землях.Полоцк впервые упомянается в 862г.Первым князам был Рогволод.Рогволод дал согласие на брак его дочери,Рогнеды,с киевским князем Ярополком,а его брату,новгородскому кн.Владимиру было отказано.Он убил Рогволода,его сыновей,взял в плен Рогнеду,убил брата,дал Рогнеде имя-Брислава.Она родила сына-Изяслава.Они были сосланы в Изяславль.Рогнеда постриглась в манашки под именем Анастасия.Рогнеда дала начало роду Рюриковичей Её второй сын,Ярослав Мудрый.

Усиление началось при сыне изяслава БрачиславеПозднее пристол занял его сын-Всеслав.3 марта1067г произошла битва на р.Немиге,где Всеслав дрался с сыновьями Ярослава Мудрого и с ним самим в отместку за Новгород,и его взяли в плен.При Всеславе кн-во достигло наибольшего могущества.Но после его смерти оно распалось на ряд удельных кн-ств,кот были поделяны между его сыновьями.

В законод отношении управлялась вечем,а в исполнит князем и его дружинойВече было и высшей судебной инстанцией.Князь же всегда знал свое место.

5:Туровское княжество

В 9в на терр Бобразовалось кня-во с центром в Турове.Впервые упомянут в980г.Туров подчинялся Киеву,в 988г на престол взошел Святополк,с этого времени Туровск входило в сотав Киевской земли.При Ярославе Туров подчинился непосредственно Киеву,а потом отдал его своему сыну,Изяславу.До нач 12в Тур землей владели потомкиИзяслава,кот были и киевскими князьями.Но при Мономаховичах Туров считали просто волостью Киева.В1158г пристол Турова самостоятельно занял Юрий Ярославович –внук Святополка.в1162гКиев подписал с ним официальное и законное признание его,как отдельного кн-ва

Туровское.кн.во.делилось.на.Туровскре,Пинское,Слуцкое,Клецкое.Особое значение имел Пинск.Позднее выделилась отдельная династия Пинских князей.Но уже в нач13в турово-пинские князья находились в зав-ти от галицко-волынских.

Туровск князья согласно родственным связям имели право перейти на трон в Киеве,когда подходила очередь,как представителей княж рода Рюриковичей.Одновременно Туров подчинялся и своему князю,а после восхожд на пристол в Киеве в туров назначался управлять княж наместник-посадник.

Здесь активно дейсвовало вече,горожане также решали вопрос о назнач епископа,из знатных бояр на вече выбирался тысяцкий-рук-ль городского ополчения.

6. Прычыны I працэс утварэння вкл.

Для заходнiх зямель Русi XII—XIII стст. былi перыядам для феадальнай раздробленасцi. Паступова фармiруюцца фактары, якiя вынуждали заходнерускiя княствы да аб`яднання кансалiдацыi, утварэння адзiнай царквы.

Тэндэнцыя да аб`яднання старажытных рускiх зямель была ўсеагульнай. Але раней яна пачала дзейнiчаць менавiта на заходнiх землях (па прычыне iх размяшчэння па гандлёвых шляхах; тут не было мангола-татарскага iга; на заходнiя землi ў большай ступенi ўплываў знешнепалiтычны фактар у выглядзе двайной пагрозы з боку крыжакоў i мангола-татараў), але самая важная прычына аб`яднанай тэндэнцыi на Русi – унутрыпалiтiычная – у XIII ст. пачаўся новы этап iнтэнсiўнага развiцця феадальных отношений, а гэта непазбежна вяло да абвастрэння класавай барацьбы, што ў феадальным обществе заўседы з`яўлялася фактарам аб`яднальных працэсаў. Такiм обр, сукупнасць унутраных i знешнiх фактараў адрадзiла iмкненне заходнерускiх княстваў да кансалiдацыi (з яго фактычна былi выключаны Паўночна-Усходнiя i Паўдневыя землi Русi). А аб`яднанай сiлай заходнерускiх княстваў выступiла ўлада вялiкiх князеў лiтоўскiх.

У першай палове XIII ст. пачынае стварацца цэнтралiзаваная раннефеадальная Лiтоўская дзяржава з моцнай вялiкакняскай уладай. Яе ўзнiкненне звязана з iмем лiтоўскага князя Мiндоўга, якi шляхам крывавай барацьбы аб`яднаў большасць лiтоўскiх княстваў.

Працэс аб`яднання ў ВКЛ быў працяглы i складаны. Ёе адбываўвся больш за 100лет – з другой чвэрцi XIII па трэцюю чвэрць XIV ст. шляхамi: на аснове договоров мiж лiтоўскiмi i славянскiмi князямi; дынастычныхсвадеб; пры дапамозе ваеннай сiлы и добровольно.

Першымi ў склад ВКЛ трапляюць землi Верхняга Панямоння, Чорная Русь, цi Новагародчына (Новагародак быў першай сталiцай ВКЛ). Полацк апынуўся ў складзе ВКЛ у 1307 г., Вiцебск – у 1320, Турава-Пiнскiя землi – у пачатку XV ст. Асаблiва паспяхова аб`яднальны працэс iшоў пры Гедымiне (1316—1341). Iм была перанесена на ўсе ВКЛ Стараруская мадэль дзяржаўнага кiравання. Рускi ўплыў адлюстроўваўся i на характары вайсковай справы. Старабеларуская мова стала мовай дзяржаўных дакументаў (лiтоўцы пакуль не мелi сваей пiсьменнасцi). ВКЛ – гэта полiэтнiчная дзяржава чатырох асноўных народаў – беларускага, рускага, украiнскага i лiтоўскага, дзе славяне займалi прыкладна 11/12 тэрыторыi i складалi каля 80 % насельнiцтва.пЕрвым князем ВКЛ был Миндовг,потом Войшелк,Трайден,Витень,Гедымин,Альгерд.

Таким чынам прычынамі ўтварэння ВКЛ з’яўляюцца наступныя:

знешнепалітычные, звязаннае з геаграфічным становішчам бел. зямель

унутрыпалітычные, звязанныя з неабходнасцю пеарадолець феадальную раздробленасць перад пагрозай знешняй небяспекі і сумеснымі намаганнямі дробных удзельных княстваў на бел. землях абараніць сябе

эканамічныя, звязанныя з аддяленнем рамяства ад сельскай гаспадаркі і пераадоленнем натуральнага характару гаспадаркіэтнічныя фактары, адбывалася аб’яднанне плямён, якія змешваліся з ужо тут жыўшымі балцкімі пляменамі, г. зн. адбывалася славянізацыя балцкага насельніцтва

культурная

Працэс образования ВКЛ быў звязаны с паступовай актывізаціяй палітычнага жыцця ў Навагрудку. У сярэдзіне 13 ст. пачано ўзвышацца Наваградскае княства

Крэўская ўнiя i яе вынiкi К канцу XIV ст. складваюцца ўмовы зблiжэння ВКЛ i Польшчы (гэтага патрабавала i знешняя небяспека – Тэўтонскi ордэн). У 1385 г. было падпiсана пагадненне мiж ВКЛ i Польшчай – Крэўская ўнiя. Ягайла стаў польскiм каралём. Па сваiх умовах унiя была iнкарпарацыяй ВКЛ у Польшчу i вяла да каталiцкай экспансii на беларуска-лiтоўскiх землях. Незадаволеныя беларуска-лiтоўскiя феадалы пачынаюць барацьбу супраць унii. Яе ўзначалiлi Андрэй Альгердавiч – на першым этапе, Вiтаўт, сын Кейстута – на другiм. Барацьба завяршылася падпiсаннем Востраўскага пагаднення (1392) аб падзеле ўлады памiж Ягайлам i Вiтаўтам. Яна значна карэкцiравала Крэўскую ўнiю: ВКЛ было гарантавана адасобленае дзяржаўнае iснаванне, але ў саюзе з Польшчай i пад верхаўладзем польскага караля. Юрыдычна палiтычная самастойнасць ВКЛ была аформлена падпiсаннем Гарадзельскай унii 1413 г., але ўсе роўна пад уладай польскага караля. Супрацьстаянне бакоў прывяло да грамадзянскай вайны (1431—1436), пад уплывам якой былi прыняты прывiлеi польскага караля (1432) i вялiкага князя (1434), якiя пашыралi правы праваслаўных феадалаў (забарона займаць вышэйшыя дзяржаўныя пасады захоўвалася).