Temat 4. Rynek

Rynek jest to miejsce, gdzie spotyka się podaż z popytem i gdzie kształtuje się cena. Na rynku drogą negocjacji między sprzedawcą a nabywcą dochodzi do ukształtowania ceny i zawarcia transakcji.

Definicja ta odpowiada pojęciu rynku konkurencyjnego, na którym występuje wielu sprzedawców i wielu nabywców. Rzeczywiste sytuacje rynkowe odbiegają mniej lub bardziej od takiego modelu. Jeśli np. liczba sprzedawców jest mała, a ponadto porozumieli się oni między sobą co do warunków sprzedaży, to mamy do czynienia z rynkiem zmonopolizowanym. Może być również odwrotnie – sprzedawców jest wielu, a kupujący jeden (np. w skupie produktów rolnych).

W praktyce mamy do czynienia z rynkiem sprzedawcy (producenta) lub z rynkiem nabywcy (odbbiorcy). Rynek sprzedawcy charakteryzuje się nadwyżką popytu nad podażą przy danej cenie. Na rynku sprzedawcy cena ma tendencję do wzrostu. Przy braku zewnętrznych (np. urzędowych) ograniczeń wzrastać ona będzie do poziomu zapewniającego zrównoważenie podaży i popytu, czyli równowagę na rynku danego towaru. W dłuższym okresie nadwyżka popytu nad podażą i tendencja do wzrostu cen zachęca sprzedawców (producentów) do zwiększenia podaży, co wpływa na zahamowanie wzrostu cen. W przypadku cen urzędowych, nie reagujących na wysoki popyt, niezdolnych do zrównoważenia podaży z popytem – wytwarza się tzw. Czarny rynek, nazywany też spekulacyjnym, podnoszący cenę do poziomu równowagi i powpdujący niepożądany, ponowny podział dochodów. Sytuacja ta jest typowa dla gospodarki, w której produkcja i podaż kształtowane są niezależnie od rynku i jego mechanizmu.

Normalny rynek jest rynkiem nabywcy. Działa bowiem na nim mechanizm dostosowań podaży, popytu i cen. Rynek nabywcy charakteryzuje się na tyle dużą nadwyżką podaży nad popytem przy danej cenie, że zawarcie transakcji jest zawsze mmożliwe. Na rynku nabywcy cena wykazuje tendencję do spadku lub stabilizacji (poza krajami o wysokiej stopie inflacji). Inflacja nie wyklucza jednak rynku nabywcy. Jego istnienie lub nieistnienie zależy od tego, czy działanie mechanizmu rynkowego jest urzędowo ograniczone, czy też nie. Stopień elastyczności dostosowań sprzedawców (producentów) do popytu zależy od stopnia ich upodmiotowienia, niezależności od innych instytucji, od tego, czy działają oni na własny rachunek i odpowiedzialność.

Z punktu widzenia przedmiotu transakcji rozróżnia się rynki towarowe, rynki usług, rynki pracy, rynki pieniężne, rynki kapitałowe (papierów wartościowych), rynki kredytowe. Ostatnie dziesięciolecia zaznaczyły się wzrostem znaczenia rynków kapitałowych i rynków usług.

Rozwój transportu, łączności, środków komunikowania i wymiany informacji spowodował wzrost rozmiarów rynków z przestrzennego punktu widzenia. Aktualny jest podział rynków na lokalne, regionalne, narodowe i światowe. Charakter rynku z przestrzennego punktu widzenia zależy przede wszystkim od przedmiotu transakcji. Tak np. rynek usług bytowych ma z natury charakter lokalny, podobnie jak – choć już w mniejszej mierze – rynek warzyw i owoców. Natomiast rynki podstawowych surowców , rynki technologii, rynki pieniężne i kapitałowe są zwykle rynkami światowymi lub co najmniej narodowymi.

Wyrazy, zwroty i wyrażenia do tekstu:

Podaż	Пропозиція
Kształtować się	Формуватися
Negocjacje	Переговори
Nabywca	Покупець
Mieć do czynienia	Мати справу з чимось
Odbiorca	Споживач
Zachęcać	Заохочувати
Niepożądany	Небажаний
Dostosowanie	Пристосування
Stopa inflacji	Рівень інфляції
Stopień upodmiotowienia	Міра суб’єктивності
Łączność	Сукупність
Środki komunikowania	Засоби комунікації
Przestrzenny punkt widzenia	Просторова точка зору
Rynek podstawowych surowców	Ринок основної сировини

Uwaga! Przy tłumaczeniu takich wyrazów mogą powstać trudności:

Przedmiot – предмет, об’єкт

Podmiot – суб’єкт

Owoce – фрукти

Warzywa – овочі

Proszę zapamiętać synonimy:

Kształtować się =Formować się

Nabywca = kupujący

Odbiorca = konsument

Dostosowanie = dopasowanie

Stopa = poziom

Ćwiczenie 1. Proszę odpowiedzieć na pytania do tekstu:

1. Jak można zdefiniować pojęcie rynku?

2. Jakie rodzaje rynków spotykamy na praktyce?

3. Proszę wymienić cechy rynku sprzedaży.

4. Czym charakteryzuje się rynek nabywcy?

5. Jakie są typy rynków ze względu na przedmiot transakcji?

6. Jakie rynki rozróżniają się z przestrzennego punktu widzenia?

Ćwiczenie 2. Proszę połączyć czasowniki z kolumny A z rzeczownikami z kolumny B w pary, odszukać i podkreślić je w tekście:

A	B
mieć dochodzić odbiegać zachęcać wykazywać działać porozumieć się charakteryzować się	od modelu tendencję sprzedawców do czynienia do ukształtowania ceny nadwyżką na własny rachunek co do warunków sprzedaży

Ćwiczenie 3. Proszę przetłumaczyć zdania o tematyce ekonomicznej z języka ukraińskiego na język polski:

1. Найоптимальнішим для кожної країни є ринок покупця.

2. Перевага попиту над пропозицією і тенденція до зростання цін заохочують виробників до збільшення пропозиції.

3. Класифікація ринку з просторової точки зору залежить передусім від об’єкта трансакції.

4. Я вважаю,що в Україні особливо добре розвинуті ринки основної сировини.

5. Діяльність ринкового механізму є урядово обмеженою.

6. Ринок фруктів та овочів має місцевий характер.

7. Як правило, інфляція не виключає ринку покупця.

8. У цій державі виробництво і попит формуються незалежно від ринку і його механізму.

9. Продавці на ринку домовилися про ціну шляхом переговорів.

10. У нашій країні особливо велике значення для розвитку економіки мають ринок цінних паперів та ринок послуг.

Ćwiczenie 4. Sytuacja konwersacyjna:

Proszę wypowiedzieć swoją opinię:

1. Jaki jest Pana (pani) stosunek do rynków second-hand? (rynki, gdzie sprzedaje się tania odzież na wagę). Kto najczęściej z nich korzysta?

2. Czy normalnie funcjonują na naszych rynkach artykułów spożywczych służby sanitaryjne? Jaka jest ich rola?

3. Czy odpowiadają Państwu ceny aktualnie ukształtowane na rynkach naszego miasta?