- •2А. Феодальная раздробленность на белорусских землях. Борьба с иноземными завоевателями.
- •3А. Киевская Русь. Проблема возникновения государственности у восточных славян.
- •4А. Древнейшее население и начало расселения славян на территории Беларуси. Концепции происхождения белорусов.
- •5А. Становление раннефеодальных государственных образований восточных славян. Полоцкое и Туровское княжества: политическое и социально-экономическое развитие (IX – первая половина XIII в.)
- •6А. Новая экономическая политика, ее сущность и значение для развития хозяйства бсср.
- •7А. Духовная жизнь и культура белорусских земель в период раннего феодализма (IX-XIII вв).
- •8А. Начало строительства социалистической экономики в бсср. Политика «военного коммунизма».
- •9А. Изменение геополитической ситуации в Восточной Европе в XIII в. Образование Великого княжества Литовского.
- •10А. Форсированная индустриализация и принудительная коллективизация в бсср. Формирование командно-административной системы управления, ее основные черты.
- •11А. Основные направления внешней политики Великого княжества Литовского в хiv в.
- •12А. Общественно-политическое устройство вкл.
- •13А. Культурная и духовная жизнь бсср в 1920-1930-е гг. Политика белорусизации.
- •14А. Династический кризис в Великом княжестве Литовском в 70-е гг. Хiv в. Кревская уния 1385 г. И ее последствия.
- •16А. Культура белорусских земель во второй половине хiii – начале хvi в.
- •17А. Социально-экономическое развитие белорусских земель в составе вкл.
- •18А. Общественно-политическое развитие бсср в 1920-1930-е гг. Политические репрессии 1930-х гг.
- •19А. Этнические процессы на белорусских землях во второй половине XIII – первой половине XVI в. Образование белорусской народности.
- •20А. Западная Беларусь в составе Польши.
- •21А. Конфессиональные процессы на белорусских землях во второй половине хiii – первой половине хvi в.
- •22А. Ссср и бсср в начале Второй мировой войны. Вхождение Западной Беларуси в состав бсср.
- •23А. Эпоха Просвещения. Культурное развитие белорусских земель в составе Речи Посполитой.
- •24А. Коренной перелом в ходе Великой Отечественной войны. Освобождение Белоруссии. Разгром фашистского блока.
- •25А. Борьба Великого княжества Литовского с крестоносной агрессией. Грюнвальдская битва и ее значение.
- •26А. Эволюция государственного устройства Великого княжества Литовского, превращение его в сословно-представительскую монархию.
- •27А. Эволюция сословной структуры вкл в хv – хvi вв.
- •29А. Восстановление народного хозяйства бсср (1944-1950 гг.).
- •30А. Социально-экономическое развитие белорусских земель в условиях кризиса феодализма. Попытки хозяйственных реформ первой половины XIX в.
- •32А. Образование Речи Посполитой.
- •33А. Начало Великой Отечественной войны. Причины поражения Красной Армии летом-осенью 1941 г. Московская битва, ее значение.
- •34А. Особенности конфессиональных оношений на территории Беларуси (вторая половина XVI - XVII в.) Реформация и Контрреформация. Брестская церковная уния 1596 г.
- •35А. Фашистский оккупационный режим на территории бсср. Проблема коллаборационизма.
- •36А. Войны и социально-политические конфликты на белорусских землях (вторая половина XVII – первая половина XVIII в.).
- •37А. Система биполярного мира после Второй мировой войны.
- •38А. Углубление политического кризиса Речи Посполитой во второй половине XVIII в. Разделы Речи Посполитой и их историко-правовая оценка.
- •39А. Партизанское и подпольное движение в бсср.
- •40А. Белорусские земли в войне 1812 г. Общественно-политические движения первой половины XIX в. Восстание 1831 г.
- •41А. Гражданская война в Великом княжестве Литовском в 30-е гг. Хv вв. Возобновление династической унии с Польшей.
- •43А. Характерные черты и особенности развития хозяйства бсср в 1950-е- 1960-е гг. Хозяйственная реформа 1965 гг. И её итоги.
- •45А. Достижения и противоречия советской социально-экономической системы в бсср. Нарастание застойных явлений (1970-е – первая половина 1980-х гг.)
- •46А. Общественное движение на белорусских землях в конце хviii – первой половине хiх в. Тайные товарищества. Восстание 1830 – 1831 гг. И его последствия.
- •47А. Внешнеполитическая деятельность и межд. Связи бсср в 1944-1985 гг
- •48А.Первая мировая война 1914-1918 и её влияние на бел земли. Свержение самодержавия.
- •49А. Поиск, становление и реализация белорусской модели социально-ориентированной рыночной экономики (1990-е – 2008 г.). Государственные программы развития Республики Беларусь.
- •50А. Февральская буржуазно-демократическая революция 1917г. И Беларусь. Борьба политических партий за выбор путей общественного развития.
- •51А. Геополитическое положение Республики Белаурсь (1990-е гг. – начало XXI в.).
- •52А. Беларусь в период Октябрьской революции 1917г. Становление белорусской государственности. Советско-польская война 1919-1920 гг. И ее итоги.
- •53А. Духовная и культурная жизнь белорусского народа (вторая половина 1980-х – начало ххi в.).
- •54А. Культура Беларуси в первой половине XIX в.
- •56А. Отмена крепостного права и буржуазные реформы 1860 – 1870-х гг.: особенности их проведения в Беларуси.
- •57А. Общественно-политическая, духовная жизнь и культура Беларуси во 2/п 1940-х – п/п 1980-х гг.
- •58А. Восстание 1863-1864 гг. И его итоги. Народническое и социал-демократическое движение в белорусских губерниях в 1870-1890-е гг.
- •59А. Изменения в междунар ситуации во вт пол 1980. Распад социалистического блока.
- •60А. Развитие капитализма в сельском хозяйстве и промышленности на территории Беларуси в 1860-1890-е гг. Транспорт, торговля, финансы и кредит.
- •61А. Попытки эк и полит модернизации ссср и бсср в годы “перестройки” (вт пол1980). Перехлд к рынку.
- •62А. Революция 1905-1907 гг. Белорусские земли в условиях ускорения буржуазной модернизации (начало хх в.).
- •63А. Распад ссср и правовое оформление государственного суверенитета Республики Беларусь.
- •64А. Образование,наука и культура б во вт.ПXiXначXXв
- •65А. Эволюция общественно-политической системы Республики Беларусь в 1990-х гг. – начале XXI в.
- •66А. Развитие экономики, социальных отношений и экономических связей белорусских земель во 2/п XII – п/п XVI в.
- •67А. Оккупация Германией стран Европы. Ссср и бсср накануне вов
- •68А. Основные направления политики российского самодержавия в Беларуси в конце XVIII – начале XIX в.
- •69А. Деятельность ссср на международной арене. Создание антигитлеровской коалиции 1941-1943 гг.
- •70А. Княжества на территории Беларуси (Полоцкое, Туровское), их образование и политическое устройство. Взаимоотношения с Киевом и Новгородом.
10А. Форсированная индустриализация и принудительная коллективизация в бсср. Формирование командно-административной системы управления, ее основные черты.
На пачтку 20-х гадоў ХХ стагоддзя Беларусь па-ранейшамк заставалася слабаразвiтай у прамысловых адносiнах рэспублiкай. Аснову яе складалi харчовая, дрэваапрацоўчая, каляровая, гарбарная галiны, на долю якiх прыпадала асноўная частка агульнага аб`ему валавай прадукцыi. Рпамысловасць па-ранейшаму заставалася «дробнай» i «кустарнай». Вельмi вострастаяла ў рэспублiцы праблема iнжынерна-тэхнiчных кадраў, квалiфiкаваных рабочых. У той жа час i культурны ўзровень асноўнай масы насельнiцтва заставаўся нiзкiм.
Усе гэта перашкаджала развiццю народнай гаспадаркi, галоўйнай мэтай палiтыкi сацыялiстычнай iндустрыалiзацii было стварэнне матэрыяльна-тэхнiчнай базы сацыялiзму, пераўтварэнне СССР у эканамiчна-незалежную дзяржаву за магутным эканомiка-вытворчым, навукова-тэхнiчным i абарончым патэнцыялам, забеспячэнне росту прадукцыйнасцi працы i на гэтай аснове няўхiльнае павышэнне матэрыяльнага дабрабыту ў культурнага ўзроўню працоўных.
Сутнасць iндустрыалiзацii (I) заключалася ў наступным: весцi эканамiчнае будаўнiцтва пад такiм вуглом гледжання, каб СССР з краiны, якая ўвозiць машыны i абсталяванне, ператварыць у краiну, якая выпускае машыны i абсталяванне. Дзеля таго как забяспечыць пераўзбраенне народная гаспадаркi, падняцце яе на новы тэхнiчны ўзровень, аб`яўлялася пераважным развiццем цяжкай iндустрыi, асаблiва тых яе галiн, што выраблялi сродкi вытворчасцi. Улiчвалася, што поспех I будзе залежыць ад «змычкi рабочага класа i сялянства», г.зн. удзелу вескi ў фiнансаваннi прамысловасцi цераз збалансаваную палiтыку ў вобласцi падаткаў i цэн як на сельскагаспадарчую, так i на прамысловую прадукцыю.
Па сваей прыродзе I ў СССР не магла абмежавацца нi маштабамi асобных галiн, нi тэрыторыяй асобных рэспублiк цi раенаў. Паколькi эканомiка савецкай беларусi была неад`емнай часткая эканомiкi СССР, I рэспублiкi праходзiла так, як у цэлым па краiне.
На Беларусi мелiся i свае асаблiвасцi, i свае цяжкасцi. Адрозненне ў тэрмiнах i тэмпах I, галiновых i структурных прапорцыях былi абумоўлены:
- геапалiтычным становiшчам Беларусi ў мiжваенны перыяд (прамежнае знаходжанне, адсюль немэтазгоднасць развiцця цяжкай прамысловасцi прадпрыемстваў ваенна-прамысловага комплексу);
- адсутнасць разведаных радовiшчаў нафты, газа, каменнага вуглю, руд чорных i каляровых металаў, сыравiннай базы будаўнiчых матэрыялаў;
- арыентацыяй прамысловасцi на мясцовую сыравiну – перчарговым развiццем легкай i харчовай прамысловасцi;
- недахопам квалiфiкаваных кадраў i iнш.
З улiкам гэтых асаблiвасцей на Беларусi быў ўзяты курс на неабходнае i хуткае развiцце галiн, якiя базiравалiся на перапрацоўцы мясцовай сыравiны: керамiчнай, шклянай, запалкавай, дрэваапрацоўчай, iльнопрадзiльнай, папяровай, гарбарнай, харчовай i iнш. Гэты курс адпавядаў структуры прамысловасцi рэспублiкi, яе гiстарычным, эканамiчным i фiнансавым магчамысцям. Аднак пераапрацоўка прадукцii сельскай гаспадаркi займала вядучае месца ў прамысловасцi БССР.
Правядзенне I патрабавала вялiкiх сроддкаў. Асноўнай крынiцай накаплення з`яўлялася сама прамысловасць праз сакрашчэнне накладных расходаў, знiжэнне сабекошту прадукцыi, паскарэнне абарачальнасцi сродкаў, шэрокай нацыяналiзацii прамысловасцi, укараненне найноўшых дасягненняў навукi i тэхнiкi, павышенне прадукцыйнасцi працы i ўмацаванне дысцыплiны, а таксама за кошт эканомii i павышэння рэнтабiльнасцi вытворчасцi. Важнай крынiцай атрымання сродкаў з`явiлiся таксама зберажэннi працоўных, падпiска на дзяржаўныя пазыкi.
За трю гады I ў рэспублiцы было пабудавана 150 прамысловых прадпрыемстваў. Адначасова вялася рэканструкцыя дзеюцых прадпрыемстваў, абапiраючыся на фiнансавую дапамогу СССР. За гады першай пяцiгодкi было пабудавана 78 буйных i 460 дробных i сярэднiх прадпыемстваў.
У 1932 годзе XVII партканферэнцыя ВКП(б) канчаткова адмовiлася ад НЭПа, адзначыўшы яго поўную несумяшчальнасць з палiтыкай партыi i iнтэрлэсамi рабочага класа, з буржуазна-нэпнанскiмi скажэннямi прынцыпу гаспадарчага разлiку, якiя праявiлiся ў разбазараваннi агульнанародных дзяржаўных рэсурсаў i «значыць» у зрыве ўстанаўлення гаспадарчых планаў. На змену гаспадарчаму разлiку ў эканомiцы прыйшла камандна-адмiнiстрацыйная сiстыма. Усталеўвалася жорсткая цэнстралiзаваная сiстэма кiравання прамысловасцю часоў «ваеннага камунiзму».
Тым не менш у вынiку гэтага I iшла хутка, прамысловасць рэспублiкi развiвалася дастаткова высокiмi тэмпамi. Другая пяцiгодка (1933—1937) дала павялiчэнне валавой прадукцыi ў 1,9 раза. Усяго ў 1929—1940 гг. было ўведзена ўстрой i рэканструктавана 1863 прадпрыемствы. Да канца другой пяцiгодкi рэспублiка давала ўжо 2,2 % усей валавой прадукцыi прамысловасцi СССР.
У агульным комплесе эканамiчнага развiцця Беларусi важная роля належала рэканстуркцыi i развiццю транспарта, асаблiва аўтамабiльнага. У 1935 г. адкрыта першая ў рэспублiцы авiялiнiя Мiнск-Масква. У Мiнску быў пабудаваны аэрапорт, укаранялася тэлефонная i тэлеграфная сувязi. Нягледзячы на працоўны ўздым i высокiя тэмпы I, заданнi другой i першых гадоў трэцяй пяцiгодак (як i першай) не былi выкананы. Па тэмпах развiцця БССР адставала ад СССР у цэлым.
Велiзарная значэнне ў жыццi нашага грамадства, 4/5 насельнiцтва якога ў 20—30-я гг. складала сялянства, мелi радыкальныя пераўтварэннi сельскай гаспадаркi. У 20-я гг. пачалi развiвацца розныя формы кааперацыi, паступовы пераход дробных сялянскiх гаспадарак да калектыўнай апрацоўкi зямлi на ўмовах НЭПа. Асаблiвасцю Беларусi было тое, што ўвядзенне НЭПа супадала з перадачай зямлi сялянам. У 1921 годзе ўся зямля перадавалася бясплатна сялянам у карыстанне. Свабода выбоару форм землекарыстання захоўвалася аж да 1927 г. Да гэтага часу ў беларусi развiвалiся гаспадаркi як калектыўнага землекарыстання (у формах вытворчай кааперацыi – сельгасарцелей, камун, таварыстваў па суместнай апрацоўцы зямлi); у разнастайных прасцейшых формах кааперацыi – крыдытных, забяспячэнскiх, збытавых; у спецыялiзаваных вiдах кааператыўных аб`яднанняў – машынных i конна-машынных, масларобчых, сыраварных, жывелагадоўчых, насенняводчых i г.д., так i аднаасобнага землякарыстання (двары, хутары i адрубы).
Кiраўнiцтва народным камiсарыятам земляробства праводзiла ў жыцце план стварэння хутароў i дробных паселкаў тыпу адрубаў. У канцы 20-х гадоў хутарская сiстэма на Беларусi складала больш за 25 % сялянскага землекарыстання.
З першых гадоў савецкай улады стваралiся i вытворчыя кааператывы, калектыўныя гаспадаркi. Да пачатку 1927 г. на Беларусi было ўжо ўтворана каля 400 сельскагаспадарчых арцелей, камун i таварыстваў па сумеснай апрацоўцы зямлi, а таксама 213 саўгасаў.
Калгасы разглядалiся ў асноўным як форма арганiзацыi бяднейшых пластоў насельнiцтва. Стваралiся яны як правiла на землях дзяржаўнага фонду. Да кастрычнiка 1928 г. у БССР было арганiзавана 994 калгаса, у тым лiку 243 нацыянальныя (227 яўрэйскiх, 12 польскiх, 2 латышскiя, цыганскi i нават кiтайскi – два апошнiх у Вiцебская воблсцi). На адзiн калгас у сярэднiм прыходзiлася 40—75 дзесяцiн зямлi, па 3—5 коней, 3—4 плугi, 4 бараны; на 100 га мелася па 20 галоў буйной рагатай жывелы; сярэдняя ўраджайнасць зерневых з 1 га склада 8 цэнтнераў. Развiцце сельскагаспадарчай кааперацыi iшло галоўным чынам у дзвюх формах: крыдытнай i забеспячэнска-збытавой. Разнастайнымi формамi сельскагаспадарчай кааперацыi ў Беларусi ўжо да пачатку 1926 г. было аб`яднана 20,9 % сялянскiх гаспадарак.
У канцы 20-х гг., згодна палiтыкi Камунiстычнай партыi i савецкай дхзяржавы, быў ўзяты курс на паскораную калектывiзацыю ў яе вышэйшых формах. Мэта – у кароткi тэрмiн парвесцi калектывiзацыю вескi i ўзяць у яе сродкi для патрэб iндустрэялiзацыi i абароны краiны. Пачатак рэалiзацыi такога курса паклаў хлебанарыхтоўчы крызiс, якi ўзнiк у краiне зiмой 1927—1928 гг. У сувязi з недаборам збожжавых, скрачэннем дзяржаўных нарыхтовак хлеба стварылася пагроза планаў iндустрыяльнага ўбдаўнiцтва, бо пастаўкi прамысловагаабсталявання залежылi ў краiне ад экспарту хлеба. У гарадах пачалiся перабоi ў забеспячэннi прадуктамi, давалося ўвесцi картачную сiстэму. Пачаўся адыход ад НЭПа, яе дэмантаж i шырокае прымяненне надзвычайных мер. Бязлiтасна знiшчалася самая заможная частка сялянства – кулацтва. Барацьба з «правым ухiлам» суправаджалася фарсiраваннем калектывiзацыi, пачалася гонка за «тэмпамi», i ад палiтыкi абмежавання i выцяснення кулацтва партыя перайшла на палiтыку лiквiдацыi кулацтва як класа на аснове суцэльнай калектывiзацыi. Раскулачвалi не толькi кулакоў, але i сярэднiкоў, якiя не хацелi ўступаць у калгасы. Прымусовыя меры далi свае вынiкi. Калi ў студзенi 1930 г. у калгасы ўступiла 20,9 % сялянскiх двароў, то да сакавiка таго ж года – 58 %. Пратэст сялян выразiўся 500 выступленнямi, распадам прымусоваствораных калгасаў. Калi ў сакавiку 1930 г. калгасы аб`ядноўвалi 58 % сялянскiх гаспадарак, дык у чэрвенi – 11,1 %. А вясной 1932 г. – чарговы выхад сялян з калгасаў. Толькi да 2—3 месяцы распалiся 1002 калгасы, з якiх выйшла большi за 55 тыс. сялянскiх гаспадарак.
У канцы першай пяцiгодкi ў рэспублiцы налiчвалася прыкладна 9 тыс. калгасаў, якiя аб`ядноўвалi 43 % сялянскiх гаспадарак. У вынiку дапушчаных памылак у эканамiчнай палiтыцы ў 1932—1933 гг., краiну ахапiў масавы голад (7 жнiўня 1932 г. быў выдадзены «Закон аб ахове сацыялiстычнай уласнасцi», «закон аб пяцi каласках»).
Да канца 30-х гадоў калiктывiзацыя ў Беларусi была завершана, кулацтва як клас лiквiдавана. У 1937 г. калгасы аб`ядноўвалi 680 тыс. сялянскiх двароў, цi 87,5 % iх агульнай колькасцi.