31.Колькасныя личэбники.Скланенне колькасных личэбникау.

Колькасныя личэбники служаць для абазначэння лику або пэунай колькасци аднародных прадметау.У залежнасци ад формы и значэння гэтыя личэбники дзеляцца на пэуна-колькасныя,няпэуна-колькасныя, зборныя и дробныя.

1.пэуна –колькасныя(лич. якия выражаюць пэуны адцегнены лик або акрэслиную колькасць аднародных прадметау- у пасёлку было 27 дамоу).Яны не змяняюцца па ликах и родах.Яны пазбауленны прадметгага значэння и лексична выражаюць значэнне лику.Словы адзин,два, а таксама тысяча,мильён,мильярд занимаюць асобае месца.Адзин можа ужывацца у форме м., ж. и н. роду .Два-для м. и н. роду, а для ж.роду две. Личэбник адин дапасуецца да назоуника у роде, склоне и лику(адин стол, адно слова,адны вароты).

Личэбник два, тры,чатыры спалучаееца з назоуниками у форме Н.скл. мн. Лику(тры дамы).

Пачанаючы з пяци личэбники спалучаюцца з назоуниками у форме Р.скл мн.лику(пяць аутобусау).

Тысяча-мае форму ж. роду, а мильён – м.роду,яны змяняюцца па ликах(тысяча-тысячы).Яны уваходяць у састауныя личэбники(тря милиёна сто сорак чатыры тысячы).У складе састауных личэбникау яны зъяуляюцца таксама личэбниками.Без назоуникау у форме мн.лику яны выступаюць як назоуники.

2. няпэуна-колькасныя(личэбники якия выражаюць неакрэслиную колькасць аднародных прадметау(некальки хат виднелася памиж лесу).

Им не уласцивы катэгорыи роду и лику.Яны могуць спалучацца з назоуниками у форме Р. скл. не тольки мн., але и адин.лику(некальки чалавек,шмат часу).Личэбники якия меюць зменую форму наближаюцца да займенникау, а нязменныя да прыслоуя.

3.Зборныя(личэбники якия выражаюць пэуную колькасць прадметау як адно цэлае,узятае у сукупнасци-трое мужчын).

Яны утварылися ад пэуна – колькасных личэбникау пры дапамозе суффиксов йэ,ёра(двое, сямёра).

Яны не маюць катэгорыи роду и лику.Да зборных прымыкаюць личэбники абодва,абедьве(яны заусёды ужываюцца у форме мн.лику).

4.Дробавыя(личэбники выражаюць колькасць прадметау як частку целага або целае и частку гэтага целага(адна десятая).

Асобна стаиць личэбник паутары(пол и втора.Паутара-для м. и н. роду, а паутары-для ж. роду.

32.Дзеяслоу як часцина мовы(лексичнае значэнне, марфалагичныя прыметы, синтаксичная роля).Систэма формау дзеяслова(спрагальная и неспрагальная, зменныя и нязменныя).

Гэта часцина мовы, якая абазначае дзеянне ци стан прадмета як працесс и выраженне яго у граматычных категорыях трывання, стану, асобы, ладу, часу.

Дзеясловы могуць абазначаць физичнае дзеянне,перамяшчение у прасторы,мову и думку,успрыняцце, адносины да кого ци чаго-небудь,стан.

Разрады:инфинитыу(неазначальная форма дзеяслова), асабовыя формы(формы лику, часу,ладу,роду,асобы), дзепрыметник, дзеяпрыслоуе.

Спрагальная форма(асабовая форма;яны змяняюцца па асобах,ликах,ладах,часах).Неспрагальная(инфинитыу,дзеепряметник,дзеяслоу).Яны маюць 6 аульных прымет:

1.агульнае лексичнае значэнне

2.категорыю стану и трывання.

3.агульнасць киравання

4.аднолькавую магчымасць прымыкання прыслоуя.

Инфинитыу и дзеепрыслоуе-нязменныя формы, астатния-зменныя.Зменным уласцивы категории лику,якая залежыць ад слова да якога адносицца дзеяслоу.(вучни пишут) .

Дзеепрыметник мае категорию трывання, стану,часу.

Инфинитиу и дзеепрыслоуе маюць категории трывання и стану.

Спрагальныя формы заусёды выказники(предикативные).ЛЕС СУПАКОЙВАЕ.Инфинитив может быть любым членом сказа.Деепрыметники-азначеннем,выказникам.Дзеепрыслоуи- акаличнасць.

Синтаксичная прымета усих формау дзеяслова-здольнасць кираваць скланяльными часцинами мов, якия выступаюць у роли дапаунення ци акаличнасци.