8. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у складзе Вялікага княства Літоўскага. Рускага і Жамойцкага ў 13-16 стст. Аграрная рэформа Жыгімонта Аўгуста (валочная памера).

Пашыр.пасяв.плошчы і распаўсюдж.трохполлі. Грамадства паступова падзялялася на саслоўі – группы людзей у грамадстве, якія валодаюць правамі і абавязкамі, замац. законам і што перадаюцца па спадчыне. Прывілеяваным саслоўем у ВКЛ з'яўляліся феадалы. На вяршыні феадальнай лесвіцы стаялі князі – радавая тытулаваная знаць, якая вядзе сваё паходжанне ад дынастый – Рурыкавічаў ці Гедзімінавічаў. Такія феадалы валодалі зямлёй па праве нараджэння. Трохі ніжэй на феадальных лесвіцы знаходзіліся паны. Паны таксама належалі да тытулаванай шляхты і маглі перадаваць маёнткі сваім нашчадкам. Аднак свой тытул яны атрымлівалі не ад нараджэння. У пачатку 16 ст. князі і паны маёнткі каторых дасягалі памераў невялікай дзяржавы сталі называцца магнатамі. Дробныя феадалы неслі вайсковую службу за валоданне маёнткам. Дробныя феадалы, у ВКЛ спачатку зваліся баярамі, а потым – шляхтай ці рыцарствам. Духавенства гэта людзі якія прафесійна займаліся арганізацыяй рэлігійных мерапрыемстваў. Вышэйшае духавенства гэта Мітрапаліты, епіскапы, ніжэйшае святары, дзіяканы, псаломшчыкі. Мяшчанамі звалі ўсіх гарадскіх жыхароў, якія былі асбіста вольнымі і займаліся рамяством і гандлем. Найбольш шматлікім з'яўлялася сялянскае саслоўе. Аднак сяляне былі самай бяспраўнай групай насельніцтва і цалкам залежалі ад феадалаў. “пахожыя” і “непахожыя”, “чэлядзь нявольная”. Сяляне, павінны былі выконваць на карысць феадалаў розныя павіннасці. Па сваіх павіннасцях сяляне падзяляліся на даннікаў, цяглых, чыншавых і слуг. У 1447 г. вялікі князь літоўскі Казімір выдаў прывілей, які паклаў пачатак запрыгоньванню сялян. Судзебнік Казіміра, выдадзены ў 1468 г., прадугледжваў пакаранне за дапамогу пры ўцёках залежных сялян. У Статуце ВКЛ 1529 г. уводзіўся 10-летні тэрмін даўнасці. Аграрная рэформа Жыгімінта Аўгуста ІІ адбылася ў 1557 годзе. Валокі надзелы зямлі па 21 га. У 14 – 16 ст ст. адбываецца рост гарадоў. Жыхароў гарадоў называлі мяшчанамі. Значэнее веча памянш. Войт. З канца 14 ст. многім беларускім гарадам пачынаюць даваць Магдэбургскае права. Насельніцтва абірала гарадскі магістрат на чале з бурмістрам. Магістрат падзяляўся на раду і лаву. Рада – адміністрацыя, лава – суд. У горадзе з МП лавай кіраваў войт. Магістрат размяшчаўся ў Ратушы. Рамеснікі горада аб’ядновываліся ў цэхі. Паўнапраўнымі членамі цэха былі майстры. Рамеснікі якія авалодалі прафесіяй але не здалі яшчэ экзамен на майстра, а значыць не мелі ў цэху ніякіх правоў называліся падмайстрамі. Самай ніжэйшай ступенню цэхавых рамеснікаў былі вучні якія навучаліся прафесіі. Многія рамеснікі не жадалі ўступаць у цэх. Яны назывліся партачамі. Юрыдыка гэта раён горада з МП на каторы не распаўсюджвалася ўлада Магістрата. Купцы аб’ядноўваліся ў гільдыі.

7. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага і ўваходжанне беларускіх зямель у яго склад.

Заснавальнікам ВКЛ лічыцца Міндоўг. У яго пасля узвышэння засталася шмат ворагаў у Літве. У сярэд. 40-х г 13ст.ён пацярпеў паражэнне ў барацьбе с крыжакамі. Міжусоб.вайна у Літве абвастр. І Мінд. Уцёк у Наваградак.У канцы 40-50-х гг. 13ст. Мінд. Адваёўвае ў сваіх сапернікаў Літву і далуч. да наваград.княства,так утвар. ядро новая дзярж.ВКЛ. Каля 1248г супраць Мінд. склалася змова. Ён прымае каталіц.веру.У 1253г ён карануецца у Навагрудку.Пряняцце Мінд.каталіцтва і яго каранацыя не выратавалі ад вайны з галына-валынскім княствам,якая цягнулася 5 год. У 1260г крыжакі былі разбіты у возера Дурбэ.Міжойг вярт.у язычэства. Загінуў дзякуючы сваёц распусце.Хацеў адбіць жонку у Даўмонта. Даўмонт стварыў змову.Мінд.убіт. Даўмонт уцёк у Пскоў,дзе прыняў правасл.пад іменем Цімафей і стаў князем. Другіе участнікі змовы былі забіты сынам Міндоўга Войшалкам. Які стаў князем літ.у 1264-66 г. Шварн 1266-70 г. Трайдэн 1270-82 г. Хто кіраваў у 1282-95 невядома. Віцень 1295-1316 г.(уключыў полацкае і менская княства і прыняў герб пагоня). Гедмін 1316-41 г.(заснаваў новую сталіцу Вільню. Альгерд 1345-77 г.