17. Царкоўна-рэлігійныя адносіны ў Вялікім княстве Літоўскім. Рускім і Жамойцкім і Рэчы Паспалітай. Берасцейская царкоўная ўнія (1596 г.)

Царкоўна-рэлігійныя адносіны ў ВКЛ і РП. Былі надзвычай няпростымі Адных хрысціянскіх веравызнанняў тут існавала 4. Праваслаўе, каталіцтва, уніяцтва і пратэстанцтва. “Пратэстанцтва” не прымяняецца для абазначэння паняцця адной хрысціянскай канфасіі, а прымяняеца для абазначэння усіх тых хрысціянскіх канфесій, якія былі супраць засілля каталіцкай царквы. У 1930 камуністы узарвалі камень якому пакланяліся да сіх пор. Хрысціянства фактычна падзялілася на каталіцтва і праваслаўе ў 4 ст. н. э. калі Рымская імперыя распалася на заходнюю і ўсходню. Аднак фармальна або афіцыйна гэты раскол быў аформлены толькі ў 1054 г. пад час Нікейскага сабора. Каталіцтва дамінуючая канфесія ў Заходняй Еўропе. Цэнтр Рым. У наш час раён горада Рыма – Вацікан мае статус асобнай дзяржавы якая падпарадковываецца Папе Рымскаму. Крыж – сімвал веры, з адной папярэчнай перакладзінай. Хроснае знаменне – ўсёй пяцернёй і з лева на права. Мова багаслужэння – ў старажытнасці лаціна,цяпер-мова краіны. Аздабленне храмаў – выключна скульптура і барэльефы іконы амаль не выкарыстовываюцца. Вернікі сядзелі за партамі. Грыгарыянскі каляндар. Спевы вядуцца пад акампанімент аргана. Прыблізна з 1076 г. у каталіцкай царкве уведены цэлібад для белага духавенства. Белае духавенства – радавыя святары, чорнае духавенства – манахі. Цэлібад – забарона жаніцца. Праваслаўе сёння дамінуючая царква ў Грэцыі Сербіі Расіі Бел, Укр, Эфіопіі і др. У старажыт праваслаўе было рэлігіяй Усходняй Рымскай імперыі або Візантыі. Усход Рымская імперыя называлася Візантыяй таму, што яе сталіцай быў горад Візантый які прыблізна 330 г. быў пераіменаваны ў Канстанцінопаль, а потым у Стамбул. Праваслаўная царква да 1453 г. падпарадковывалася Канстанцінопальскаму патрыярху. Мовай багаслужэння у Візантыі доўгі час была грэчаская, у славянскіх землях царкоўнаславянская. Хроснае знаменне з права на лева да 1654 г. дзьвума пальцамі пасля 1654 г. трыма. У царкве вернікі абавязаны стаяць. Набажэнствы суправаджаюцца толькі харавымі спевамі. Юліянскі каляндар. Пры аздабленні праваслаўных храмаў выкарыстоўваюцца выключна іконы, фрэскі мазайкі. Барацьба праваслаўных і каталікоў. Праваслаўе на тэрыторыі Беларусі з 988 г. стала дамінуючым веравызнаннем. Каталіцтва ж у эпоху Кіеўскай Русі спрабавалі распаўсюдзіць двойчы, але без поспеху. Першы раз каталіцтва прыняў Тураўскі князь Святаполк Яраполчыч. Другі раз каталіцтва спрабавалі распаўсюдзіць крыжакі прыблізна пасля 1201 г. Першае паспяховая спроба распаўсюдзіць каталіцтва ў Беларусі была зроблена вялікім князем літоўскім Ягайлам ў 1385 г. Пратэстантства. (Сапегаў, Радзівілаў) Рэфармацыйныя рухі або пратэстантства гэта, дзесяткі хрысціянскіх веравуч якія выступалі супраць, багацця і ўсеўладдзя каталіцкай царквы. Яны былі супраць выплаты царкоўнай дзесяціны, супрыць зямелных уладанняў каталіцкай царквы, і супраць яе ўмяшальніцтва ва усе бакі жыцця вернікаў. У Бел шырока распаўсюдзіўся кальвінізм. У Кальвінізм хрысціліся магнаты, шляхта, багатыя гараджане, некаторы час здавалася, што ў ВКЛ каталіцтва адыдзе ў гісторыю, аднак хутка магнаты адмовіліся ад пратэстанцтва і вярнуліся ў каталіцтва.Тк, сярод гарадской беднаты пачаў распаўсюдж яшчэ адзін пратэстанцкі рух антытрынітарызм або арыянства. Антытрынітарыі супраць прыгон права, за ліквідацыю прыватнай уласнасці, феадальных прывілеяў. Канчатковы ўдар па рэфармацыі нанеслі Езуіты якія зьявіліся ў Беларусі ў дргой палове у 1570г. Езуіты – ордэн каталіцкіх манахаў, асноўная мэта якога ўмацовываць пазіцыі каталіцкай царквы. Уніяцтва. Уніяцтва або Грэка-каталіцкая царква ўтварылася ў выніку Берасцейскай царкоўнай ўніі 1596 г. Патрыярхат дзяліўся на мітраполіі, мітраполіі дзяліліся на епархіі. У 13 – 16 ст. у славянскіх землях склаліся дзьве ммітраполіі: Кіеўская ў ВКЛ і Маскоўская ў Маскоўскай Русі. Увесь час яны па між сабой сапернічалі. Аднак 29.05.1453 г. туркі захапілі Канстанцінопаль. Паміж Кіеўскай і Маскоўскай мітраполіяй пачалося спаборніцтва, хто ўзначаліць праваслаўную царкву. выйгравала Маскоўская Русь. А ў Маскве ў 1589 г. утварыўся Маскоўскі патрыярхат. Гэта значыць, што ўсе праваслаўныя вернікі свету абавязаны былі падпарадкавацца Маскве бо там з’явіўся патрыярх. паміж групай праваслаўных іерархаў Кіеўскай мітраполіі і каталіцкай царквой была заключана Берасцейская царкоўная ўнія ў выніку каторай утварылася новая хрысціянская канфесія – уніяцтва або грка-каталіцкая царква. Знешнія прыметы уніяцкай царквы. Ва ўніяцкай царкве заховывалась бльшая частка праваслаўнай абраднасці аднак, падпарадковывалася яна Папе Рымскаму і іменна ён назначаў мітрапалітаў. Уніяцкі крыж стаў двухперакладзінным, убіралася самая верхняя маленькая перакладзіна, набажэнствы сталі весціся на беларускай і ўкраінскай мовах, царкоўнаславянская выключалася з ужытку, у астатнім гэта была тая ж праваслаўная царква.