15. Народнасць або этнас, гэта агульнасць людзей якія маюць аднолькавыя этнічныя прыкметы.

Этнічныя прыкметы, гэта асаблівасці пэўнага народа якія адрозніваюць яго ад іншых. Маюцца на ўвазе культура, побыт, звычаі, мова.

У выніку славянізацыі балцкага насельніцтва, змешвання з ім прышлых славян склаліся перадумовы ўзнікнення беларускай народнасці. Адбывалася гэта на працягу доўгага часу ад 8 да 13 ст.

У культуры і мове Беларусаў перапляліся славянскія і Балцкія прыкметы. Тры славянскія саюзы плямёнаў – крывічы-палачане, дрыгавічы, радзімічы – паступова ўцягвалісь у працэс фарміравання, новай этнічнай супольнасці – беларускага народа. У заходніх абласцях Беларусі доўга пражывалі асобныя балцкія і змешанныя балцка-славянскія групы насельніцтва. Даследчыкі вызначаюць для 9 – 13 ст. балцка-славянскую мяжу па лініі Гродна – Ліда – Вілейка – Мядзель – Браслаў.

Наступны этап фарміравання этнічнага складу насельніцтва Беларусі быў звязаны з ўзнікненнем і існаваннем ВКЛ. На працягу 150 гадоў з сярэдзіны 13 да пачатку 15 ст. складывалась тэрыторыя гэтай дзяржавы многіх народаў і рэлігій. У адносінах да беларускіх зямель назва “Белая Русь” з’явілась у заходняў гістарычнай крыніцы каля 1250 г., ва украінскім летапісе каля 1305 г. У 14 – 15 ст. ст. яна адносілася да тэрыторыі беларускага Падняпроўя і Падзьвіння, з першай паловы 17 ст. назва замацавалась за ўсходняй часткай Беларусі, але паступова яна распаўсюдзілася і на астатнюю тэрыторыю.

Важнай асблівасцю народнасці з’яўляецца мова. Беларуская мова зьявілась у пісьмовых крыніцах ў 1229 і ў 1240 у гэты час яе элементы былі ўжыты у Смаленскай праўдзе і Манахам Яфрэмам пры напісанні “Жыція Аўрамія Смаленскага”. Доўгі час Смаленшчына была спорнай тэрыторыяй паміж ВКЛ і Маскоўскай дзяржавай. У наш час на Смаленшчыне ў вёсках размаўляюць па Беларуску. Беларуская мова была дзяржаўнай у ВКЛ аб гэтым сведчыць Статут ВКЛ. У 70-х гадах 16 ст. Васіль Цяпінскі пачаў пераклад Евангелля на беларускую мову. Пасля ўтварэння РП Шляхта няўхільна паланізавалася і ўжо ў 17 стагоддзі аддала перавагу польскай мове. Прадстаўнікі падатковых саслоўяў працягвалі карыстацца беларускай мовай. Вельмі значную ролю для захавання беларускай мовы адыграла ўніяцкая царква. Да 1623 года беларусы ставіліся да ўніяцтва варожа, таму што яно насаджвалася гвалтоўна. Пасля віцебскага паўстання і забойства Іясафата Кнцэвіча палітыка ўніяцкай царквы змянілась. Яна стала памяркоўна і мірна распоўсюджваць свой уплыў. Ужо ў канцы 17 ст. звыш 70 % хрысціян на тэрыторыі Беларусі былі ўніятамі і слухалі набажэнствы ў храмах на роднай Беларускай мове. Літаратурны варыянт сучаснай беларускай мовы пачаў фарміравацца толькі у 19 ст. калі з’явілась беларуская нацыянальная інтэлігенцыя і нацыянальная ідэя. Неабходна адзначаць, што літаратурны варыянт рускай мовы пачаў фарміравацца не на многа раней.

16. Распаўсюджванне ідэй адраджэння ў Беларусі. Дзейнасць Францыска Скарына Міколы Гусоўскага, іншых асветнікаў Беларускага рэнесансу.

Адраджэнне або Рэнесанс – культ.гістор.эпоха. еўрап.культ. якая у 14-16 ст. ахапіла большасць краін Еўропы. Эпоха Адр.характ. небывалым росквітам навукі, літ-ры, мастацтва. Класічны варыянт Адр. Адбываўся у Італіі.3 этапы:ранні 13-14ст, высокі 15ст, позні 16 ст.Галоўнае дасягненне эпохі Адр. – вялікія геаграф., астранаміч. Адкрыцці, развіццё прыродазнаўчых і гуманітарных навук, кнігадрук. Эпоха Адр. закранула і ВКЛ. Рэнесанс у ВКЛ быў блізкі да пауночнага рэесанса,г.з. да культуры краін на поўнач ад Італіі. У ВКЛ на 100 г пазней,чым у Італіі. Адно з галоёных дасягненняў Адр. у Бел. Стала кнігадрукаванне. Скарына(1490-1551). У 1506 законч. філфак са ступенню бакалавра. У 1512 вытрымаў экз.на доктара медыцыны ў падуанскім універсітэце.У 1517 у Празе надрук. 22 кнігі Бібліі. У Вільні 1522 выдае Малую падарожную кніжку, у 1525 Апостал на лаціне. Мікола Гусоўскі паэма Песня пра зубра(выдадзена у 1523 у кракаве).Таксама напісаў Жыццё святого Геацынта і Новая і славутая перамога над туркамі ў ліпені месяцы.