Дифф_Исчисление_11
.pdfЛЕКЦИЯ 11. ФОРМУЛА ТЕЙЛОРА
ØФормула Тейлора для многочленов
ØЗАДАЧА наилучшего локального приближения. Формула Тейлора с оста-
точным членом в форме Пеано
ØФормула Тейлора с остаточным членом в форме Лагранжа. Формула Мак-
лорена
ØРазложения основных элементарных функций в окрестности точки x0 = 0 (асимптотические формулы)
11.1 Формула Тейлора для многочленов
В 1715 году Брук Тейлор (1685 –1731, английский математик) опубликовал формулу для разложения функции в степенной ряд, которая явилась мощным ин- струментом для исследования функций и приближенных вычислений.
Рассмотрим вспомогательную задачу. Пусть функция y = f (x) имеет в ок-
рестности точки x0 производные до n - го порядка включительно. Требуется най-
ти многочлен
Tn (x) = Tn (x, x0 )= Tn (x, f , x0 )
степени не выше n такой, что для всех s = 0,1, 2, K, n выполняются равенства
|
|
|
|
|
f (s)(x |
0 |
) = T |
(s)(x ) . |
|
|
|
(11.1.1) |
|
|
|
|
|
|
|
n |
0 |
|
|
|
|
||
Будем искать Tn (x) в виде многочлена по степеням разности (x − x0 ): |
|
||||||||||||
T (x)= a |
+ a (x − x )+ a |
2 |
(x − x )2 +K+ a |
n |
(x − x )n = ån |
a (x − x )k , |
(11.1.2) |
||||||
n |
0 |
1 |
0 |
0 |
|
|
0 |
k =0 |
k |
0 |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
где коэффициенты ak нужно определить.
Найдем производные многочлена Tn (x) порядка s, s = 0,1, 2, K, n:
Tn¢(x)= a1 + 2 ×a2 (x - x0 )+ 3× a3 (x - x0 )2 +K+ n × an (x - x0 )n−1 =
41
= ån kak (x - x0 )k −1 ,
k =1
T ¢¢(x) =1× 2 × a |
2 |
+ 2 ×3× a |
3 |
(x - x )+K+ n(n -1)a |
n |
(x - x )n−2 |
= |
(11.1.3) |
n |
|
0 |
0 |
|
|
= ån k(k -1)ak (x - x0 )k −2 ,
k =2
и далее,
Tn(s)(x)= ån k(k -1)K(k - s +1)ak (x - x0 )k −s .
k =s
Из (11.1.2) и (11.1.3) при x = x0 получаем
Tn (x0 )= a0 , Tn¢(x0 )= a1, Tn¢¢(x0 )=1×2×a2 , Tn¢¢¢(x0 )=1×2×3×a3,K, Tn(n)(x0 )=1× 2×3Kn an.
Отсюда
|
|
|
|
|
|
T (s)(x ) |
|
|
|
||||||
|
|
|
a |
s |
= |
n |
|
0 |
|
, s = 0,1, 2,K, n. |
|
||||
|
|
|
|
n! |
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Значит, с учетом (11.1.1), должны выполняться равенства |
|
||||||||||||||
|
|
T |
(s)(x ) |
|
f |
(s)(x ) |
|
|
|
||||||
a |
s |
= |
n |
0 |
|
= |
|
|
0 |
, s = 0,1, 2,K, n . |
|
||||
|
n! |
|
|
|
|
||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
n! |
|
|
|
|||||
Таким образом, поставленную задачу решает многочлен |
|
||||||||||||||
Tn (x) = Tn (x, |
f , x0 )= ån |
f (k)(x0 ) |
(x - x0 )k . |
(11.1.4) |
|||||||||||
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k =0 |
k! |
|
||
Многочлен Tn (x), заданный формулой (11.1.4), называют многочленом Тей- |
|||||||||||||||
лора порядка n функции f |
в точке x0 . |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
Он единственен! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
42
11.2 Задача наилучшего локального приближения. Формула Тейлора с остаточным членом в форме Пеано
Покажем, что именно многочлен Тейлора Tn (x) функции f (x) задает наи-
лучшее локальное приближение этой функции. Для этого оценим погрешность
приближения |
f (x) ≈ Tn (x), т. е. оценим в некоторой окрестности точки |
x0 функ- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
цию |
Rn (x) = Rn (x, f , x0 ):= f (x)−Tn (x, f , x0 ). Разность |
|
|
Rn (x) |
называют остаточ- |
||||||||||||||||||||||||||||||||
ным членом формулы Тейлора. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
Покажем, что |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R (x)= o((x - x )n ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(11.2.1) |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
В самом деле, рассмотрим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
Rn (x) |
|
|
|
|
|
f (x)-Tn (x) |
|
æ |
0 ö |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
lim |
|
|
= |
lim |
|
|
|
|
|
|
= ç |
|
|
÷ =(применим последовательно n раз правило |
|||||||||||||||||||||||
(x - x0 )n |
|
(x - x0 )n |
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
x→x0 |
|
x→x0 |
|
è |
0 ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
Лопиталя) = |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
f (x)- T |
¢ |
(x) |
æ 0 ö |
|
|
|
|
|
|
|
f |
(n) |
(x)- T |
(n) |
(x |
|
) |
|
|
f |
(n) |
(x)- f |
(n) |
(x |
|
) |
|||||||||
|
¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
||
= lim |
|
|
n |
|
|
= ç |
|
÷ = K |
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
, |
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
x→ x0 n(x - x0 )n−1 |
è |
0 ø |
|
|
x |
→ x0 |
|
|
n! |
|
|
|
|
|
|
x→ x0 |
|
|
|
n! |
|
|
|
|
|
||||||||||||
а это означает, что R (x) º f (x)-T (x) = o((x - x )n ), |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
т. е. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(k) |
(x0 )(x - x0 )k + o((x - x0 )n ). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
f (x)= å f |
|
|
|
|
(11.2.2) |
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
k=0 |
|
k! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
Полученная формула носит название формулы Тейлора порядка n функции |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
f в точке x0 |
с остаточным членом в форме Пеано. Ее называют асимптотиче- |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
ским разложением n -го порядка функции |
f (x) в окрестности точки x0 . Формула |
(11.2.2) является качественной характеристикой погрешности (форма Пеано ).
(Джузеппе Пеано (1858–1932) – итальянский математик).
Джузеппе Пеано (1858 – 1932) – итальянский математик
43
В курсе математического анализа доказывается, что можно найти другие по-
грешности приближения f (x) ≈ Tn (x). В частности, справедлива
11.3 Формула Тейлора с остаточным членом в форме Лагранжа ТЕОРЕМА.
|
Пусть функция |
y = f (x) |
n раз непрерывно дифференцируема на |
(a,b) и |
||||||||||||||||
имеет в каждой точке этого интервала, за исключением, |
быть может, точки x0 |
|||||||||||||||||||
производную (n+1)-го порядка. Тогда для любого x (a,b) |
между x0 и х найдется |
|||||||||||||||||||
такая точка ξ, что справедлива формула Тейлора |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
f (x) = f (x |
|
) + |
f ′(x0 ) |
(x − x |
)+ |
f ′′(x0 ) |
(x − x |
)2 +... + |
f (n)(x0 ) |
(x − x |
|
)n + R |
(x) |
, |
|||||
|
1! |
2! |
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
0 |
|
0 |
|
|
0 |
|
n! |
|
|
0 |
n+1 |
|
|
|||||
|
где |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R |
+1 |
(x) = |
|
f n+1(ξ) |
(x − x )n+1 |
|
|
|
(11.3.1) |
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
(n +1)! |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
– остаточный член в форме Лагранжа.
Так как точка ξ (x0 , x), то ξ = x0 + θ (x − x0 ), где 0 < θ < 1.
Формула (11.3.1) является количественной характеристикой погрешности (форма Лагранжа).
Формула Маклорена
(Колин Маклорен (1698–1746) – шотладский математик.)
Формулой Маклорена называется формула Тейлора при x0 = 0:
|
f (x) = f (0) + |
|
f ′(0) |
x + |
f ′′(0) |
x2 |
+ ... + |
f (n)(0) |
xn + R |
n+1 |
(x), |
|||
1! |
2! |
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
n! |
|
||||||
где |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
R |
(x) = |
f n+1(θ x) |
xn+1, 0 < θ < 1. |
|
|
||||||||
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
n+1 |
|
|
|
(n +1)! |
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
44 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Пример |
11.1. |
|
Разложить |
|
|
функцию |
|
f (x) = x3 - 2x2 + 3x + 5 |
по |
степеням |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
(x − 2) . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
Решение. |
|
f |
′ |
(x) = 3x |
2 |
− 4x + 3; |
|
′′ |
= |
6x − 4 ; |
′′′ |
|
|
(4) |
(x) = 0. Отсюда |
||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
f (x) |
f (x) = 6 ; f |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
f (2) = 11; |
|
|
′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′′ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
′′′ |
|
= 6; |
f |
(4) |
(2) |
= 0 . |
|
|
|
|
||||||||||||
|
f (2) = 7; |
|
|
|
f |
(2) = 8; |
|
|
|
|
f (2) |
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
Следовательно, по формуле Тейлора третьего порядка |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
x3 - 2x2 + 3x + 5 = 11+ 7(x - 2) + |
|
8 |
(x - 2)2 |
+ |
6 |
(x - 2)3. |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2! |
|
|
|
|
3! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
f (4)(c) |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
Остаточный член R (x) |
= |
|
|
|
|
|
|
|
(x - 2) = 0. Таким образом, |
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
4! |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
x3 − 2x2 + 3x + 5 = 11 + 7(x − 2) + 4(x − 2)2 + (x − 2)3 . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
Пример 11.2. Разложить функцию f (x) = ln(1+ x) по формуле Тейлора в ок- |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
рестности точки x0 |
= 2. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
Имеем f (2)= ln 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
¢ |
|
1 |
|
|
|
|
¢ |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
f (x)= 1 + x |
, f |
(2)= 3, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
¢¢ |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
¢¢ |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
+ x)2 , f |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
f |
(x)= - (1 |
|
(2)= - 32 , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
¢¢¢ |
1× 2 |
|
|
|
|
|
¢¢¢ |
|
|
|
|
1× 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
f |
(x)= (1+ x)3 , f |
|
(2)= 33 , … , |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
f (n)(x)= (-1)n−1(n -1)!, |
|
|
f (n)(2)= (-1)n−1(n -1)!, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
(1 + x)n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
f (n+1)(x)= |
|
(-1)n n! |
, |
|
|
f (n+1)(x)= |
|
|
(-1)n n! |
|
, |
где 2 < ξ < x. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||
(1+ x)n+1 |
|
|
|
(1+ x)n+1 |
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
Поэтому |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
2 |
1× 2 |
|
|
3 |
|
|
|
(-1)n−1(n -1)! |
|
n |
|||||||||||
f (x) = ln3 + |
|
(x - |
2) - |
|
(x - |
|
2) |
+ |
|
(x - 2) |
+ |
... + |
|
n!3n |
|
|
(x - |
2) + |
|||||||||||||||||||||||||||
|
1!×3 |
2!×32 |
|
3!×33 |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
45 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
(-1)k −1(x - 2)k |
|
|
|
|
|||
+ R |
(x) = ln 3 + å |
|
|
|
+ R |
|
(x), |
|
|||
k ×3k |
|
|
|
||||||||
n+1 |
|
|
k =1 |
|
n+1 |
|
|
|
|||
где R |
|
(x)= |
(-1)n n! |
|
(x - 2)n+1 = |
|
(-1)n |
|
(x - 2)n+1 , 2 < ξ < x. |
||
|
(1+ x)n+1(n +1)! |
(1+ x)n+1(n +1) |
|||||||||
n+1 |
|
|
|
|
11.4 Разложения основных элементарных функций в окрестности точки x0 = 0 (асимптотические формулы)
Запишем формулу Тейлора (11.2.2) при x0 = 0 с остаточным членом в форме Пеано:
|
|
¢ |
¢¢ |
|
|
|
|
|
|
|
(n) |
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
f |
|
(0) |
|
|
|
||||||
|
|
f (x) = f (0)+ |
f (0) |
x + |
|
f (0) |
x2 |
+K+ |
|
xn +o(xn ) |
. |
(11.4.1) |
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
1! |
2! |
|
|
|
|
|
|
n! |
|
|
|||||||
Формулу (11.4.1) называют формулой Маклорена разложения функции |
f (x) по |
||||||||||||||||||
степеням x с остаточным членом в форме Пеано. |
|
|
|
|
|
||||||||||||||
1. |
Пусть f (x) = ex , x = 0. |
Вычислим |
производные функции |
ex в точке |
|||||||||||||||
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
x = 0 : |
f (n)(x) = ex , f (n)(0) = e0 = 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Используя формулу (11.4.1), получим |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|||||||||
|
|
|
ex = 1+ x + |
x2 |
+K+ |
xn |
+ o(xn ) |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
|
|
|
|
|
2! |
|
|
|
n! |
|
|
|
|
|
|||||
В частности, при n =1 и n = 2 имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
ex = 1+ x + o(x), ex = 1+ x + |
x2 |
+ o(x2 ). |
|
||||||||||||||
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2. Пусть f (x) = sin x, x0 = 0. Вычислим значения производных функции f (x) = sin x при x = 0 :
¢ |
æ |
p ö |
¢ |
¢¢ |
æ |
× |
p ö |
¢¢ |
|
÷, |
|
|
|||||
f (x) = cos x = sinç x + |
f (0) = 1; |
f (x) = -sin x = sinç x + 2 |
÷, f (0) = 0; |
|||||
|
è |
2 ø |
|
|
è |
|
2 ø |
|
|
|
|
|
|
46 |
|
|
|
¢¢¢ |
|
|
|
|
|
æ |
|
|
p ö |
|
|
¢¢¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
÷, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
f (x) = - cos x = sinç x + 3× |
2 |
|
|
f |
(0) = -1; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
è |
|
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
……………………………………………………………….. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
f (n)(x) = sinæ x + n × p ö, |
f (n)(0) = sin np = |
ì |
|
|
0, n = 2k, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
ç |
|
2 |
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
í |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-1. |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
è |
|
ø |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
î(-1)k −1, n = 2k |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
Используя формулу (11.4.1) при n = 2k , находим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x = x − |
x3 |
|
+ |
|
|
x5 |
|
− |
+ |
(−1)k +1 x2k −1 |
|
+ o(x2k ) |
|
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3! |
|
|
|
|
|
5! |
|
|
|
|
|
|
|
(2k −1)! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
В частности, при k =1 и k = 2 имеем: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x = x + o(x2 ), |
sin x = x − |
x3 |
|
|
+ o(x4 ). |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Разложение для f (x) = cos x получается аналогично: |
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 |
|
|
x4 |
|
|
|
|
n |
|
x2n |
|
|
|
2n+1 |
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x = 1 − |
|
|
+ |
|
|
|
|
−K+ (−1) |
|
|
+ o(x |
|
) |
. |
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2! |
|
4! |
(2n) ! |
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
В частности, при n = 1: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos x =1 - |
x2 |
+ o(x3 ). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
4. Пусть |
f (x) = ln(1+ x), x0 = 0. Вычислим значения производных функции |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
f (x) = ln(1+ x) при x = 0 : |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
¢ |
|
1 |
|
|
¢¢ |
|
|
|
1 |
|
|
|
¢¢¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
1× 2 |
|
|
|
(4) |
|
|
|
|
|
|
|
|
1× 2 ×3 |
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
(1+ x)2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(x) = - (1+ x)4 |
, K, |
||||||||||||||||||||||||
f (x) |
= 1+ x , f (x) = - |
|
, f (x) = (1+ x)3 , f |
|
|
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
f (0) = 1, f (0) = -1, |
f |
(0) = 2!, |
f |
(4) |
(0) = -3!, K, f |
(n) |
(0) = (-1)(n -1)! |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
¢ |
¢¢ |
|
|
|
|
|
¢¢¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
Тогда |
|
f (n)(0) |
= (-1)n−1(n -1)! |
= |
(-1)n−1 . Используя формулу (11.4.1), получим: |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
n! |
|
|
|
n! |
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
ln(1+ x)= x - |
x2 |
|
|
+ |
x3 |
-K + (-1)n−1 |
xn |
+ o(xn ) |
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
В частности, при n = 1
ln(1+ x)= x + o(x).
47
5. Аналогично получаем:
|
(1+ x)α = 1+ αx + |
α(α −1) x2 +K+ α(α −1)K(α − (n −1)) xn + o(xn ) |
. |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2! |
|
|
|
|
|
|
|
n! |
|
|
|
|
|
|
|
|||
Если α = −1, то |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
(1+ x)−1 = |
|
|
|
|
|
= åaxn = 1− x + x2 − x3 +K+ (−1)n xn + o(xn ) |
. |
||||||||||||||||||||||||||
|
1 |
+ x |
|||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n=0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
Заменив x на − x, получим: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
(1− x)−1 = |
|
|
|
|
= |
|
åaxn = 1+ x + x2 + x3 +K+ xn + o(xn ) |
. |
||||||||||||||||||||||||
|
|
1 |
− x |
||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n=0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
Пример 11.3. Разложить функцию f (x) = e−x в ряд Маклорена до o(x3 ). |
|||||||||||||||||||||||||||||||||||
Решение. Воспользуемся разложением ex =1+ x + |
x2 |
|
+K+ |
xn |
+ o(xn ). Заме- |
||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2! |
|
|
n! |
|||||||||
ним x на (− x), получим e |
− x = 1− x + |
x2 |
|
− |
x3 |
+ o(x3 ). |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2! |
3! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
у |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = e−x |
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
y = y3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
|
|
|
|
|
y = y2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
|
y1 = 1− x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
х |
||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||
|
|
|
|
|
− 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
−1 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
Рис. 11.1
На рисунке 11.1 изображена кривая y = e−x , а также ее приближения
y = 1− x , y |
|
= 1+ x − |
x2 |
и y = 1− x + |
x2 |
− |
x3 |
. |
2 |
|
2 |
|
|||||
1 |
2 |
3 |
6 |
|
||||
|
|
|
|
|
48 |
|
|
Пример 11.4. Разложить функцию f (x) = tg x в окрестности точки |
x0 = 0, |
||||||||||
взяв n = 3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
Решение. Воспользуемся формулой Маклорена при n = 3. Найдем произ- |
|||||||||||
|
¢ |
|
1 |
|
¢¢ |
−3 |
|
¢¢¢ |
−4 |
2 |
−2 |
водные |
|
|
|
|
x × sin x ; |
|
x × sin x + 2 cos x ; |
||||
|
|
|
|
|
|||||||
f (x) = cos2 x ; |
f (x) = 2cos |
|
f (x) = 6 cos |
|
|||||||
отсюда |
f (0) = 0 , |
′ |
′′ |
, |
′′′ |
. Получаем |
|
|
|
||
f (0) = 1, f (0)= 0 |
f (0)= 2 |
|
|
|
tg x = x + x33 + o(x3 ).
Пример 11.5. Используя разложения функций по формуле Тейлора, вычис-
|
|
cos x - ex2 |
|
|
|
æ |
1 |
- |
1 |
ö |
|||||||
лить пределы: а) |
lim |
|
|
x2 |
|
|
; б) |
lim ç |
|
|
|
|
÷. |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
x→0è x |
|
|
sin x ø |
|||||
|
|
|
1 |
éæ |
|
x |
2 |
ö |
|
|
|
ù |
|
|
3 |
|
|
Решение. а) lim |
êç1 |
- |
|
÷ |
- (1+ x2 )ú |
= - |
; |
||||||||||
|
|
|
2 |
||||||||||||||
|
x→0 x2 |
êç |
2 |
÷ |
|
|
|
ú |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
ëè |
|
|
|
ø |
|
|
|
û |
|
|
|
|
|
б) Если ограничиться разложением sin x = x + o(x2 ) , то в
æ |
1 |
- |
1 ö |
= lim |
sin x - x |
= lim |
x + o(x2 )- x |
= lim |
|
выражение lim ç |
|
|
÷ |
x sin x |
|
||||
|
|
|
|||||||
x→0è x |
|
sin x ø |
x→0 |
x→0 x(x + o(x2 )) |
x→0 |
пределе получаем
o(x2 ) . Чему x2 + o(x)
равен такой предел, сказать невозможно. Неизвестно, какие бесконечно малые скрываются под o(x) и o(x2 ). Поэтому следует взять следующее приближение:
Тогда lim sin x - x = x→0 xsin x
lim
x→0
|
|
sin x = x - |
x3 |
+ o(x4 ). |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
3! |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
æ |
|
x3 |
|
4 |
ö |
|
|
|
|
|
|
|
3æ 1 |
|
|
ö |
|
|
||||
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
ç x - |
3! |
+ o(x )÷ |
- x |
|
|
|
|
x ç |
3! |
+ o(x)÷ |
|
|
||||||||||
è |
|
|
|
ø |
|
|
= lim |
|
|
|
|
è |
|
ø |
|
= 0. |
||||||
|
æ |
|
|
x3 |
|
|
ö |
|
|
æ |
|
|
|
x2 |
|
ö |
||||||
|
|
|
|
4 |
|
x→0 |
|
2 |
|
|
|
3 |
|
|||||||||
|
ç |
|
|
|
|
|
÷ |
|
|
x |
|
ç |
|
- |
|
|
|
|
÷ |
|
||
|
xç x - |
3! |
+ o(x )÷ |
|
|
|
ç1 |
3! |
+ o(x )÷ |
|
||||||||||||
|
è |
|
|
|
|
ø |
|
|
|
|
è |
|
|
|
|
ø |
|
49
ЛЕКЦИЯ 12. ИССЛЕДОВАНИЕ И ПОСТРОЕНИЕ ГРАФИКОВ ФУНКЦИИ ОДНОЙ ПЕРЕМЕННОЙ
ØУсловия возрастания и убывания функции
ØЛокальный экстремум
üТеорема Ферма (необходимое условие локального экстремума)
üДостаточные условия экстремума
üПервое достаточное условие локального экстремума дифференцируемой функции
üВторое достаточное условие локального экстремума дважды дифференци-
руемой функции
Ø Выпуклость и точки перегиба графика функции
ü Теорема о достаточном условии выпуклости вниз (вверх) графика функции
на данном интервале ü Точки перегиба графика функции
Ø Асимптоты графика функции
ü Схема исследования функций и построения кривых
12.1 Условия возрастания и убывания функции
Пусть функция f (x) определена на интервале (a, b).
Определение.
Функция |
f (x) называется строго возрастающей (строго убывающей) на |
|||
(a, b), если для любых x1, x2 (a, b), |
x1 < x2 , верно |
неравенство f (x1 )< f (x2 ) |
||
(f (x1 )> f (x2 )). |
Функция f (x) возрастает (убывает) |
на |
(a, b), если для любых |
|
x1, x2 Î(a, b), |
x1 < x2 верно неравенство |
f (x1 )£ f (x2 ) |
(f |
(x1 )³ f (x2 )). |
50