37. Калектывізацыя сельскай гаспадаркі на Беларусі.

Цяжкія ўмовы працы і быту сялян, раздробленасць зямельных участкаў, прымітыўныя прылады працы, што стрымлівала агульнае эканамічнае развіццё краіны.У пачатку нэпа савецкая ўлада падтрымлівала гаспадарчыя памкненні сялян, заахвочвала пошук форм калектыўнага гаспадарання на зямлі, прадастаўляла права на зямлю як калектыўным, так і аднаасобным гаспадаркам.З першых гадоў савецкай улады ствараліся і вытворчыя кааператывы, калектыўныя гаспадаркі.Калгасы разглядаліся ў асноўным як форма арганізацыі бяднейшых пластоў насельніцтва. У 20-я гады, як бачна, быў сапраўды значны ўздым сялянскай гаспадаркі, які сведчыць аб дабратворных выніках нэпа.Камуністычная партыя і Савецкая дзяржава распрацавалі палітыку калектывізацыі сельскай гаспадаркі.Калектывізацыя сельскай гаспадаркі – палітыка Камуністычнай партыі і Савецкай дзяржавы, якая была накіравана на аб’яднанне дробных сялянскіх гаспадарак у буйныя сельскагаспадарчыя прыдпрыемствы.Iмкнуліся вырашыць адразу дзве задачы: у кароткія тэрміны правесці калектывізацыю вёскі і ўзяць у яе сродкі для патрэб індустрыялізацыі і абароны краіны.Пачатак рэалізацыі такога курсу паклаў хлебанарыхтоўчы крызіс. Акрамя таго, у гарадах пачаліся перабоі ў забеспячэнні прадуктамі.Закрываліся рынкі, уводзілася абкладанне сялянскіх гаспадарак дадатковымі падаткамі.У Беларусі ў падтрыманні палітыкі “правага ўхілу” быў абвінавачаны нарком земляробства Дз. Прышчэпаў, старшыня ЦВК БССР А. Чарвякоў і інш.Масавая калектывізацыя выклікала супраціўленне кулацтва. У гэтых умовах партыя перайшла ад палітыкі абмежавання і выцяснення кулацтва да палітыкі ліквідацыі кулацтва.Разгарнулася кампанія па суцэльнай калектывізацыі і ліквідацыі кулацтва як класа, прымусу і раскулачвання серадняка, закрыцця цэркваў, рынкаў.Раскулачваць пачалі не толькі кулакоў, але і сераднякоў, якія не хацелі ўступаць у калгасы.Метады, якімі ажыццяўлялася калектывізацыя вёскі, абагуленне сялянскіх гаспадарак, прывялі да таго, што вясной 1932 г. замест суцэльнай калектывізацыі адбыўся чарговы масавы выхад сялян з калгасаў.У выніку дапушчаных памылак у эканамічнай палітыцы ў 1932–1933 гг. краіну ахапіў масавы голад, які забраў жыцці многіх людзей. Да канца 30-х гадоў калектывізацыя ў Беларусі была звершана, кулацтва як клас ліквідавана.Сельская гаспадарка фінансавалася па рэшткавым прынцыпе. Іншая справа – 70–80-я гады, калі дзяржава атрымала магчымасць фінансаваць аграрны сектар эканомікі на ўзроўні сучасных патрабаванняў. Сельская гаспадарка Беларусі ў гэтыя гады па вытворчасці прадукцыі на душу насельніцтва стала ў шэраг з сельскай гаспадаркай развітых дзяржаў свету.

38. Экстэнсiуныя i iнтэнсiуныя фактары развiцця эканомiкi БССР у ~ складзе адзiнага гаспадарчага комплексу СССР (1945 -1960-я гг.).

Аднауленне эканомiкi БССР у 1945-1955 гг. У першыя гады пасля вызвалення тэрыторыi эканомiка СССР працавала пераважна на армiю. У пасляваенным плане аднаулення i развiцця народнай гаспадаркi аптымiстычна заяулялася аб тым, што на аснове росту вытворчасцi да 1950 г. даваенны узровень дабрабыту насельнiцтва будзе не толькi дасягнуты, але i перавышаны. Ажыцявiць гэта было складаней. Развiццё народнай гаспадаркi БССР пасля сусветнай вайны характэрызавалася рэзкiм паваротам у бок сродкау вытворчасцi, што не магло адбiцца на развiццi лёгкай прамысловасцi i забеспячэннi насельнiцтва TaBapaMi спажывання. На дабрабыт жыхароу Беларусi адмоУна )Тплывалi i цяжкасцi у развiццi сельскай гаспадаркi гэтага часу. Да таго ж пауднёвыя раёны СССР (у тым лiку i частка Гомельскай вобласцi) у 1946 г. ахапiла засуха, таму першыя пасляваенныя гады былi асаблiва цяжкiмi. У 1946-1947 гг. захоувалася HapMipaBaHHae забеспячэнне. Хлебныя KapTKi у лiпенi 1947 г. атрымлiвалi звыш 2,3 млн чалавек. Паступова асноунай крынiцай даходау жыхароу горада станавiлася заработная плата. У 1946 г. яна была павялiчана у вядучых галiнах прамысловасцi (лясная, будаунiчая). У гэтым жа годзе былi павышаны платы нiзкааплатным катэгорыям рабочых i служачых, стыпендыi i пенсii. Гэтая т. зв. "хлебная" надбаука была уведзена адначасова з павышэннем пайкавых цэн на хлеб у сувязi з падрыхтоукай да адмены картач:най сiстэмы (снежань 1947 г.) i пераходу да адкрытага гандлю. АЮ.1ена картак спалучалася з грашовай рэформай:

• замена старых грашовых знакау новымi;

• лiквiдацыя вынiкау iнфляцыi часоу вайны;

• устанауленне адзiных дзяржауных цэн (да 1948 г. iснавалi два узроунi: камерцыйныя i паЙкавыя).

у вынику рэформы адбылося першае знiжэнне цэн на большасць тавараУ.

Але нават пасля трохразовага знiжэння цэн У 1947, 1949 i 1950 гг., яны былi вышэй даваенных. Па адзнаках вучоных, пакупная здольнасць зарплаты беларускiх гараджан да пачатку 1950-х гг. не падымалася вышэй мяжы, дасягнутай у другой палове 20-х гг. Вясковае насельнiцтва, якое перавышала 2/3 усяго насельнiцтва БССР, не мела шмат карысцi ад грашовай рэформы. Калгасам даводзiлася аддваць асноуную частку грашовых даходау на вытворчыя патрэбы, набыццё жывёлы i сельскагаспадарчых прылад, будаунiцтва.

у вытворчасцi укаранялася сучасная тэхнiка, ручная праца замянялася машынамi i механiзмамi. Аднак яго доля у прамысловасцi праДО51жыла складаць толькi 25 %. Перавод прамысловасцi на новы тэхнiчны узровень на

базе навейшых дасягненнями навуки i тэхнiкi здзяйсняуся марудна. Гэта азначала, што у эканомiке i грамадстве дзейнiчалi сiлы тармажэння, звязаныя з захаваннем КАС.

Развiццё прамысловасцi характарызавалася пераважна колькасным ростам - адбывалася экстэнсiуным шляхам. Гэта азначала, што павелiчэнне колькасцi выпускаемай прадукцыi iшло за кошт павелiчэння колькасцi работнiкау, прадпрыемствау, капiталау, якiя вылучалiся на развiццё прамысловасЦl.

Iнтэнсiуны шлях патрабуе не колькасны рост прадукцыi, а, перш за усе, паляпшэнне якасцi. Гэта магчыма за кошт укаранення дасягненняу HaBYKi i тэхнiкi, павышэння прадукцыйнасцi працы.