- •1.Прадмет і задачы гістарычнай навукі. Фармацыйны і цывілізацыйны падыходы да вывучэння гісторыі. Месца гісторыі Беларусі ў еўрапейскай і сусветнай гісторыі.
- •2.Асноўныя крыніцы па гісторыі Беларусі. Этапы развіцця айчыннай гістарыяграфіі. Перыядызацыя гісторыі Беларусі.
- •3.Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі.
- •4.Славянізацыя тэрыторыі Беларусі. Кіеўская Русь.
- •5.Дзяржавы-княствы на тэрыторыі Беларусі (IX – першая палова XIII стст.).
- •6.Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель у IX – першай палове XIII ст.
- •7.Усталяванне хрысціянства на беларускіх землях. Развіццё культуры ў іх – першай палове хііі ст.
- •8.Утварэнне Вялікага княства Літоўскага: перадумовы і канцэпцыі.
- •9. Палітычнае развіццё Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.).
- •10.Знешняя палітыка Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.).
- •11. Сацыяльна-эканамічнае развіццё беларускіх зямель ў складзе Вялікага княства Літоўскага (другая палова хііі – першая палова XVI ст.). Магдэбургскае права.
- •12.Фарміраванне беларускай народнасці. Паходжанне назвы “Белая Русь”. Культура Беларусі другой паловы хііі – першай паловы XVI ст.
- •13. Утварэнне Рэчы Паспалітай. Грамадска-палітычнае жыццё Вялікага княства Літоўскага у складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – XVII ст.).
- •15. Войны на тэрыторыі Беларусі ў другой палове хvi – пачатку xviіi ст.
- •16. Сацыяльна-эканамічнае становішча Беларусі ў складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – xviiі ст.).
- •17.Палітычны крызіс Рэчы Паспалітай у XVIII ст. Падзелы Рэчы Паспалітай.
- •18.Культура беларускіх зямель у складзе Рэчы Паспалітай (другая палова хvi – xviiі ст.).
- •19.Змены ў становішчы Беларусі пасля далучэння яе да Расійскай імперыі (канец XVIII – пачатак XIX ст.). Беларусь у вайне 1812 г.
- •20.Асаблівасці грамадска-палітычнага і сацыяльна-эканамічнага развіцця беларускіх зямель ў першай палове хіх ст.
- •21.Культурнае жыццё Беларусі ў першая палове хіх ст.
- •22. Адмена прыгоннага права. Буржуазныя рэформы 1860-х гг. – 1870 гг. І асаблівасці іх правядзення ў Беларусі.
- •24. Паўстанне 1863 – 1864 гг. На тэрыторыі Беларусі і яго вынікі.
- •25. Культура Беларусі ў 60 – 90-я гг. Хіх ст. Фарміраванне беларускай нацыі.
- •26. Першыя палітычныя арганізацыі ў Беларусі (канец хіх – пачатак хх ст.). Рэвалюцыя 1905-1907 гг. У Беларусі і яе вынікі.
- •27. Становішча Беларусі ў гады Першай сусветнай вайны (1914 – люты 1917 г.).
- •28.Лютаўская буржуазна-дэмакратычная рэвалюцыя і Беларусь. Беларускі нацыянальны рух (вясна – восень 1917 г.).
- •29.Культура Беларусі ў пачатку хх ст. “Нашаніўскі” перыяд у развіцці культуры.
- •30. Кастрычніцкая рэвалюцыя 1917 г. І ўстанаўленне Савецкай улады ў Беларусі. Брэсцкі мір. Абвяшчэнне бнр.
- •31.Стварэнне беларускай савецкай дзяржаўнасці (1918 – 1920 гг.). Савецка-польская вайна 1919 – 1920 гг. І яе вынікі для Беларусі.
- •32. Новая эканамічная палітыка ў бсср (1920-я гг.). Утварэнне ссср і ўваходжанне бсср у яе склад. Узбуйненне тэрыторыі бсср.
- •33.Фарміраванне камандна-адміністрацыйнай сістэмы ў 1920 – 1930-я гг. Палітычныя рэпрэсіі ў бсср.
- •34.Індустрыялізацыя і калектывізацыя ў бсср (другая палова 1920-х – 1930-я гг.).
- •35.Палітыка беларусізацыі. Дасягненні і супярэчнасці развіцця культуры ў бсср (1920 – 1930-я гг.).
- •36.Грамадска-палітычнае і культурнае жыццё Заходняй Беларусі ў складзе Польшчы (1921 –1939 гг.).
- •38.Пачатак Другой сусветнай вайны. Уз’яднанне Заходняй Беларусі з бсср.
- •39. Пачатак Вялікай Айчыннай вайны. Абарончыя баі на тэрыторыі Беларусі ўлетку 1941 г. Нямецка-фашысцкі акупацыйны рэжым на тэрыторыі Беларусі.
- •40. Партызанскі і падпольны рух на тэрыторыі Беларусі ў гады Вялікай Айчыннай вайны.
- •41. Вызваленне тэрыторыі Беларусі ад нямецка-фашысцкіх захопнікаў. Уклад беларускага народа ў Перамогу ў Вялікай Айчыннай вайне. Страты бсср у Другой сусветнай вайне.
- •42.Асноўныя тэндэнцыі развіцця эканомікі бсср у 1946 – 1985 гг. Грамадска-палітычнае жыццё бсср у 1946 – 1985 гг.
- •43.Культура бсср ў другой палове 1940-х – 1980-я гг.: дасягненні і супярэчнасці развіцця.
- •44.Бсср у перыяд перабудовы (1985 – 1991-ы гг.).
- •45.Распад ссср. Абвяшчэнне суверэннай Рэспублікі Беларусь. Грамадска-палітычнае жыццё Рэспублікі Беларусь (1991-ы г. – пачатак ххі ст.).
- •46.Сацыяльна-эканамічнае развіццё Беларусі (1991-ы г. – пачатак ххі ст.):.
- •47.Знешняя палітыка Беларусі на сучасным этапе (1991-ы г. – пачатак ххі ст.).
- •48.Змены ў духоўным і культурным жыцці Рэспублікі Беларусь на сучасным этапе (1991-ы г. – пачатак ххі ст.).
3.Першабытнае грамадства на тэрыторыі Беларусі.
Тэрмiн зясялення тэрыторыi Беларусi – 40 тыс. г да н. эры. (верхнi палеалiт). Першыя стаянкi – сённяшнiя вёскi Бердыж i Юравiчы. Iнтэнсiўнае засяленне – у сярэднiм каменным веке (мезалiт) – 8—5 тыс. до н. эры. У неалiце пачаўся паступовы пераход да вытворчай гаспадаркi.Перыяд з 40 тыс. да н. эры па 3—2 тысячагоддзе да н. эры атрымаў назву даiндаеўрапейскага. Iндаеўрапейскi перыяд пачаўся ў бронзавым веку з часу рассялення iндаеўрапейскiх плямён на тэрыторыi Беларусi (3—2 тыс. да н. эры – да нашага часу). Мясцовае насельнiцтва было асiмiлiравана iндаеўрапейскiмi плямёнамi. У рамках iндаеўрапейскага перыяда вылучаецца балцкi этап: 3—2 тыс. да н. эры – 4—5 стагоддзе н. эры. Балты, якiя прыйшлi на Беларусь з сярэдняга Падняпроўя, асiмiлявалi мясцовае насельнiцтва i распаўсюдзiлi тут земляробства i жывёлагадоўлю.Новы славянскi этап: 4—5 стагоддзе н. эры – наш час. Засяленне славянамi Беларусi адбывалася ў вынiку мiграцыi славян са сваёй прарадзiмы – тэрыторыi памiж р. Эльба, Вiсла, Неман. Мiграцыйная хваля славян рухалася на ўсход i на поўдзень – паўдневыя i ўсходнiя славяне. Тыя, што засталiся, -- заходнiя. Славяне асiмiлiравалi балтаў i ў вынiку славяна-балцкага ўзаемадзеяння ўзнiклi новыя этнiчныя супольнасцi: ва ўсходняй Еўропе больш за 15, на тэрыторыi Беларусi – 3, гэта крывiчы, дрыгавiчы, радзiмiчы. У асяродзi крывiчоў, дрыгавiчоў, радзiмiчаў не было сацыяльная роўнасцi, з`явiлася палiтычнае кiраванне i свае князi. Яны ўяўлялi сабой протанароднасцi, а iх дзяржаўныя ўтварэннi – протадзяржавы.Каменны век завяршыўся эпохай новага каменнага веку – неаліту (4–3 тыс. гг. да н.э.). На тэрыторыі сучаснай Беларусі выяўлена больш за 500 паселішчаў эпохі неаліту, насельніцтва ≈27–36 тыс. чалавек. Вытворчая гаспадарка яшчэ адсутнічала. Насельніцтва па-ранейшаму займалася збіральніцтвам, паляваннем і рыбнай лоўляй. Акрамя лука на паляванні сталі прымяняць лоўчыя ямы і пасткі. Вынаходніцтва сетак зрабіла рыбалоўства больш надзейнай крыніцай забеспячэння людзей харчаваннем. З’явіліся гліняны посуд, прадзенне і ткацтва. Удасканальваліся прылады працы: сякера, цясла, долата. Прыкладна ў ІІІ тысячагоддзі да н.э. у Падзвінні і Падняпроўі з’явілася фіна-угорскае насельніцтва, а на крайнім паўднёвым захадзе Папрыпяцця – невялікія групы індаеўрапейскага насельніцтва. Пачаўся паступовы пераход да вытворчай гаспадаркі – земляробства і жывёлагадоўлі. Гэты вялікі ў гісторыі чалавецтва гаспадарчы пераварот атрымаў назву неалітычнай рэвалюцыі, або першай цывілізацыйнай рэвалюцыі.Вызначыць этнічную прыналежнасць старажытнага насельніцтва Беларусі ў палеаліце, мезаліце і на працягу большай часткі неаліту няма магчымасці. Мовы гэтага насельніцтва невядомы.
4.Славянізацыя тэрыторыі Беларусі. Кіеўская Русь.
У 4–3 тысячагоддзі да н.э. пачалася міграцыя праіндаеўрапейцаў са сваёй прарадзімы. Прычына – бурнае развіццё земляробства і жывёлагадоўлі, павелічэнне працягласці жыцця, шчыльнасці і колькасці насельніцтва, перанаселенасць праіндаеўрапейскімі плямёнамі іх прарадзімы і неабходнасць асваення новых тэрыторый.Рухаючыся на захад, праіндаеўрапейцы прайшлі Малую Азію, выйшлі да Эгейскага мора, засялілі Балканы, якія з’явіліся адным з накірункаў іх міграцыі. Частка праіндаеўрапейцаў абагнула Чорнае мора, прайшла праз тэрыторыю сучасных Балгарыі, Румыніі і Малдавіі, пасялілася на Правабярэжнай Украіне. Пазней праіндаеўрапейцы праніклі на Каўказ. Частка праіндаеўрапейцаў рухалася на ўсход на тэрыторыю сучасных Кітая і Індыі. Асобная іх група павярнула на поўнач, у Сярэднюю Азію, прайшла паміж Каспійскім і Аральскім морамі, апынулася ў прыволжскіх стэпах і працягвала рух на захад, у Паўночнае Прычарнамор’е. Гэты міграцыйны паток стаў крыніцай рассялення праіндаеўрапейцаў у Еўропе, у тым ліку і ў Беларусі. З Паўднёва-Усходняй Еўропы і Паўночнага Прычарнамор’я індаеўрапейцы працягвалі міграцыю ў двух накірунках: першы – на захад і паўночны захад, у Заходнюю Еўропу, другі – на поўнач, – у Сярэднюю і Паўночную Еўропу. На вялікай тэрыторыі, якая ахоплівала басейны Віслы, Нёмана, Заходняй Дзвіны, Верхняга Падняпроўя, у выніку асіміляцыі мясцовага неалітычнага насельніцтва індаеўрапейцамі сфарміраваўся новы этнас – балты (літоўцы, латышы, прусы, яцвягі, куршы, земгалы, селы і інш.). Пачаўся балцкі этап індаеўрапейскага перыяду этнічнай гісторыі Беларусі, які храналагічна супадае з эпохай металу (3–2 тыс. гадоў да н.э. – IV–V стст. н.э.). Балты жылі на тэрыторыі сучаснай Беларусі да прыходу сюды славян.З рассяленнем індаеўрапейцаў змяніўся не толькі этнічны склад насельніцтва Беларусі, але змянілася і эпоха. Каменны век уступіў месца бронзаваму веку (3–2 тыс. гг. да н.э. – 1 тыс. гг. да н.э.). Паступова паяўлялася земляробства і жывёлагадоўля. Пакланяліся агню і сонцу. Асноўны тыпа пасяленняў – ўмацаваныя гарадзішчы, якіх на тэрыторыі Беларусі налічвалася каля 1 тыс. Агульная колькасць насельніцтва ў бронзавым веку магла быць ад 50 да 75 тыс. чалавек. Бронзавы век уступіў месца жалезнаму веку (1 тыс. гг. да н.э. – IV–V стст. н.э.). Мясцовыя плямёны асвоілі жалезаапрацоўку, вырабы з жалеза былі дастаткова разнастайнымі: сякеры, нажы, сярпы, зброя, упрыгажэнні і г.д У IV–VII стст. адбылося другое “вялікае перасяленне народаў”. Маштабныя перамяшчэнні плямён (пераважна з усходу) пачаліся яшчэ да н.э. Гэта – рух скіфаў і сарматаў з-за Дона (з тэрыторыі сучасных Казахстана і Сярэдняй Азіі) у Паўночнае Прычарнамор’е, заняцце імі вялікіх прастораў ад Алтая да Дуная. Галоўныя прычыны міграцыі славян са сваёй прарадзімы: 1) дэмаграфічная перанаселенасць і вялікая шчыльнасць насельніцтва прывялі славян у рух для пошукаў новых зямель; 2) пагалоўнае ўзбраенне мужчын, іх рэгулярныя грабежніцкія паходы, якія з’яўляліся адным з найбольш лёгкіх, эфектыўных і распаўсюджаных спосабаў узбагачэння: Рымская імперыя – багатая і казачная краіна для грабяжоў; 3) прывабнасць новых зямель для земляробства, якое ў славян дасягнула дастаткова высокага ўзроўню; 4) ціск на славян з боку іншых народаў (германцаў, кельтаў, авараў і інш).Паводле даных заходнееўрапейскіх, арабскіх і візантыйскіх крыніц, славяне адрозніваліся высокім ростам, моцным складам цела, вялікай вынослівасцю, цёмна-русым (рыжаватым) колерам валасоў. Прастадушныя, прыветлівыя і гасцінныя ў дамашняй абстаноўцы, славяне на вайне непрымірымыя і бязлітасныя да ворага. У VIII–IX стст. пачынаецца масавае рассяленне славян на тэрыторыі сучаснай Беларусі. Спачатку славяне рассяліліся на правым беразе Дняпра і на Бярэзіне, затым праніклі ў Падзвінне і Падняпроўе, а ў Х ст. рассяліліся ў Верхнім Панямонні. Большая частка балцкага насельніцтва была асімілявана, другая – знішчана ці выціснута на паўночны захад, у Прыбалтыку, дзе прыняла ўдзел у фарміраванні этнічных латышоў і літоўцаў. Трэцяя частка балцкага насельніцтва працягвала жыць на сваіх былых месцах, іх асіміляцыя славянамі працягвалася да XII–XIII стст. і нават пазней. У выніку славяна-балцкага ўзаемадзеяння ўзніклі новыя этнічныя супольнасці, якія ўпамінаюцца ў сярэдневяковых крыніцах.