11. Віленска-Радамская і Гарадзельская уніі (гісторыка-прававая характарыстыка).

18 студзеня 1401 у Вільні былі сабраны найбольш уплывовыя феадалы, якія прынялі каталіцтва: спецыяльнай граматай яны пацвердзілі саюз з Польшчай. У сакавіку таго ж года аналагічнае ўзаемная абавязацельства прынялі польскія феадалы ў Радаме.

Саюз быў юрыдычна замацаваны ў Віленска-Радамскім акце. Гэтым пагадненнем феадалы ВКл абяцалі Ягайлу і польскім грамадзянам выступаць усімі сіламі супраць находаў якіх бы то ні было ворагаў, гэтак же павінны былі рабіць і польскія феадалы.

Акт Віленска-Радамкай уніі пацвердзіў адасобленасць і самастойнасць ВКЛ, а таксама правы Вітаўта як самастойнага кіраўніка дзяржавы. Віленска-Радамская унія з’явілася зыходным момантам арганізацыі і аб’яднання сіл усходнееўрапейскіх народаў у іх барацьбе з крыжаносцамі.

1413 у замку Гарадлі над Бугам былі сабраны некаторыя польскія феадалы і 47 феадалаў-католікаў ВКЛ. У выніку была выдана тра граматы: 1- польскім феадалам аб тым, што яны згодны падзяляцца з феадаламі-католікамі ВКЛ гонарам насіць гербы; 2- феадалаў ВКЛ, якія прымалі ш=гербы польскіх феадалаў, тым самым уступаючы з імі ў гербавае пабрацінства; 3-выдадзены ад імя Гайлы і Вітаўта, уяўляў сабой дакумент адкрытай каталіцкай агрэсіі і меў мэту ўмацаванне і пашарэнне каталіцызму, ідэалагічнае падаўленне і падпарадкаванне народа каталіцкаму духавентсву.

У прывілеі былі словы пра ўуключэнне ВКЛ у склад Польшчы. ВКЛ павінна было ў самы блізкі час перастаць існаваць як самастойная дзяржава, але ВКЛ захоўвала сваю самастойнасць.

Уніі спрыялі збліжэнню народаў, умацаванню і развіццю ўзаемных гандлевых і культурных сувязеў. Дзякуючы уніі былі прыпынены анямечванне польскага народа і каланізацыя Польшчы.

12. Клас феадалаў і саслоўе шляхты ў Беларусі ў хіv–хvіі ст.Ст.

У ВКЛ існавалі два асноўныя класы: феадалы і феадальна-залежныя людзі.

Феадалы: свецкія і царкоўныя (вярхушка каталіцкага і праваслаўнага духавенства)

Клас феадалаў: 1. Найбольш прывілігірованная група; 2. Менш знатныя феадалы.

Малаземельная і беззямельная шляхта – прамежнае становішча паміж класам феадалаў і класам сялян (па маеманаму становішчу бліжэй да сялян, па прававому – да феадалаў)

Саслоўе шляхты ў залежнасці ад матырыяльнага і прававого становішча: феадалы (атрымлівалі шляхецтва ад князя) і ваеннаслужывыя людзі, якія мелі ад сябе залежных людзей (засценкавая шляхта і беззямельная шляхта).

Крініцы права 13-14ст – пачатак заканадаўчага замацавання прававого становішча шляхты, граматы 15-16 і тры статуты – канчатковае замацаванне.

Яўрей – перайшоў у хрысціянскую веру – аўтаматычна прызнаваўся шляхтічам

Прастая жанчына – замуж за шляхтіча – аўтаматычна станавілась шляхтенкай, дзеці лічыліся шляхтічамі.

Мужчына не шляхтіч – жаніўся на шляхтенцы – не станавіўся шляхтічам, не набывалі шляхецства і іх дзеці.

Страта шляхецкай годнасці адбывалася па суду..

Прававое становішча шляхты: усе шляхтічы маглі валодаць зямлей у неабмежаваных памерах на праве ўласнасці; яны вызваляліся ад падаткаў (акрамя ваеннай службы); мелі права вывозіць прадукт сваей гаспадаркі беспошлінна за мяжу; мелі права выезжаць за мяжу (за выключэннем земель не прыяцельскіх); правазглашалась недатыкальнасць асобы і маемасці шляхты.

Дробная шляхта: прававое становішча бало абмежаваным, суд ажыцяўлялі над імі іх паны.

Становішча малоземельнай і безземельнай шляхты – было горшым чым у сялян.