4.Права старажытных беларускіх дзяржаў і яго асноўныя рысы.Адлюстраванне звычаявага права ў пісанам заканадаўстве.

Ў 1 тысячагоддзі н.э. фарміравалася сыстэма агульнапрынятых звычаяў, якія вызначала правілы паводзін людзей. Паступова звучаі- рысы абавязковасці-звычаевае права.

Звычавае права – сістэма непісаных прававых норм, правілаў паводзінаў, заснованых на агульнапрынятасці і даўнасці ўжывання. Звычаевым правам рэгуляваліся ўсе праваадносіны. Звычаевае права было пануючым да 15 ст. (паступова выцяснялася правам пісаным).

Асноўныя рысы звычаевага права:- партыкулярызм: у кожнай мясцовасці свае звычаі,нормы і правіла (адсутнасць агульна-прававой сыстэмы);-традыцыяналізм і кансерватызм:у многім абумашлены уплывам царквы:у грамадцтве і ва ўсім свеце наогул панцтве нязменны парадак устаноўлены Богам.У 15-16 ст. князі абяцалі былым ўдзельнікам княствам стараны не руваць;-дуалізм:панавала ідэя поўнага бяспраўя рабоў і фармальнай роўнасці свабодных людзей.

Статут 1529: забараніў карыстацца звычаевым правам,аднак ў выпадку неўрыгуляванасці пэўных грамадскіх адносін нормамі статута дазвалялася звяртацца да звычаевага права.Статут1566: поўнасцю забараніў карыстацца звычаевым правам.Статут 1588: зноў дазволіў звяртацца да звычаевага права.

Віды пакарання: маёмасныя спагнанні і выдача злачынца пацярпеўшаму;за цяжкія:расправа і рабавання самога злачынца і яго сям’і.

Сямейнае права:-галоўнае значэнне-шлюб;-падпарадкаванне жонкі мужу;-муж-глава сям’і(муж ў сям’ю жонкі-ўласнік жонкі ці яе сям’і);-жанчына карысталася значнымі правамі і развагай.

Прыняцце хрысціянства-царкоўная форма шлюбу з абавязковым вянчаннем ў храме.

Суд:абвінаваўча-саборны працэс( пры разглядзе крымінальнага і грамадзянскіх спраў).

Доказы:паказанні сведак,прысяга і цалаванне крыжа),”суд боскі”.Князі,іх пасаднікі і іншыя службовыя асобы-функцыі пасрэднікаў.

5.Міжнародныя пагадненні і вассальныя дагаворы-крыніцы старажытнага беларускага права ў пісаным заканадаўстве.

Найбольш старажытныя помнікі законадаўства – граматы, якія тычыліся адносін Полацка і Віцебска з Рыгай і нямецкімі купцамі,шэраг дагавораў беларускіх зямель з нямецкімі гарадамі.

Найбольш абаронены законам былі князі бояры і вышэйшыя слаі духавенства:маглі распараджацца сваімі маёнткамі,учыняць розныя грамадска-прававыя здзелкі,мець залежных ад сябе людзей,а таксама халопаў.Меншай праваздольнасцю валодалі свабодныя людзі (знаходзіліся ў вассальнай залежнасці ад буйных землеўладальніках).Яшчэ меншай-феадальна-залежныя сяляне.Зусім абмежаваны ў правах- халопы і чэлядь нявольныя.У залежнасці ад класавай прыналежнасці – розная крымінальная адказнасць(дагавор 1229г. за забойства свабоднага чалавека:10 грыўняў,пана або пасла-20,халопа-1).

6. Утварэнне Вялікага княства Літоўскага. Фарміраванне тэрыторыі дзяржавы. Адміністрацыйна-тэрытарыяльнае ўладкаванне ў хiii–хvi ст.Ст.

У Беларусі аб’яднанне падтрамлівалася, калі з паўночнага захаду пачалася агрэсія разбойніцкіх каталіцкіх ордэнаў, а з паўдневага ўсходу – татар, шты выклікала неабходнасць паскарення аб’яднання беларускіх земель.

Беларускія княтсвы са старажытных часоў знаходзіліся ў пастаяннях гандлевых і палітычных адносінах паміж сабой, бо іх звязвала агульнасць гандлевых шляхаў.

У 12ст пачаўся працес далучэння некаторых літоўскіх земляў да беларускіх княстваў. – пачало складвацца ВКЛ.

Умацаванне ВКЛ прі вылікім князе Віцеле.

На працгу 13-14ст да ВКЛ былі далучаны украінскія і некаторыя рускія княствы.

Сталіца – спачатку Наваградак, з 14ст – вільня.

Дзяржаўны лад: центральная (галоўная) частка і землі мяжуючыя (“прыслухоўваючыя”)

Центральная частка – палітычнае ядро – назва “Літва”.

Дамінуючае становішча займалі центральныя землі: дзяржаўныя маенткі, тэрыторыя густа заселена, буйныя феадалы займалі пануючае становішча.

Беларуская мова – дзяржаўная

Землі “прыслухоўваючыя” захоўвалі сваю дзяржаўна-прававую адасобленасць, адасоблены мясцовы апарат дзяржаўнага кіравання.

Адміністацыйна-тэрытарыяльны падзел у 13-14ст – захаванне старых межаў.

Пры Альгерде: центральная частка падзелена на 2 вялікіх адміністрацыйных акругі