3. «Қазіргі қазақ тілінің сөзжасамы» курсы бойынша жұмыс бағдарламасы

1-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 1

Тақырыбы: Сөзжасам – тіл білімінің жеке саласы

Дәріс мазмұны:

1. Сөзжасам – қазақ тіл білімінің дербес саласы.

2. Қазақ сөзжасамының зерттелуі.

3. Сөзжасамның зерттеу нысаны.

4. Сөзжасамның тілдің басқа салаларымен байланысы.

Негізгі әдебиеттер:

1. Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Алматы, 1989.

2. Қазақ грамматикасы. Астана, 2002.

3. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Алматы, 2002.

4. Мырзабеков С. Қазіргі қазақ тілінің фонетикасы. Алматы: Зият-Пресс, 2006.

5. Болғанбайұлы Ә., Қалиұлы Ғ. Қазіргі қазақ тілінің лексикологиясы мен фразеологиясы. А.: Санат, 1997.

6. Салқынбай А. Тарихи сөзжасам. Алматы, 1999.

Қосымша әдебиеттер:

1. Тоқтарова Т. Сөзжасам мәселесінің зерттелуі // Қазақ тілі мен әдебиеті, 1994, №3.

2. Бейсембаева З. Сөзжасамның зерттелу аспектісі // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 9, 2003, 34-36-б.б.

Семинар № 1

Тақырыбы: Сөзжасам – тіл білімінің жеке саласы

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Сөзжасам теориясы.

2. Қазақ сөзжасамының зерттелуі.

3. Сөзжасамның зерттеу нысаны.

Әдебиеттер:

1. Қасым Б.Қ. Қазақ тілінің сөзжасамы: практикалық және зертханалық жұмыстар. Алматы, 2007.

2. Оразахынова Н.А., Исаева Ж.Т., Сүлеева Г.С. Қазақ тілі. Сөзжасам. Морфология. Алматы: Арыс, 2004.

СОӨЖ мазмұны:

1. Қазақ тіл біліміндегі сөзжасам мәселесінің зерттелу жайы (реферат).

СӨЖ мазмұны:

1. Сөзжасамның жалпы теориясы бойынша библиография жасау.

2-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 2

Тақырыбы: Сөзжасамның тілдің басқа салаларымен байланысы

Дәріс мазмұны:

1. Сөзжасамның морфологиямен байланысы.

2. Сөзжасам мен синтаксистің байланысы.

3. Сөзжасамның лексикологиямен байланысу жайы.

4. Сөзжасам мен морфонология мәселелерінің түйісу тұсы.

Әдебиеттер:

1. Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Алматы, 1989.

2. Қазақ грамматикасы. Астана, 2002.

3. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Алматы, 2002.

4. Салқынбай А. Тарихи сөзжасам. Алматы, 1999.

Семинар № 2

Тақырыбы: Сөзжасамның тілдің басқа салаларымен байланысы

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Сөзжасамның морфологиямен байланысы.

2. Сөзжасам мен синтаксистің байланысы.

3. Сөзжасамның лексикологиямен байланысу жайы.

4. Сөзжасам мен морфонология мәселелерінің түйісу тұсы.

Әдебиеттер:

1. Қасым Б.Қ. Қазақ тілінің сөзжасамы: практикалық және зертханалық жұмыстар. Алматы, 2007.

2. Оразахынова Н.А., Исаева Ж.Т., Сүлеева Г.С. Қазақ тілі. Сөзжасам. Морфология. Алматы: Арыс, 2004.

СОӨЖ мазмұны:

1. Қазақ сөзжасамының қалыптасу кезеңдері (хронологиялық кесте жасау).

СӨЖ мазмұны:

1. Қосымшалардың дыбыстық варианттары (конспекті жазу).

3-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 3

Тақырыбы: Қазақ тілінің сөзжасам жүйесі

Дәріс мазмұны:

1. Қоғамдағы жаңалықтардың сөзжасамға әсері.

2. Сөзжасамның дамуы, баюы, екшеліп бір қалыпқа түсуі.

Әдебиеттер:

1. Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Алматы, 1989.

2. Қасым Б. Сөзжасам: семантика, уәждеме. Алматы, 2003.

3. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Оқулық. Алматы, 2001.

4. Салқынбай А. Тарихи сөзжасам. Алматы, 1999.

Қосымша әдебиеттер:

1. Салқынбай А.Б. Тарихи сөзжасам. Семантикалық аспекті. Филол. ғылымд. докт. дисс. авторефераты. Алматы, 1999.

Семинар № 3

Тақырыбы: Қазақ тілінің сөзжасам жүйесі

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Сөзжасам – тілдің ішкі құрылымының деңгейі.

2. Тілдің сөзжасам жүйесі.

3. Синхрондық және диахрондық сөзжасам.

Әдебиеттер:

1. Қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Алматы: Ғылым, 1989.

2. Қалиев Ғ. Сөз тудыру – жеке сала // Қазақстан мектебі, 1984, №6, 57-60-бб.

СОӨЖ мазмұны:

1. Қазақ тіліндегі терминжасам мәселелері (реферат).

Әдебиеттер:

1. Байтелиев А. Сөзжасамдық дәлелдемелік және терминжасам мәселесі // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 3, 2004, 54-60-б.б.

СӨЖ мазмұны:

1. Тілдің сөзжасам жүйесіне не жатады? (өзіндік ой-пікірін жазып келу).

4-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 4

Тақырыбы: Сөзжасамдық тәсілдер

Дәріс мазмұны:

1. Сөзжасамның синтетикалық тәсілі.

2. Сөзжасамның аналитикалық тәсілі.

3. Сөзжасамның лексика-семантикалық тәсілі.

Әдебиеттер:

1. Қазақ грамматикасы. Астана, 2002.

2. Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Алматы, 1989.

3. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Оқулық. Алматы, 2001.

Қосымша әдебиеттер:

1. Елемесқызы А. Сөздердің лексика-семантикалық жолмен жасалуы // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 1, 2003, 123-125-б.б.

2. Шақаман Ы. Сөзжасам мен тұлғажасам // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 6, 2007, 39-47-б.б.

Семинар № 4

Тақырыбы: Сөзжасамдық тәсілдер

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Сөзжасамның синтетикалық тәсілі.

2. Сөзжасамның аналитикалық тәсілі.

3. Сөзжасамның лексика-семантикалық тәсілі.

Әдебиеттер:

1. Қасым Б.Қ. Қазақ тілінің сөзжасамы: практикалық және зертханалық жұмыстар. Алматы, 2007.

2. Оразахынова Н.А., Исаева Ж.Т., Сүлеева Г.С. Қазақ тілі. Сөзжасам. Морфология. Алматы: Арыс, 2004.

СОӨЖ мазмұны:

1. Қолданысқа енген жаңа сөзқосымдар.

Әдебиеттер:

1. Әміров Ә. Бірігу арқылы жасалған сөздер // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 4, 2001, 37-38-б.б.

2. Төлекова Г. Қазақ тіліндегі сіңісу құбылысы // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 4, 2004, 76-78-б.б.

3. Төлекова Г. Қазақ тіліндегі сіңіскен сөздер // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 7, 2004, 35-38-б.б.

СӨЖ мазмұны:

1. Лексика-семантикалық тәсіл арқылы жасалған терминдер (тіл білімі бойынша).

5-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 5

Тақырыбы: Сөзжасамдық мағына

Дәріс мазмұны:

1. Туынды мағынаның негізділігі.

2. Туынды мағынаның түрлендірілген түрі.

3. Көшірілген туынды мағына.

4. Туынды мағынаның теңбе-теңдік түрі.

Әдебиеттер:

1. Ибатов А. Қазақ тілінің туынды сөздер сөздігі. Алматы, 1988.

2. Қасым Б. Сөзжасам: семантика, уәждеме. Алматы, 2003.

3. Оразов М. Қазақ тілінің семантикасы. Алматы, 1991.

4. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Оқулық. Алматы, 2001.

Қосымша әдебиеттер:

1. Құрманәлиева З. Сөзжасамдық мағына // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 4, 2003, 83-86-б.б.

2. Салқынбай А.Б. Тарихи сөзжасам. Семантикалық аспекті. Филол. ғылымд. докт. дисс. авторефераты. Алматы, 1999.

Семинар № 5

Тақырыбы: Сөзжасамдық мағына

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Туынды мағынаның негізділігі.

2. Туынды мағынаның түрлендірілген түрі.

3. Көшірілген туынды мағына.

4. Туынды мағынаның теңбе-теңдік түрі.

Әдебиеттер:

1. Қасым Б.Қ. Қазақ тілінің сөзжасамы: практикалық және зертханалық жұмыстар. Алматы, 2007.

2. Оразахынова Н.А., Исаева Ж.Т., Сүлеева Г.С. Қазақ тілі. Сөзжасам. Морфология. Алматы: Арыс, 2004.

СОӨЖ мазмұны:

1. Көркем шығармалардан көшірілген туынды мағынаға мысалдар теру.

СӨЖ мазмұны:

1. Баспасөз тіліндегі теңбе-тең туынды мағынаға ие сөздер (зерттеу жұмысы).

6-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 6

Тақырыбы: Туынды сөздер

Дәріс мазмұны:

1. Туынды түбірлер.

2. Күрделі сөздер.

3. Біріккен сөз.

4. Қос сөз.

5. Қысқарған сөздер.

Әдебиеттер:

1. Жәркешева Г. Біріккен сөздер мен сөз тіркестерінің сөздігі. Алматы, 1960.

2. Ибатов А. Қазақ тілінің туынды сөздер сөздігі. Алматы, 1988.

3. Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Алматы, 1989.

4. Қасым Б. Күрделі зат есімдер сөздігі. Алматы, 1999.

5. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Оқулық. Алматы, 2001.

6. Ысқақов А. Қазіргі қазақ тілі. Алматы, 1991.

Қосымша әдебиеттер:

1. Алдашев Н.М. Қазіргі қазақ тіліндегі қысқарған сөздер. Филол. ғылымд. докт. дисс. авторефераты. Алматы, 1996.

2. Әміров Ә. Бірігу арқылы жасалған сөздер // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 4, 2001, 37-38-б.б.

3. Құлыбекова А. Қос сөздердің қазақ тіл білімінде зерттелу жайы // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 11, 65-69-б.б.

4. Төлекова Г. Қазақ тіліндегі сіңісу құбылысы // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 4, 2004, 76-78-б.б.

5. Төлекова Г. Қазақ тіліндегі сіңіскен сөздер // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 7, 2004, 35-38-б.б.

Семинар № 6

Тақырыбы: Туынды сөздер

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Туынды түбірлер.

2. Күрделі сөздер.

3. Біріккен сөз.

4. Қос сөз.

5. Қысқарған сөздер.

Әдебиеттер:

1. Ибатов А. Қазақ тілінің туынды сөздер сөздігі. Алматы, 1988.

2. Қасым Б. Қазақ тіліндегі күрделі сөздер: уәждеме және аталым. Алматы, 2001.

3. Шәкенов Ж. Қазақ тіліндегі күрделі сөздер мен күрделі тұлғалар. Алматы, 1991.

СОӨЖ мазмұны:

1. Тарихи туынды түбірлер (ғалымдар еңбектеріне шолу жасау).

СӨЖ мазмұны:

1. Бірде бірге, бірде бөлек жазылып жүрген біріккен сөздерді мерзімді баспасөз беттерінен, сөздіктерден теріп, оларға талдау жасау.

7-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 7

Тақырыбы: Сөзжасамдық талдау

Дәріс мазмұны:

1. Сөзжасамдық талдаудың ерекшелігі.

2. Сөзжасамдық талдаудың негізгі нысаны.

3. Сөзжасамдық талдаудың мақсаты.

Әдебиеттер:

1. Ибатов А. Сөздің морфологиялық құрылымы. Алматы, 1982.

2. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі грамматикалық ұғымдар. Алматы, 1992.

3. Қазақ грамматикасы. Астана, 2002.

4. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Оқулық. Алматы, 2001.

Қосымша әдебиеттер:

1. Есімсейітов Б. Сөзжасамдық талдау // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 7, 2006, 43-47-б.б.

2. Жахина Б. Сөзжасамның әдістемесі хақында // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 12, 2001, 27-30-б.б.

3. Шақаман Ы. Сөзжасам мен тұлғажасам // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 6, 2007, 39-47-б.б.

Семинар № 7

Тақырыбы: Сөзжасамдық талдау

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Сөзжасамдық талдаудың ерекшелігі.

2. Сөзжасамдық талдаудың негізгі нысаны.

3. Сөзжасамдық талдаудың мақсаты.

Әдебиеттер:

1. Қасым Б.Қ. Қазақ тілінің сөзжасамы: практикалық және зертханалық жұмыстар. Алматы, 2007.

2. Оразахынова Н.А., Исаева Ж.Т., Сүлеева Г.С. Қазақ тілі. Сөзжасам. Морфология. Алматы: Арыс, 2004.

СОӨЖ мазмұны:

1. Сөзжасамдық талдау (реферат).

СӨЖ мазмұны:

1. Тілдік материалға сөзжасамдық талдаулар жасау.

8-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 8

Тақырыбы: Сөзжасамдық ұя

Дәріс мазмұны:

1. Сөзжасамдық ұя туралы түсінік.

2. Сөзжасамдық ұяның мағынасы

3. Сөзжасамдық ұяның құрылымы (сөзжасамдық тізбек, сөзжасамдық саты, сөзжасамдық жұп, сөзжасамдық тарам).

Әдебиеттер:

1. Қазақ грамматикасы. Астана, 2002.

2. Қазіргі қазақ тілінің сөзжасам жүйесі. Алматы, 1989.

3. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Оқулық. Алматы, 2001.

Қосымша әдебиеттер:

1. Есенова Н. Сөзжасамдық тарамдар құрамындағы туындылардың морфемдік құрамы // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 1, 2005, 86-89-б.б.

2. Есенова Н.Б. Сөзжасамдық тарам, оның ұя бірліктерімен байланысы. Филол. ғылымд. канд. дисс. авторефераты. Алматы, 2005.

3. Есімсейітов Б. Сөзжасамдық ұяның негізгі құрылымдық бірліктері // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 7, 2003, 79-83-б.б.

4. Есімсейітов Б. Сөзжасамдық ұяның қарапайым құрылымдық бірліктері // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 5, 2004, 54-57-б.б.

5. Құрманәлиев К. Сөзжасамдық ұя мәселесі // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 7, 2002, 22-25-б.б.

6. Құрманәлиев К. Сөзжасамдық ұя мәселелерінің зерттеле бастауы // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 10, 2002, 47-50-б.б.

7. Тоқтарова Т. Сөзжасамдық саты // Қазақ тілі мен әдебиеті, № 10, 2006, 65-71-б.б.

Семинар № 8

Тақырыбы: Сөзжасамдық ұя

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Сөзжасамдық ұя туралы түсінік.

2. Сөзжасамдық ұяның мағынасы

3. Сөзжасамдық ұяның құрылымы (сөзжасамдық тізбек, сөзжасамдық саты, сөзжасамдық жұп, сөзжасамдық тарам).

Әдебиеттер:

1. Қасым Б.Қ. Күрделі зат есімдер сөздігі. Алматы: АлМУ баспасы, 1999.

2. Құрманәлиев К. Сөзжасамдық ұя. Алматы, 1998.

3. Тоққожаева О. Қазақ тіліндегі сөзжасамдық ұялар сөздігі. Алматы, 1996.

СОӨЖ мазмұны:

1. Сөзжасамға қатысты еңбектерден сөзжасамдық ұяға, тізбекке берілген анықтамаларды жазып алу.

СӨЖ мазмұны:

1. Көр етістігі негізінде сөзжасамдық ұя жасау.

9-апта

Кредиттік сағат саны – 1

Дәріс № 9

Тақырыбы: Есім сөздердің сөзжасамы

Дәріс мазмұны:

1. Есім сөздердің сөзжасамы туралы түсінік.

Әдебиеттер:

1. Қасым Б. Сөзжасам: семантика, уәждеме. Алматы, 2003.

2. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Оқулық. Алматы, 2001.

3. Төлеуов Ә. Қазақ тіліндегі есім сөздердің жасалуы. Алматы, 1973.

Семинар № 9

Тақырыбы: Есім сөздердің сөзжасамы

Семинар сабақтың мазмұны:

1. Есім сөздердің сөзжасамы туралы түсінік.

Әдебиеттер:

1. Қасым Б. Сөзжасам: семантика, уәждеме. Алматы, 2003.

2. Қасым Б.Қ. Қазақ тілінің сөзжасамы: практикалық және зертханалық жұмыстар. Алматы, 2007.

3. Оралбай Н. Қазақ тілінің сөзжасамы. Алматы, 2002.

СОӨЖ мазмұны:

1. Есім сөз таптарының сөзжасамы бойынша библиография жасау.

СӨЖ мазмұны:

1. Тарихи тұрғыда туынды түбір зат атауларын талдау.