Дәріс жоспары:

1. Алғашқы туризмдегі – серуендеу, саяхат сөздерінің мағынасын ашу

2. Александр Македонскидің әскери жорығы

3. Орта ғасырдағы туризмнің рөлі және оның негізгі құрылымы және дамуының кезеңдері

Дәріс тезистері

Туризм француз тілінен аударғанда-серуендеу саяхат мағынасында бос уақытты тұрақты жерден тыс жерлерден өткізудің бір түрі. Саяхатты grand tour деп саяхатшыларды туристер деп атады. Берлиннің туризмді зерттеу институтының 1930-1931ж.ж журналында Arhiv tur Fremdenverkehr мақаланың алғы сөзінде ресми түрде ғылыми әдебиетте туризм деген түсінік 20ғ-30ж пайда болды.Тарихи даму прогресінде туризм мен турист деген түсініктерге біраз өзгерістер енгізілді. Ең алғаш турист деген анықтаманы ұлттар лигасының статистика жөніндегі сараптау комитеті берді. Қазіргі шақта тәжірибеде кең қолданып жүрген турист анықтамасы 1963ж рим конференциясында енгізілген және бүкіл дүние жүзілік ұйым БТҰ қолдаған. Туризмнің негізін салушы жөне грек тарихшысы Герадот пен Страбон өздерінің енбектерін қалдырды. Ең алғашқы саяхатшылардың бірі болып б.з.д 356 - 233 жылдарда Александр Македонский әскери жорық жасап Еуразия материгінің ерте дамыған мемлекеттерін бағындырған және 32 мың км өзінің әскерімен саяхат жасаудың, салдары туризмді ынталандыруға жол ашты. Император Константин кезінде Иеру-салимде, дәлірек айтқанда Иса пайғамбардың табыты үстінде храмдар салынды. қонақүйлердің бірі – IV Генрихтің отелі Нант қаласында 1788ж. салынды. Оның құрылысына ол кездер үшін ауқымды сома – 17. IVғ-да мен университеттік орталықтар құрады. Онымен бірге қайта өрлеу кезінде көпестер мен ұсталардың саяхатта маңызы арта бастайды. Орта ғасырларда адамдар көптеп саяхаттай бастаған соң, жолшыбай керуен-сарайлардың саны күрт өседі.

Туризм дамуының кезеңдері. X-XV- ғ-р кезінде Қытай теңіз держевасы әлемдік саудалық орталыққа айналады. Үнді мұхиты ірі әскери теңіздік экспедиция ошағы болады.Үнді Қытайдың батысы Ява, Цейлон аралдары Африканың жағалаулары, Антлактиканың оңтүстік бөлігіне Қытайлар 7 рет жүзу арқылы жорықтар ұйымдастырады.XV-ғасырында Еуропалық мемлекетінде көптеген монархия пайда болды. жәнеде сол кездерден басатап ішкі және сыртқы нарықта өнеркәсіптік тауарлары алғаш рет пайда болатын. Содан бері бастап Буржуазиялық жол да пайда болды. Буржуазиялық жолдың дамуына байланысты ең бірншіден шикізат пен нарықтағы тауарлардан бастаған болатын. Бірақ-та Түркі мемлекетінің жеңіп алуымен Еуропалық мемлекетіне Буржуазиялық жолын пайдалуына берген жоқ. Ол жол құрылымында ескі теңіздегі жолдармен және оңтүстіктегі шығыс Азиядағы бағытымен болатын. Сондықтан ең мықты теңіздегі державасы Португалиядан шығатын болатын.Тарихында ең көп үлесін қосқан ұйымдастырылған саяхатындағы Португалиядан шыққан ұлы ханзада Генрих болған. Оған «теңізші»деген атын қойған болатын.Оның қолдауынша көптеген тәжірибелі теңізшілерді даыйндаған болатын.Теңізші Генрих 1417ж Батыс Африкаға (алтын мен құлдарды) жаулап алу мақсатында саяхат жасады. XV ғ-ң аяғында кеме шеберлері Португалдықтар негізгі оңтүстік бағытта «КАРАВЭЛЛО» - 8 мильді мачтағы кемемен ерекше конструкциялары тікелей және көлденең желкендерімен саяхатына 22 км теңіз арқылы жүзді.1487-1488ж Португалдық экспедиция Африканың оңтүстік мысын ашты Б.Дияш1492 ж неміс ғалымы Мартин Бехайм үлкен глобус жасады (күнге бағыттау тәсілімен) 1492-1493ж 1- ші испан экспедециясын Христофор Колумб басқарып, жаңа континентті ашқан болатын.1497-1499ж Португалдық Васко Да Гамма Африканы айналып, Үндістанға теңіз жолын ашты.1502ж Америго Бесбучи Бразилияның жағалауын зерттеді.1519-1522ж Фернан Магеллан 1-ші жер шарын айналу саяхаты болған болатын.1538ж Фламанг ғалымы Г.Мернат әлем картасын сызып, оған солтүстік-оңтүстік Американы және оңтүстік белгісіз белгілерді белгілеуі.1594-1597ж В.Баренс галант экспедициясының жетекшілігімен, солтүстік щығыс жолдарының ашылуы 1607-1617ж ағылшын зкспедициясы Г.Гудзон Антрактикадан Тынық мұхитқа жол ашады.1642-1643ж Абель Тасман Австралияның жағалауында «ТАСМАН» аралын ашады.1768-1779ж ағылшын Джеймс Куктың бүкіл әлемдік саяхаты болды.1788ж Еуропадағы ең алғашқы қонақ үйлердің бірі-«4-ші Генрихтың отелі»болды.1807ж Флутон кемесінің шығуы.1812ж Швейцарияда «Риччи Клестери» отелі салынды1814ж Стефонсон кемесінің шығуы.1919ж 1-ші минералды су курорты Хэлигендам қаласында (Норвегияда) пайда болды.1825ж ең -1ші темір жол желісі Манчестр Ливерпуль англияда ашылған болатын. 1831ж Бадин Хор 1-ші кластер қонақ үй жұмыс істеді.1832ж Фауле Хоре қаласында қонақ үй жұмыс істеді.1851ж ұлы саяхатшылар бюросы құрылды1853ж ең 1-ші Грант отелі Швайцер Хов қаласында қонақ үй отелі пайда болды.1854ж Карл Ризерд Берлинде неміс саяхат бюросын ашты, 20ж арасында Лондон-Нью–Йорк кеме саяхаты жұмыс істей бастады.1857ж 1-ші Тау клубы пайда болды.1862 ж. Туристік шығудың ең 1-ші каталогы пайда болды.1863 ж. теңізде ойын –сауық пен айналып өту саяхаты ұйымдастырылды.1867 ж. «Квекер-Сити» кемесі (5 айлық) 60 туриспен саяхатқа шықты.1873ж мемлекеттік қызметтер заңы 1-ші рет Германияда бекітілді.Орта ғасырлар мен жаңа заманға дейінгі туризмнің дамуы. Туризм қоғамдық шаруашылық және кеңістік құбылыс ретінде ежелгі замандарға терең, кең тамыр жайған дәстүрге ие. К.Пшеславский (1973ж) туризмнің даму тарихын келесідей 3 кезеңге бөлген:І. ХVIIІғ-ң соңына дейінгі туризм:а) ежелдегі туризм ) орта ғасырлар мен қайта өрлеу дәуірі кезеңдеріндегі туризм в) ХVII – XVIIIғ-дағы туризм ІІ. ХІХ – ХХғ-ғы ІІ дүниежүзілік соғысқа дейінгі туризм.

Қорытынды:

3–тақырып бойынша мындай қорытынды жасауға болады.

Тарихта туризмге ең көп үлесін қосқан Португалиядан шыққан ұлы ханзада Генрих болған. Оған «теңізші» деген лақап атты қойған болатын.Оның қолдауымен көптеген тәжірибелі теңізшілер дайындап шығарған болатын.

Бақылау сұрақтары:

1. Алғашқы туризм сөзінің мағанасын ашу

2. Александр Македонскидің әскери жорығы сызбаға түсіру

3. Орта ғасырдағы туризмнің рөлі және оның негізгі құрылымы және дамуының кезеңдері

4.туризмнің даму кезеңдері қандай?