Белорусский язык / Elektronnnoe_posobie_red

ёмким содержанием. Не вдаваясь в терминологические споры и рассужде- ния, выделим несколько аспектов маркетинга, базируясь на системном под- ходе к определению его сущности.

Категории маркетинга. Категория сбыта входит в понятие маркетин- га и предполагает получение прибыли за счёт увеличения объёмов продаж посредством мероприятий по стимулированию сбыта. Концепция марке- тинга исходит из получения прибыли путём удовлетворения потребностей покупателей благодаря выявлению их нужд, проведения комплекса марке- тинговых мероприятий, а уже затем, производства и продажи товаров. Основная цель сбытовой концепции – продать товар и получить прибыль, т.е. удовлетворить нужды производителя. Цель маркетинговой концепции – это изучение и формирование спроса потребителя, а затем производство и продажа товаров, т.е. удовлетворение нужд потребителей.

Маркетинговая ориентация возникает лишь тогда, когда рынок про- давца превращается в рынок покупателя. Рынок продавца – свои условия диктует продавец (спрос больше предложения). Рынок покупателя – свои условия диктует покупатель (предложение больше спроса).

Маркетинг – деятельность по обеспечению наличия нужных товаров, для нужной аудитории, в нужном месте, в нужное время, по подходящей цене, при осуществлении необходимых коммуникаций и мер по осуществлению сбыта.

Маркетинг – система управления производственной и сбытовой де- ятельностью созданной на основе комплексного состояния рынка, нацелен- ности на решение задач по успешной реализации продукции и получение на этой основе максимального дохода.

Маркетинг – социальный и управляемый процесс, с помощью кото- рого отдельные лица и группы лиц удовлетворяют свои нужды и потребно- сти благодаря созданию товаров, потребительских ценностей и обмена ими друг с другом.

Рентабельность

Рентабельность (нем. rentabel – доходный, прибыльный), относитель- ный показатель экономической эффективности. Рентабельность комплекс- но отражает степень эффективности использования материальных, трудо- вых и денежных ресурсов, а также природных богатств. Коэффициент рен- табельности рассчитывается как отношение прибыли к активам, ресурсам или потокам, её формирующим. Может выражаться как в прибыли на еди- ницу вложенных средств, так и в прибыли, которую несёт в себе каждая

191

полученная денежная единица. Показатели рентабельности часто выража- ют в процентах.

Рентабельность продаж – коэффициент рентабельности, который по- казывает долю прибыли в каждом заработанном рубле. Обычно рассчиты- вается как отношение чистой прибыли (прибыли после налогообложения) за определённый период к выраженному в денежных средствах объему продаж за тот же период.

Рентабельность активов – относительный показатель эффективности деятельности, частное отделения чистой прибыли, полученной за период, на общую величину активов организации за период. Один из финансовых коэффициентов, входит в группу коэффициентов рентабельности. Показы- вает способность активов компании порождать прибыль.

Рентабельность производства рассчитывается как отношение прибы- ли от реализации к сумме затрат на производство и реализацию продук- ции. Коэффициент показывает, сколько рублей прибыли предприятие име- ет с каждого рубля, затраченного на производство и реализацию продукции. Этот показатель может рассчитываться как в целом по предприятию, так и по его отдельным подразделениям или видам продукции.

Рентабельность собственного капитала – относительный показатель эффективности деятельности, частное отделение чистой прибыли, получен- ной за период, на собственный капитал организации. Один из финансовых коэффициентов, входит в группу коэффициентов рентабельности. Показыва- ет отдачу на инвестиции акционеров с точки зрения учетной прибыли.

Рентабельность подрядных услуг. Этот показатель может использо- ваться для конкурсной оценки эффективности каждого из подрядчиков, а также для оценки экономии от предоставления услуги. Рассчитывается как отношение разницы затрат при непредоставлении и предоставлении услуги к затратам при предоставлении услуги.

Маркетинг – социальный и управляемый процесс, с помощью которого от- дельные лица и группы лйц удовлетворяют свои нужды и потребности благодаря созданию товаров, потребительских ценностей и обмена ими друг с другом.

Понятие денежно-кредитной (кредитно-банковской) системы

Денежно-кредитная система – это совокупность кредитно-финансовых учреждений, выполняющих специфические функции по аккумуляции и рас- пределению денежных средств. Кредитная система развитых стран состоит из центрального, коммерческих банков, специализированных кредитно-финансовых учреждений. Особое место в ней занимает центральный банк. В США это 12 бан-

192

ков, образующих Федеральную резервную систему (ФРС). Известны различ- ные модели построения центральных банков. В большинстве стран они явля- ютсягосударственнымиучреждениями(Германия, Франция, РеспубликаБеларусь).

В США, Швейцарии они организованы как акционерные общества. Главная задача центральных банков – управление эмиссионной, кредитной и расчетной деятельностью. Их основными функциями являются разработка и реализация денежно-кредитной политики; эмиссия и изъятие из обращения де- нег (центральные банки наделены монопольным правом выпуска банкнот); хранение золотовалютных резервов страны; выполнение кредитных и расчет- ных операций для правительства; оказание разнообразных услуг коммерчес- ким банкам и другим кредитно-финансовым учреждениям (хранение обяза- тельных резервов, предоставление ссуд и т.д.). Особое положение централь- ных банков в кредитной системе проявляется в том, что они не ставят перед собой цели получения максимальной прибыли и не конкурируют в сфере биз- неса с коммерческими банками. Они, как правило, не обслуживают населе- ние и предприятия. Эти функции выполняют коммерческие банки.

Коммерческие банки являются основой кредитной системы. Современ- ные банки организованы, как правило, в форме акционерного предприятия. Они выполняют следующие функции: прием и хранение депозитов вкладчи- ков; выдача средств со счетов и выполнение перечислений; размещение акку- мулированных денежных средств путем выдачи ссуд, покупки ценных бумаг и т.д. Соответственно операции банков делятся на три группы: пассивные (привлечение средств), активные (размещение средств) и посреднические (вы- полнение операций по поручению клиентов).

193

ПЕРАКЛАДНЫ РУСКА-БЕЛАРУСКІ СЛОЎНІК

194

195

196

197

ТЛУМАЧАЛЬНЫ СЛОЎНІК ЭКАНАМІЧНЫХ ТЭРМІНАЎ

Абаротныя фонды – частка вытворчых фондаў прадпрыемства, якая цал- кам спажываецца ў кожным вытворчым цыкле і цалкам пераносіць сваю вар- тасць на гатовую прадукцыю, відазмяняючы пры гэтым сваю натуральна- рэчыўную форму.

Аблігацыя – каштоўная папера, якая дае яе ўладальніку даход у выглядзе працэнтаў ад яе намінальнай вартасці або выйгрышу.

Абмен – узаемны абмен дзейнасцю паміж людзьмі, які праяўляецца непасрэд- на ці ў форме абмену прадуктамі і паслугамі, як правіла, на эквівалентнай аснове.

Аваліст – асоба, якая дала вэксальнае паручальніцтва. На першым баку вэксаля ці на дадатковым аркушы абавязкова павінен быць подпіс аваліста.

Аваль – паручальніцтва па вэксалі або чэку; дапускаецца для любой асо- бы, акрамя плацельшчыка.

Авераж – біржавая аперацыя, накіраваная на куплю адных і тых жа акцый на пастаянную суму рэгулярна праз пэўны прамежак часу.

Авіза – 1) паведамленне атрымальніку аб адгрузцы яму прадукцыі, пера- водзе грашовых сродкаў ці аб зменах ва ўзаемных разліках паміж контрагентамі; 2) афіцыйнае паведамленне банка кліенту або іншаму банку аб выкананні разлі- ковых аперацый.

Авуары – 1) грашовыя сродкі, чэкі, вэксалі, акрэдытывы, якімі праводзяць плацяжы; 2) сродкі банка ў замежнай валюце на яго рахунках у замежных бан- ках; 3) уклады прыватных асоб і арганізацый у банках.

Агент – прадстаўнік арганізацыі, установы, які выконвае службовыя, дзе- лавыя даручэнні (напр. страхавы агент).

Аграрна-прамысловы комплекс – сукупнасць галін народнай гаспадар- кі, звязаных паміж сабой эканамічнымі адносінамі па лініі вытворчасці, размер- кавання, абмену і спажывання сельскагаспадарчай прадукцыі.

Аграрныя адносіны – частка вытворчых адносін, звязаных з сельскай гаспадаркай.

Ай-стопер – прадмет, знак, што выкарыстоўваецца ў рэкламе для прыцяг- вання ўвагі.

Аквізітар – транспартны ці страхавы агент па пашырэнні новых сувязей. Акрэдытыў – 1) від банкаўскага рахунку, які дае магчымасць контрагенту

атрымаць ва ўмовах, паказаных у акрэдытыўным даручэнні, плату за тавар, рабо- ты, паслугі адразу пасля выканання абавязацельстваў; 1) імянная каштоўная па- пера, якая сведчыць аб правах асобы, на імя якой яна выпісана, і дазваляе атры- маць у крэдытнай установе пазначаную ў акрэдытыве суму.

Актуарый – 1) спецыяліст па ацэнцы фінансавай рызыкі, які валодае тэ- орыяй актуарных разлікаў; 2) спецыяліст па тэхніцы налічэння страхавых узносаў.

Акцыз – від ускоснага падатку на прадукты шырокага ўжытку шляхам па- вышэння цэн.

198

Акцыянер – фізічная, юрыдычная асоба, замежная арганізацыя, якая ва- лодае адной ці некалькімі акцыямі ў капітале акцыянернага таварыства.

Акцыянерныя таварыствы – арганізацыі, створаныя шляхам аб’яднання ўкладанняў юрыдычнымі асобамі і грамадзянамі з мэтай ажыццяўлення гаспа- дарчай дзейнасці.

Амбалáж – расход на набыццё тавараў; пакавальны матэрыял, а таксама затраты на пакаванне.

Анлайн (онлайн, он-лайн) – рэжым работы інфармацыйных сістэм, пры якім сувязь падтрымліваецца ў фармаце рэальнага часу (бесперапынна).

Антыцыпáцыя – выплата грошай па даўгавым абавязацельстве да ўмоўлена- га тэрміну, спагнанне падаткаў або збораў раней прадугледжанага законамі тэрміну.

Аптовы гандаль сродкамі вытворчасці – форма матэрыяльна-тэхнічнага забеспячэння, якая абслугоўвае рынак сродкаў вытворчасці.

Апцыён – 1) магчымасць выбару спосабу выканання альтэрнатыўнага абавя- зання; 2) папярэдняе пагадненне аб заключэнні дагавора ў тэрмін, вызначаны бакамі.

Арбітраж – камерцыйная дзейнасць, звязаная з выкарыстаннем розніцы цэн аднолькавых біржавых аб’ектаў (каштоўных папер, тавараў) на розных рын- ках, каб атрымаць прыбытак.

Арэнда – метад гаспадарання, заснаваны на тэрміновым і кампенсацый- ным валоданні арандатарам асноўнымі фондамі і абаротнымі сродкамі, на дага- ворнай аснове адносін, поўнай самастойнасці ў вядзенні гаспадаркі і размерка- ванні даходаў.

Асігнаваць – выдзяляць грашовыя сродкі на якія-небудзь патрэбы. Асігнацыя – папяровы грашовы знак.

Аўкцыён – публічны продаж тавараў, каштоўных папер, маёмасці прад- прыемстваў, твораў мастацтва і іншых аб’ектаў, які праводзіцца па загадзя ўста- ноўленых правілах аўкцыёну.

Ажур – такое вядзенне рахункаводства, калі запісы ў бухгалтарскіх кнігах робяцца ў дзень завяршэння аперацыі.

База даных – пайменаваная, некаторым чынам арганізаваная (структур- ная) сукупнасць узаемазвязаных даных, якія адлюстроўваюць стан аб’ектаў кан- крэтнай прадметнай сферы.

Баланс – звод прыходаў і выдаткаў, актываў і пасіваў пры складанні фіна- нсавых справаздач, статыстыкі.

Баланс міжгаліновы – састаўная частка вырабу і размеркавання прадук- цыі народнай гаспадаркі.

Баланс нацыянальнага даходу – табліца аб’ёму створанага нацыяналь- нага даходу за пэўны перыяд (звычайна за год), яго размеркавання і канчатко- вага выкарыстання.

199

Банк (ад італ. banсо – ‘ лаўка, стол, на якіх мянялы раскладвалі манеты’) – фінансава-крэдытны інстытут, асноўнай функцыяй якога з’яўляецца аказанне фінансавых паслуг юрыдычным і фізічным асобам.

Банкрут (ад італ. banсо і potta – ‘ зламаны’, літар. зламаная лаўка) – юрыдычная асоба або індывідуальны прадпрымальнік, якія не ў стане задаволіць патрабаванні крэдытораў і прызнаныя неплацежаздольнымі па рашэнні суда.

Бізнес – самастойная, якая ажыццяўляецца на сваю рызыку дзейнасць, на- кіраваная на сістэматычнае атрыманне прыбытку ад карыстання маёмасцю, про- дажу тавараў, выканання работ або аказання паслуг асобамі, зарэгістраванымі ў гэтай якасці ва ўстаноўленым законам парадку.

Біржа – установа, дзе заключаюцца фінансавыя і гандлёвыя здзелкі. Брак вытворчы – прадукцыя, вырабленая з адхіленнем ад стандартаў, ча-

рцяжоў і тэхнічных ўмоў.

Бракерáж – эканамічны агляд тавараў афіцыйнымі таваразнаўцамі з мэтай вызначэння якасці тавару, прыгоднасці да ўжывання і адпаведнасці ўстаноўлена- му стандарту і дамоўленасці.

Бюджэт дзяржаўны – асноўны фінансавы план краіны, які выражае сістэ- му грашовых адносін, што звязаны з ўтварэннем і выкарыстаннем цэнтраліза- ванага фонду грашовых сродкаў дзяржавы.

Бюджэтная сістэма – сукупнасць розных відаў бюджэтаў, аб’яднаных па адзіных прынцыпах ў дзяржаўным бюджэце.

Валавы даход – сукупны даход, створаны жывой працай як у межах ада- собленых прадпрыемстваў, так і ў маштабе ўсёй грамадскай вытворчасці.

Вальвацыя – вызначэнне каштоўнасці, кошту замежнай валюты ў нацыя- нальнай грашовай адзінцы.

Вартасць – увасобленая ў тавары і арэчаўлёная ў ім грамадская праца таваравытворцаў.

Вэксаль – пісьмовае даўгавое абавязацельства ўстаноўленай законам фор- мы, якое выдаецца пазычальнікам (вэксалядаўцам) крэдытору (вэксалетрымаль- ніку) і дае апошняму права патрабаваць ад пазычальніка выплаты ва ўстаноўле- ны тэрмін пэўнай сумы грошай; від каштоўных папер.

Вольны час – частка пазаработнага часу членаў грамадства, якая выкары- стоўваецца на адпачынак, вучобу, павышэнне кваліфікацыі, ажыццяўленне імі сваіх правоў як чалавека, сем’яніна, грамадзяніна.

Вытворчасць – працэс стварэння матэрыяльных даброт, неабходных для існа- вання развіцця грамадства, зыходны і вызначальны момант грамадскага ўзнаўлення.

Выдаткі абарачэння – затраты жывой і арэчаўлёнай працы, выражаныя ў грашовай форме, на давядзенне тавару ад вытворчасці да непасрэднага спажыўца.

Выдаткі прадпрыемства – сукупнасць выдаткаў мінулай працы, роўная вартасці выкарыстаных сродкаў вытворчасці і выдаткаў жывой працы, якія ствараюць неабходны прадукт.

200