Добавил:
Upload Опубликованный материал нарушает ваши авторские права? Сообщите нам.
Вуз: Предмет: Файл:
Нилогов Л.Е.doc
Скачиваний:
28
Добавлен:
02.05.2015
Размер:
1.56 Mб
Скачать

Коза да чань

(Сказка)

Кöркö öтiк беднöй-беднöй мужиклöн вöлiсö картаын пода: коза да чанёк. Козаыслöн сюррес гырисьöсь, крепытöсь, а чанёклöн кучикыс вöснит, гöныс кокольсялöм, дженытик бурсиыс гардчöм.

Хозяинлöн туруныс вöлi етша, и сiя только кепись ыждаöн сёдлiс. Коза сёйыштас ассис пайсö и мунö чанёк дынö.

Öтпыр сiдз жö коза локтiс чань дынö и öмтырнас пондiс аклявны турунсö. Чань сылö и шуö:

— Коза, ме тэнö ог öбидитлы, тэнчит пайтö ог мырддьывлы.

Козалö эз гленитчы чаньлöн басниыс:

— Та кыдз, кокольöсь чань, ме вылын горöтлыны лысьтан! Ме татöн кыным год ни ола, и некин менö эз корит. А тэныт эшö год эз тыр, а чуктö лэбталан ни!

Чань шы эз сет. Сiя эз любит уна баитны. Козалöн только тошыс зэгöтчис. Сiя юрнас бергöтлiс и сё чаньсö повзьöтлiс:

— Видзöт менам кытшöмöсь сюррезö кымöсам, а тэнат мый эм? Кымöсыт куш. Ме кыдз данга кымöсат, сiдз и лов тэнат петас!

Чань сералiс коза вылын и шуис:

— Эн ошшась выннат.

А давай пешлiсям, кин вынажык. Лöсьöт кымöстö, а ме сэтчö данга, — баитö коза.

— Пешлiсям,— шуö чань.

— Да тэ кымöстö улöжык лэдз, а то ме ог судз.

Чань лöсьöтiс кымöссö. Коза петитчис-петитчис, да кыдз швангис чань кымöсö, только сюррес кусiньтчисö. А чаньлöн синнэзсис бичиррез койыштiсö.

— Эшö öтпыр — баитö коза. Чань шуö:

— Тырмас. Тэ öнi кымöстö лöсьöт. Бöрам сувт.

Коза и шуö:

— Вот ылöстöм чань, кин жö бöрсяняс адззö люкасьны!

Коза эз ешты кымöссö лöсьöтны, бöрись коккезнас кыдз чань зурзис козаыс кымöс кузя, сiдз сылöн сюррес öтöр-мöдöрö и резсисö. А коза ачыс ылö черк-барк берездасис. И эта понiсь сiя неделя куйлiс.

Сыбöрын, кöр коза веськалiс, öтпыр эз öбидит чаньöс и выннас эз ошшась.

Кань-черикыйись

Гришалö дас год. Арнас мунас велöтчыны куимöт классö. Айыс сылöн уджалö мельникöн. Кык турбинаа мельница сулалö ыджыт пруд дорын. Прудыс öддьöн паськыт да пыдын. Сыын олöны быдкодь чериэз, нельки кузь уса да паськыт юра горш соммез.

Гриша öддьöн любитö кыйны чери. Школьнöй аквариумö сiя ваялö ловья чериоккез. Черисö кыйны сылöн эмöсь быдкодь вугыррез: поснит и гырись понда.

Гажа луннэзö кыйö гöрд борда кельчиэз да сера песканнэз, а рытнас, кöр пруд вылö пондас лэдзчисьны кизерик туман, нильыг налиммез.

Сiя чери кыйны ветлывлiс мельница дынсянь ылöжык, кытöн черисö некин оз повзьöтлы да и ваыс пыдынжык да лöньжык. Пуксяс ыджыт пу колода вылö и быдса чассэзöн видзöтö поплавоккез вылö.

Сылöн вöлi ёрт — руд кань Мурка. Гриша öддьöн радейтiс Муркасö. Кыдз босьтас вугыршаттез, Мурка пукалö ни посöдзын, видзчисьö, кöр сiя иньдöтчас чери кыйны. Кык ёрт ветлывлiсö öтлаын чериавны. Мурка ордчöн Гришакöт пукалö колода вылын и быдса чассэзöн караулитö чериöс: оз я бöбась кытшöмкö томыник, ылöстöм пескан матöжык сибöтчыны. А кыдз бöбасяс, Мурка хлоп только вачкас лапанас ва кузя. Пескан викыльтыштас бöжнас и визывтас. Мурка гажтöма пондö видзöтны Гриша вылö аслас неудача кузя. Кöть и чери сы лапаэзö оз шедавлы, а Гришакöт пукалö.

Но Гришалö ковсис янсöтчыны аслас ёрткöт.

Делоыс вöлi сiдз. Гриша да Мурка ордчöн пукалiсö колода вылын. Чери бура шедiс, и Гриша эз казяв, кыдз шондi саясис вöр сайö. Нельки вунöтiс, что сылöн и Муркалöн кынöммезныс сималöны.

Ва вевдöрын ройезöн пондiсö лэбавны номмез, учöтик бабылоккез и быдкодь мöдiк насекомöйез. Ва кузя пондiсö визлавны ва чераннез, ваын олiсь жучоккез. Кельчиэз да песканнэз чеччалiсö ва вевдöрын и ньылалiсö ва вылiсь гаггез. Öтöр-мöдöрын бульöтiсö щукаэз да ёкышшез, нiя вашöтлiсö поснитик черисö. Чери эшö буржыка пондiс вугырö шедны, только вот сiя беда, гаггез Гришалöн бырсисö. Гриша котöртiс гаггезла, кöдна вöлiсö консервнöй банкаын кер увтын.

Муркалöн кынöмыс öддьöн сималiс. Сiя сибöтчис котёлок дынö, кытöн вöлiсö небытик песканнэз да кельчи пияннэз. Видзöтiс, видзöтiс ны вылö и кутчис нiйö лапанас бергöтлыны. Ачыс, натьтö, думайтiс: «Ежели сёя, Гриша бура видас». Бергалiс, бергалiс котёлок гöгöр и лапасö нюжöтiс песканöс кыскыны, но бöр лэдзис. А чериыслöн дукыс сiдз и пырис нырас, Муркалöн дульыс лэдзчис. «Мед кöть мый лоö», — видно, думайтiс Мурка и перыта гыжсö мöртiс песканö. Котёлок нильдiс и быдсöн черинас ваö пöрис.

Чериэз пондiсö кывтны ва вылöт кынöммезнаныс ва вевдöрын. Пустöй котёлок тырис ваöн и лэдзчисис пыдöсö.

Гриша бертiс, адззö — не чери, не котёлок абу. А Мурка чöскыта нювсис и виноватöя видзöтiс другыс вылö. Сiя нюжлалiс лапасö ва бердö и вашöтлiс ва чераннезöс. Гришалö жаль вöлi черисö, но нем он кер, и проститiс Муркасö.

Гриша одзлань пондiс вуграсьны. Вдруг сы синнэз вылö усис страшнöй чери: юрыс паськыт да сьöд, кузь уссэс виклясьöны и гырись синнэс веськыта видзöтöны Гриша вылö. Гриша эз ешты думайтны, что эта, натьтö, сом, кыдз чери вачкис бöжнас ва кузяс, и чочком быгöн вевттисис ваыс. Пондiс кывны Муркалöн нора горзöм. Гриша нёджжöвтiс бокас, а каньыслöн и след абу. Сыбöрын видзöтö, Муркаыс ва вылын то вöйö, то лэбтiсьö. Гриша пондiс горöтлыны: «Мурка, Мурка, тэ кытчö?» Ва пизис да бульöтiс, и Гриша эшö öтпыр кылiс Муркалiсь нявзöмсö. А сэсся Мурка öшис ва пытшкö. Гриша вежöртiс, что Муркаöс пышшöтiс сом.

Гриша бертiс гортас гажтöм, Муркатöг, котёлоктöг и черитöг.