-
Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытудың жолдары мен шарттары
-
Оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытудағы мұғалімнің іс-әрекеті
Мектепте жаңа түскен оқушы, оқи алмайды, оқу әрекетін білмейді. Мектепке түскен күннен бастап, оның кез-келген іс-әрекеті мұғалімнің қатысуымен, мұғалімнің бастамасымен жүреді. Мұғалім оқушылардың алдына мақсат қойып, сол мақсатқа жету үшін,олармен үнмі бірге болады.
Оқу әрекеті-мектеп оқушысының ең басты әрекеті. Басты әрекет деп отырғанымыздың себебі осы оқу әрекетінің барысында оның негізгі қасиеттері,мінез-құлқы,жеке адамға және қасиеттер қалыптасып дамиды.
Оқушылардың өз-өзін бағалауы мұғалім баланың жетістіктері мен кемшіліктерін нақты, ситуацияға байланысты бағалауы қажет.
Оқушылардың қалыптасуында оқу әрекеті басты орында болғандықтан, оқуды ұйымдастыру, әрбір оқу әрекетін қажетті құралдармен, әдіс-тәсілдермен қамту, әдіс-тәсілдермен қамтудағы да мұғалімнің тікелей міндеті.
маңызын, оның оқудағы және тәрбиелеудегі рөлін жоғарыда айтқан болатынбыз.
Білім берудің қай саласы болмасын, сипаттағы жұмыстардың сан алуан түрлері қолданылып жүр.
Әр пәннің сипатына қарай шығармашылық жұмыстар сан алуан болады: баяндап жазу, шығарма жазу, еспті құрастыру және шығару, конструкция және т.б.
Мектеп табалдырығын аттағаннан бастап барлық оқу материалдарын игеруге мұғалім бар күш жігерін салады. Сонымен қоса, бұл процессте қалыптастыру мен да нің рөлі ерекше. Оқушылардың еесепті басқа амалмен шығаруға, материалды өз бетінше баяндауға, және т.б. Жұмыстарды жасауда мұғалім қолдау беріп, ерік берсе мұның оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуда оқудың ықпалын күшейтеді.
Оқу бағдарламасының материалдарын дұрыс меңгере алмаған оқушы нашар баға алатыны белгі. ондай оқушыларды кемітпей, олардың қажетті деңгейінде білім алуына мұғалім өз немесе жалпы педагогика практикасындағы әдіс-тәсілдерді қолданады.
Мектепте сынып оқушыларын ғылыми сфераға кірістіру, баланың ойлауын, сөйлеуін, қиялын өзгертеді.
Әр жас кезеңіне белгілі бір жетекші әрекет тән болғанына қармастан осы жаста басқа әрекет жоқ деуге болмайды.
Оқушылар оқу әрекетінде дағдылар мен іскерліктерін қалыптастырады. Осы периодтағы оқушылардың ойлауы дамиды да бұл оның ары қарай ғылыми білімдерге, ғылыми дамуына, теориялық ойлауына жол салады. Осының бәрі оқушының бойындағы шығармашылық қабілетін қалыптастырып, дамытуға мұғалім қонаққа келеді. Осында оның күнделікті өмірге үйренуі, оқудағы өз бетімен болжам жасаулары сияқты қасиеттер жинақтайды.
Зерттеушілер оқушылардың алдында тұрған қиындықтар қатарын атап көрсетеді. Бұл қиындықтар өмір режимін, мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынасқа байланысты туатынын айтады.
Сонымен, қабілетін қалыптастыруда, олардың жас ерекшеліктерін ескермеуіміз қажет.
Сонымен қатар, оқушылардың шығармашылық қабілетін қалыптастырып дамытуда, олардың психикалық, физикалық мүмкіндіктерін елеп ескеруіміз кажет.
Сөз жоқ, кейбір оқушыларға шығармашылық пәндер енді біріне ұнамайды. Сондықтан, сабақтың қызығушылығын арттырып отырудың маңызы зор. және дамытудағы ең басты тұлға екенін білеміз. өйткені алғаш мектеп табалдырығын аттаған баланың, жанұядан, құрбы-құрдастарынан басқа басты тұлға, үнемі оқушымен бірге болатын мұғаліммұғалім оқушысының сызып, жазып, сурет салдырып қана қоймай, оқытады, тәрбиелейді. Мұғалім оқушы боында «шырақ» жағады. Сол «шырақты» сөндірмес үшін, оны үнемі дамытып отырады. Мысалы, математикада әр түрлі амалдармен есеп шығару және құрастыру, ана тілі пәнінен мәтінге ат қою, шығарма жаздырту, суреттеу және т.б. мұғалімнің басшылығымен жүзеге асады. . Сондықтан, оқушылардың шығармашылық қабілетін қалыптастырғанда, сабақты қызықты, дәстүрлі оқытудан тыс әдістерді пайдаланып оқытқанды тағы да мұғалім басшылыққа алады.
Мұғалімнің жасаған өзгерістері мен әдістерге өз бетімен жұмыс, ойындар арқылы оқыту, конкурстар жарыстар арқылы оқыту т.с.с. жатқызуға болады.
«Мұғалімнің–адамтанушы», «Мұғалім-психолог» деп босқаайтылмайды. өйткені, оқушының психикасынның танып-білу арқылы, оның шығармашылық қабілетін қалыптастырып, дамытуға көмектеседі. әр оқушының бір нәрсеге немесе бірнеше нәрсеге қабілеті болады. Сол қабілеттерді уақытында тауып, дамытуда мұғалім басты рөл атқарады.