Башкирско-русский словарь

ҡаҡшарға – шататься; расшатываться; изнуряться ҡала – город ҡала-ара – междугородний

ҡалаҡ – ложка; лопатка ҡалдыҡ – остаток; отходы

ҡалдырырға – оставлять; пропускать ҡалҡынырға – приподняться калҡырға – подниматься; всходить; появляться ҡалҡыу – возвышенный, высокий ҡалтырарға – дрожать, трястись

ҡалын – толстый; густой (о волосах; о лесе) ҡалынайырға – утолщаться; толстеть ҡалырға – отставать; оставаться ҡама – выдра ҡамасауларға – мешать

ҡамарға – окружать, оцеплять ҡамсы – плеть, плетка, хлыст ҡамсыларға – пороть, сечь ҡамыр – тесто ҡамыт – хомут

ҡамыш – камыш, тростник ҡан – кровь ҡана – ну, ну-ка, давай-ка

ҡанат – крылья, крыло ҡанатланырға – оперяться; окрыляться; воодушевляться ҡанарға – кровоточить

ҡанланырға – становиться окровавленным ҡапҡа – ворота ҡапҡас – крышка; дверка; створка

ҡапларға – покрывать; закрывать

ҡапма-ҡаршы – противоположно; противоречиво ҡапыл – внезапно, неожиданно; резко ҡар – снег

ҡара I – чёрный; тёмный ҡара II – чернила ҡарабойҙай – гречиха, гречка ҡарағай – сосна ҡарағат – смородина

ҡарай – к, по направлению к; под; по ҡарайырға – чернеть; грязнеть ҡараҡ – вор ҡарама – вяз

ҡараңғы – тёмный; темнота, сумрак ҡараңғыланырға – темнеть; мрачнеть ҡараңғыларға – темнить, затемнять ҡараңғылыҡ – темнота, тьма ҡарар – решение, постановление

ҡарарға – смотреть, глядеть; ухаживать, приглядывать ҡарауылларға – караулить, сторожить, охранять ҡараш – взгляд, взор; мнение ҡарға – ворона ҡарғарға – проклятие ҡарлуғас – ласточка ҡармаҡ – удочка

ҡармаҡларға – удить (рыбу) ҡарсыға – ястреб

ҡарт I – старый, пожилой

ҡарт II – старик, старец ҡартайырға – стареть, стариться ҡартлыҡ – старость

ҡарун – скупой, жадный; скряга ҡаршы – против; напротив кого (чего); противоположный; встречный ҡаршыларға – встречать

ҡаршылашырға – противиться, сопротивляться ҡаршылыҡ – сопротивление; возражение; препятствие ҡарындаш – сестрёнка (по отношению к старшему брату) ҡасаба – городок, поселение ҡасаҡ – беженец ҡасан – когда, в какое время

ҡасанға – на какое время ҡасандыр – когда-то, некогда

ҡасырға – убегать, бежать, удирать; скрываться ҡат – слой, пласт; ряд; этаж; раз ҡатларға – наслаивать

ҡатмарланырға – осложняться, усложняться ҡатмарлы – сложный ҡаты – твёрдый, крепкий, жёсткий ҡатын – жена, супруга

ҡатырға I – твердеть, затвердевать; засыхать; замирать; застывать ҡатырға II – забивать, заколачивать

ҡатыш – смешанный, перемешанный ҡатышырға – смешиваться; участвовать; вмешиваться ҡаушарға – теряться, смущаться ҡауын – дыня ҡауырһын – перо (птичье)

ҡауышырға – вступать в брак; спариваться, скрещиваться ҡаһарман – герой ҡаһарманлыҡ – героизм, мужество, отвага, подвиг ҡаш – бровь ҡашығаяҡ – посуда, утварь

ҡашыҡ – поварешка ҡая – скала, утёс

ҡеүәт – сила, мощь, могущество ҡеүәтләргә – одобрять, подбадривать

ҡиммәт – цена, стоимость; ценность; дорогой, дорогостоящий; дорого ҡитға – контингент, часть света ҡиәфәт – наружность, внешность ҡоҙа – сват ҡоҙағый – сваха

ҡоҙаларға – сватать; уговаривать ҡоҙаса – младшая родственница невестки или зятя ҡоҙғон – ворон ҡоҙоҡ – колодец ҡойма – забор, ограда

ҡоймаҡ – блинчики, оладьи ҡоймаларға – оградить, огораживать ҡойон – вихрь, смерч ҡойонорға – купаться

ҡойорға – лить, наливать; втекать (о реке); плавить ҡойроҡ – хвост ҡол – раб ҡолаҡ – ухо, уши

ҡолас – размах (рук) ҡоларға, йығылырға – упасть ҡолон – жеребец ҡом – песок ҡомалаҡ – хмель

ҡомһоҙ – жадный, алчный ҡондоҙ – бобр ҡор – тетерев

ҡорал – оружие ҡоралланырға – вооружаться ҡоралһыҙ – безоружный ҡорбанжертва

ҡорбан байрамы – курбан-байрам ҡорған, ҡорма – занавески, штора ҡорҙаш – сверстник, ровесник ҡоро – сухой; засушливый; строгий ҡоролоҡ – засуха ҡоролтай – курултай (съезд) ҡором – сажа, копоть ҡорос – сталь ҡоротҡос – вредитель

ҡороторға – вытирать насухо; уничтожать; разрушать ҡорорға I – сохнуть, высыхать; исчезать, вымирать ҡорорға II – строить, сооружать; собирать; занавешивать ҡорт – червь, червяк; пчела ҡорһаҡ – живот ҡосаҡ – объятие

ҡосаҡларға – обнимать ҡот – уют; счастье, удача; дух, душа ҡотҡарырға – освобождать ҡотларға – поздравить

ҡотолорға – спасаться; избавляться; освобождаться ҡоторорға – беситься; бушевать ҡоторторға – подговаривать; баловать ҡош – птица ҡош-ҡорт – птицы ҡошсо – птицевод ҡояш – солнце

ҡөръән – коран ҡубырға – отделяться, отставать; срываться ҡуҙғалаҡ – щавель

ҡуҙғалырға – двигаться, трогаться; шевелиться ҡуйы – густой; темный; гуща; густо ҡуйын – пазуха; объятие

ҡуйырырға – густеть, сгущаться;усиливаться, усугубляться ҡуйырға – ставить; помещать; назначать; устанавливать ҡул – рука; руки ҡулаҡса – живые деньги ҡулбаш – плечо ҡулдан – вручную; с рук

ҡулдан-ҡулға – из рук в руки ҡулланырға – использовать, применять; потреблять ҡултамға – подпись

ҡултыҡ – подмышка; залив, заводь; ложбина ҡултыҡларға – брать под руку ҡулъяҙма – рукопись; рукописный ҡулъяулыҡ – носовой платок ҡунаҡ – гость ҡунаҡсыл – гостеприимный ҡунаҡхана – гостиница

ҡунырға, йоҡларға – ночевать ҡупшы – нарядный ҡурай – курай ҡурайсы – кураист ҡурғаш – свинец ҡурҡаҡ – трус

ҡурҡыныс – страшный, ужасный; опасный; опасность; страх ҡурҡытырға – бояться, пугаться

ҡурсаҡ – кукла ҡурсаларға, һаҡларға – оберегать, защищать, ограждать ҡурырға – жарить

ҡусты – младший брат, братишка ҡуш – парный; двойной ҡуша – вместе ҡушамат – прозвище; кличка ҡушылдыҡ – приток

ҡушымта – приложение; примесь; припев ҡушырға I – добавлять; объединять; смешивать ҡушырға II – приказать; велеть; поручать

ҡуян – заяц, кролик ҡыбырларға – шевелиться ҡыҙ – девочка, девушка; дочь

ҡыҙарырға – краснеть; запечься ҡыҙғаныс – жалкий; жаль, жалко ҡыҙғанырға – жалеть; ревновать ҡыҙҙырырға – калить; жарить ҡыҙырырға – интересоваться; увлекаться

ҡыҙыҡ – интересный, забавный; удивительный, странный; забава ҡыҙыҡһынырға – интересоваться ҡыҙыл – красный ҡыҙылса – корь

ҡыҙынырға – греться; загорать ҡыҙырға – накаляться; нагреваться; преть; горячиться; разгораться

ҡыҙыу – калёный, раскалённый; горячий, жаркий; быстро ҡый – сор, мусор; сорняк ҡыйбат – дорогой; ценный

ҡыйбатланырға, ҡыйбатайырға – дорожить, удорожаться ҡыйларға – сорить, мусорить; засорять

ҡыйралырға, емерелергә – рушиться, разрушаться ҡыйшайырға – кривиться, скашиваться ҡыйыҡ – крыша ҡыйын – трудный, тяжёлый

ҡыйынлыҡ – трудность, затруднение ҡыйыу – смелый, храбрый, отважный ҡыйыулыҡ – смелость; решимость

ҡыйыуланырға – становиться смелым, решительным ҡыйыш – кривой, косой ҡыл – волос, струна ҡылансыҡ – кокетливый

ҡылыҡ – поступок; нрав, натура, характер ҡылым -глагол ҡылыс – сабля; меч; шашка ҡымыҙ – кумыс

ҡыңғырау – колокол, колокольчик, звонок ҡыр I – край; грань; ребро; хребет

ҡыр II – сторона; поле, нива ҡырағай – дикий; первобытный ҡырҡ – сорок

ҡырҡа – резко; наотрез, категорически ҡырҡырға – резать; рубить; стричь; уменьшать ҡырмыçҡа – муравей

ҡырын – наклонный, покатый; косой; противоположный; неверный ҡырыс – суровый, крутой; строгий ҡырырға – скоблить; брить ҡысҡырырға – кричать ҡысырға – чесаться, зудеть ҡысыу – болячка; струп ҡыçала – рак

ҡыçҡа – короткий; краткий; коротко ҡыçҡарырға – укорачиваться; сокращаться ҡыçҡаса – вкратце, коротко ҡыçҡаһы – одним словом, словом ҡыçҡыс – клещи, щипсы

ҡыçтырырға – прижимать; совать; скреплять; вставлять ҡыçылырға – сжиматься; щуриться; прищемляться; застревать; соваться

ҡыçырға – жать; сжимать; защемлять; теснить; прикрывать; жмурить ҡытлыҡ – неурожай; нехватка ҡытыҡ – щекотка, щекотание ҡытыҡларға – щекотать ҡытырларға – хрустеть

ҡытыршы – шершавый; шероховатый ҡыуаҡ – куст, кустарник ҡыуаныс – радость ҡыуанырға – радоваться ҡыуарырға – сохнуть, увядать ҡыуыҡ – пузырь

ҡыуырға – гонять; гнаться; гоняться ҡыуыш – дупло; шалаш; пустой, полый ҡыш – зима ҡышҡыһын, ҡышын – зимой, зимою

ҡыштырларға – шуршать, шелестеть ҡыя – косой; наклонный ҡыяр – огурец ҡәбер – кладбище ҡәбилә – племя, род

ҡәбәхәт – подлый, мерзкий ҡәҙер -ценность, цена, почёт

ҡәҙерле – дорогой, драгоценный; уважаемый

ҡәҙерләргә, ҡәҙер итергә – уважать; почитать ҡәҙәре, тиклем – до; вплоть до ҡәйнеш – младший шурин; младший деверь ҡәйнә – свекровь; теща ҡәләм – карандаш

ҡәнәғәт – удовлетворение; довольный ҡәнәғәтләнергә – удовлетворяться ҡәнәгәтһеҙлек – недовольство ҡәрҙәш – родственник

ҡәтғи – категорический, решительный; категорически, решительно

Л

лайыҡ – достойный, заслуживающий ләғнәт – проклятие ләззәт – удовольствие, наслаждение

ләззәтләнергә – наслаждаться ләкин – но, однако

ләйсән, ләйсән ямғыры – первый весенний дождь ләм – ил

М

мажара – приключение май – масло

майҙан – площадь; поле; арена майларға – намасливать; смазывать; мазать маймыл – обезьяна маҡсат – цель маҡтансыҡ – хвастун маҡтанырға – хвастаться