- •Введение
- •§1. Матрицы и действия с ними
- •§2. Определители
- •§3. Обратная матрица
- •§4. Крамеровские системы линейных уравнений
- •§5. Ранг матрицы
- •§6. Однородные системы
- •§7. Системы линейных уравнений: общий случай
- •§9. Собственные векторы и собственные значения матрицы
- •Контрольная работа № 1
- •Контрольная работа № 2
- •Тестовые задания
- •Образец решения контрольной работы для обучающихся по заочной форме
- •Требования к экзамену по разделу «Линейная алгебра»
- •Библиографический список
|
|
2 |
6 |
−4 |
|
|
|
3 |
9 |
−6 |
|
13. Найти ранг матрицы |
A = |
. r (A) − ? |
|||
|
|
−1 |
−3 |
2 |
|
|
|
|
|||
|
|
0 |
0 |
0 |
|
|
1 |
−1 |
2 |
0 |
|
|
−2 |
2 |
−4 |
0 |
|
14. Чему равен ранг матрицы A = |
. r (A) − ? |
||||
|
0 |
5 |
0 |
2 |
|
|
|
§6. Однородные системы
Рассмотрим однородную систему (b1 = b2 = b3 = = bn = 0) линейных уравнений:
|
|
|
|
|
|
|
|
+ + a1n xn = 0; |
||||||
|
|
a11x1 + a12 x2 |
|
|||||||||||
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
И |
||
|
|
a |
x + a |
|
x |
|
|
+ a |
|
|||||
|
|
m2 |
2 |
mn |
x |
n |
= 0. |
|||||||
|
|
|
m1 1 |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Д |
||||
Такая система всегда совместна, т.к. всегда имеет нулевое (три- |
||||||||||||||
виальное) решение: x1 = x2 = x3 |
= |
|
= xn = 0. Чтобы однородная сис- |
|||||||||||
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|||||
тема имела ненулевые решен я, необходимо и достаточно, чтобы |
||||||||||||||
ранг r её матрицы был меньше |
n – числа уравнений и неизвестных |
|||||||||||||
системы. |
|
|
б |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
Примеры. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
1. Имеет ли система решения, кроме нулевого? |
||||||||||||||
|
С |
2x − y + 2z = 0; |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x − 2 y + z = 0; n = 3. |
|||||||||||
|
|
|
|
x + y + z = 0. |
|
|
|
|||||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||||
|
|
|
|
2 |
−1 |
|
2 |
|
|
|
|
|
||
|
|
|
|
1 − 2 |
|
1 |
|
r(A)= 2 < n. |
||||||
|
|
|
A = |
|
; |
|||||||||
|
|
|
|
1 |
1 |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
35
Находим ранг матрицы системы: r(A)= 2 < n. Система имеет не-
нулевые решения.
Минор второго порядка, отличный от нуля, расположен в левом углу матрицы, то есть третье уравнение – следствие первых двух.
2. Решить систему
2x − y + 2z = 0; |
или |
2x − y = −z; |
|
|
x − 2y + z = 0 |
|
|
|
|
x − 2y = −z. |
Теперь решаем по формулам Крамера. Получаем решение (считаем, что z – свободная переменная, константа): x = −z; y = 0.
В случае m = n однородная система имеет единственное нулевое |
||||||||||||
решение при условии det A ≠ 0. Если |
|
|
|
|
И |
|||||||
det A = 0 , то система имеет бес- |
||||||||||||
численное множество ненулевых решений. |
|
|||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
Д |
|||||
3. Сколько решений имеет система? |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|||
|
x − 2 y + 3z = 0; |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
m = n = 3. |
|||
|
x − y + z = 0; |
|
|
|||||||||
|
|
б |
|
|
|
|
|
|
||||
|
x + y − z = 0. |
|
|
|
|
|
|
|||||
и |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
С |
1 |
|
|
− 2 |
|
3 |
|
|
|
|
||
|
det A = |
1 |
|
|
−1 |
|
1 |
= 2 ≠ 0. |
||||
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
−1 |
|
|
|
|
Такая система имеет только тривиальное решение x = y = z = 0. |
||||||||||||
4. Сколько решений имеет система? |
|
|
|
|||||||||
x + y − 4z = 0; |
|
|
|
|
|
|
||||||
|
3x + 3y −12z = 0; |
|
|
n = m = 3. |
||||||||
|
|
|
||||||||||
|
2x + 2 y − 8z = 0. |
|
|
|
|
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
det A = |
|
1 |
1 |
|
− 4 |
|
|
|
||
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
3 |
3 |
|
−12 |
= 0. |
|||||
|
|
|
|
|
2 |
2 |
|
− 8 |
|
|
|
36
Так как r(A)=1, то в системе только одно независимое уравнение: x + y − 4z = 0.
Объявляем y и z свободными переменными и получаем множество решений: x = −y + 4z.
Множество решений однородной системы обладает двумя важными свойствами. Если столбцы x1 и x2 – решения однородной сис-
темы, то их сумма x1 + x2 также решение однородной системы.
Произведение решения однородной системы на любое число является решением той же системы.
Задачи для самостоятельного решения
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
И |
|
|
||
1. Исследовать и найти все решения систем: |
|
|
|
||||||||||||||||||
|
10x + 2y + 5z = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
Д |
|
|
|
|||||||||
|
|
|
|
|
6x + 4y + z = 0; |
|
|
|
|||||||||||||
а) |
4x − y + z = 0; |
|
|
|
б) |
7x + y − 2z = 0; |
|
|
|
||||||||||||
|
x + 4y + 3z = 0; |
|
|
|
|
|
2x − 5y − 3z = 0; |
|
|
|
|||||||||||
|
x + 2y − z = 0; |
|
|
|
|
|
|
3x1 + 4x2 − 5x3 + 7x4 = 0; |
|||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
2x − 3x + 3x − 2x = 0; |
|||||||||||||
в) |
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
1 |
|
2 |
3 |
4 |
|
|
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x |
+11x |
2 |
−13x +16x |
4 |
= 0; |
||
|
|
2x + y + z = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
||||||
|
|
б |
− 2x2 |
+ x3 + 3x4 = 0; |
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
7x1 |
|||||||
|
|
x1 + x2 + x3 + x4 + x5 = 7; |
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||
|
|
|
3x |
+ 2x |
2 |
+ x |
+ x |
4 |
− 3x = −2; |
|
|
x − 3y + z = 0; |
|||||||||
д) |
|
1 |
|
3 |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
е) |
|
|
|
||||
|
С |
+ 6x5 = 23; |
|
|
|
9y + 3z = 0; |
|||||||||||||||
|
|
x2 + 2x3 |
+ 2x4 |
|
|
|
2x − |
||||||||||||||
|
|
|
5x |
+ 4x |
2 |
+ 3x |
+ 3x |
4 |
− x |
= 12; |
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
||
|
λx − y + z = 0; |
|
|
|
|
|
з) |
x + 2y − 3z = 0; |
|
|
|
||||||||||
ж) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
|
x + y + λz = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
3x − 2y + 5z = 0; |
|
|
|
37
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x1 − 2x2 + x3 + x4 − x5 = 0; |
||||||||||||
x + 2y − z = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2x |
+ x |
2 |
− x |
− x |
4 |
+ x |
= 0; |
|||||||||||||
и) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
3 |
|
|
|
|
5 |
|
||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
к) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||
3x − 5y + z = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
x2 + 7x2 − 5x3 − 5x4 + 5x5 = 0; |
|||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x |
− x |
2 |
− 2x |
|
+ x |
4 |
− x = 0; |
||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
3 |
|
|
|
|
5 |
||||
|
x1 − 2x2 + x3 − x4 + x5 = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
2x |
+ x |
2 |
− x |
+ 2x |
4 |
− 3x |
|
= 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
1 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
л) |
3x |
− 2x |
|
|
− x |
|
+ x |
|
|
|
− 2x |
|
= 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
2 |
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
1 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
2x − 5x |
2 |
+ x |
|
− 2x |
4 |
+ 2x |
|
= 0. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||
|
1 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||
2. При каких значениях параметра система имеет ненулевые ре- |
||||||||||||||||||||||||||||||
шения? |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ax + 2y + z = 0; |
|
|
|
|
|
|
3x + (2 − a)y + z = 0; |
|
|
|
||||||||||||||||||||
а) 3x + y + 4z = 0; |
|
|
|
|
б) |
(1− a)x + z = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
И |
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4x + (1+ a)y + z = 0. |
|
|
|
||||||||||||
x + y = 0; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||||
Ответы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Д |
|
|
|
|
|
|
|
||||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
А |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||
1. а) |
y = |
10 x; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∆ = −47; |
||||||||||
|
z = −18 x; x R; |
б) x = y = z = 0; |
|
|||||||||||||||||||||||||||
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
б |
3x3 |
−13x4 ; |
|
|
= 19x3 − 20x4 ; |
||||||||||||||||
в) x = y = z = 0; ∆ = 24; |
|
г) |
x = |
x |
2 |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
|
|
и |
|
|
|
|
1 |
|
17 |
|
|
|
|
|
|
|
|
17 |
|||||||
д) x1 = −16 + x3 + x4 + |
|
5x5 |
; |
x2 = |
23 − 2x3 − 2x4 − 6x5; |
|
||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
z |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
е) x = 0; |
Сy = ; z R; |
|
|
|
ж) x = −z; y = (1− λ) z; z R; |
|||||||||||||||||||||||||
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
з) x = − 7 ; y = |
7 z; z R; и) x = 3 y; z = 11 y; y R; |
|
||||||||||||||||||||||||||||
|
2 |
|
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
к) x1 = x2 = x3 = 0; x4 = x5; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|||||||||||||||
л) x = − 4x4 + 7x5 ; x |
2 |
|
= − 4x4 + 5x5 ; x = 4x4 − 5x5 . |
|||||||||||||||||||||||||||
1 |
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
3 |
|
|
|
8 |
|
|
|||||
2. а) a = |
9 ; б) a = −1 ± 3. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||||||||||||||
|
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
38