Презентация №4
.pdf
Mirzo Ulug‘bek nomidagi
O‘zbekiston Milliy universiteti
Ijtimoiy fanlar fakulteti
Sotsiologiya kafedrasi
Fan: Sotsiologiya tarixi
Mavzu №4:
O.KONT POZITIVIZMI
Sotsiologiya kafedrasi dotsenti: G.Jiyanmuratova
REJA:
1.Sotsiologiya fani metodlari
2.Pozitiv siyosat
3.Kont ijodida ta'lim va tarbiya masalalari
4.Kont sotsiologik nazariyasining ahamiyati
Ilmiy tadqiqot metodlari
|
|
|
|
Metodlar |
|
|
|
Fan |
|
|
|
|
|
|
|
mantiq |
kuzatish |
tajriba |
|
klassifika |
taqqoslash |
tarixiy |
|
|
|
tsiya |
|||||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Маtematika |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Astronomiya |
+ |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Fizika |
+ |
+ |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Ximiya |
+ |
+ |
+ |
|
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Biologiya |
+ |
+ |
+ |
|
+ |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Sotsiologiya |
+ |
+ |
+ |
|
+ |
+ |
+ |
|
|
|
|
|
|
|
|
Sotsiologiya fani metodlari:
Kuzatish Eksperiment
Taqqoslash Tarixiy
Kuzatish
}Sotsial faktlarni kuzatish – sotsiologiyaning asosiy metodi
}Kuzatish usulini qo‘llashning birinchi talablari:
1.sotsiologiya tugallangan nazariyaga (pozitiv falsafa) tayanishi lozim
2.kuzatiladigan ob'ekt va sub'ektni aniq ajratib olish (chetdan kuzatish)
3.kuzatish oson amalga oshadi, degan illyuziyadan qochish
Eksperiment
}Kont bevosita va bilvosita eksperimentni farqlaydi. Uning fikricha, ko‘pincha bilvosita turi qo‘llaniladi.
}U o‘zgarishlar, inqirozlar, jamiyatdagi patologik chetga og‘ishlar va nihoyat keskin sotsial talofatlarni kuzatish sifatida namoyon bo‘ladi. Bunday kuzatish (bilvosita tajriba) jamiyatning normal holatini tushunishga yordam beradi.
}Bevosita tajribaning esa sotsial omillarni nazoratga olish va sun'iy tarzda o‘zgartirish murakkabligi nuqtai nazaridan imkoniyati cheklangan.
Taqqoslash
}xalqlar hayoti va davlatlar faoliyatini taqqoslashga asoslanadi.
}Kont taqqoslashning uchta asosiy turi haqida gapiradi:
Øjamiyat, xalq va davlat hayotiga ta'sir ko‘rsatuvchi axloqiy va intellektual omillarni taqqoslash;
Øsinxron tarzda bir vaqtda mavjud bo‘lgan, biroq bir-biriga ta'sir o‘tkazmaydigan turli jamiyatlarni taqqoslash, bu turli xalqlar rivojlanishidagi umumiy jihatni aniqlash imkonini yaratadi;
Øaynan bir jamiyatni turli holatlarini, turli sinf va guruhlar sotsial holatini taqqoslash, bu shu jamiyat rivojlanishining aniq bosqichlarini ajratish imkonini beradi.
Tarixiy usul
}Aynan shu usul sotsiologiyani pozitiv fan darajasiga olib chiqishga qodir.
}Bu usulning vazifasi jamiyat holatini o‘tgan, hozirgi va kelajak zamondagi tadrijiy holatlarini taqqoslashdan iborat.
}Bu usul jamiyat taraqqiyoti tendensiyalari va qonuniyatlarini aniqlashga yo‘naltirilgan.
Sotsiolog 3 ta asosiy tamoyilga rioya qilishi kerak:
empirizm
pozitivizm
fizikalizm
•dunyo haqidagi haqiqiy fanning yagona manbai tajriba hisoblanadi
•sotsiologiyaning predmeti faqatgina faktlardan iborat bo‘lishi lozimligini belgilaydi
•barcha mukammal tushunchalarni fizika yaratganligi, demak hamma ilmiy ko‘rsatkichlar unga mos kelishi lozimligini ifodalaydi
Pozitiv siyosat
}Kont hayotining oxirgi yillariga to‘g‘ri keladi (1840-yy. oxiri – 1850-yy.)
}Kont pozitiv programmasining ma'nosi – jamiyatda xususiy mulkni saqlagan holda barcha sinflar o‘rtasida garmoniyani yaratish, ularni konseksusga erishishini ta'minlash.
}Altruistik hissiyotlar ijtimoiy birdamlikning mustahkamlanishiga olib keladi, deb hisoblaydi*.
«Pozitiv siyosat tizimi, yoki Insoniyat dinini o‘rnatuvchi sotsiologiya to‘g‘risidagi Traktat»
* Kont altruizm tushunchasini ilk marotaba qo‘llagan olimlar qatoriga kiradi.