- •Висьттэз ловья цветтэз (Гора му, 1963)
- •Медодзза пантасьöм (Иньва, 1964)
- •Семьялöн судьба
- •Асъя югытлö паныт
- •Сьыланкыв (Иньва, 1968)
- •Прошинаын тулыс (Пармаын асыв, 1974)
- •Почкаэз оссьöны (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Аканнез (Почкаэз оссьöны, 1970)
- •Тöдiсь (Иньва, 1976)
- •Сюромка гусялiсö
- •Олöм лун
- •Норма понда (1991)
- •Тупöссез
- •«Прикашайтчис»
- •Повессез гажа грива бур юöр
- •Пос дорын
- •Павжун коста
- •Шаньгаэз
- •Гажа грива
- •Вöрын асыв
- •Шоччисьтöн
- •Пиня жугалiс
- •Прошинаын тулыс (1987)
- •Адззисьлытöдз, марина!
- •Ыджыт ваэз коста
- •Романнэз туйвежжез (часть первöй)
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Ыбшар (Роман куим частьын)
- •Первöй часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Мöдiк часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Глава XII
- •Глава XIII
- •Глава XIV
- •Глава XV
- •Глава XVI
- •Глава XVII
- •Куимöт часть
- •Глава I
- •Глава II
- •Глава III
- •Глава IV
- •Глава V
- •Глава VI
- •Глава VII
- •Глава VIII
- •Глава IX
- •Глава X
- •Глава XI
- •Орсöтаннэз горадзуль Сизим картинаа драма
- •Медодзза картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Нёльöт картина
- •Витöт картина
- •Кватьöт картина
- •Сизимöт картина
- •Орöмыс оз йитсьы
- •«Курорт»
- •Репетиция
- •Мöдiк картина
- •Рецепт, или колö вöрöтчыны
- •Первöй картина
- •Мöдiк картина
- •Куимöт картина
- •Перестройка жö
- •Миритчöм Öтiк акта трагедия
- •Кывбуррез мамöлö
- •* Ме тэнö эг пантавлы *
- •Ме любитöмсянь тэ он мун
- •* Кыдз бытьтö тэнат *
- •* Ась увгис тöв *
- •* Кытшöм жö тэныт *
- •* Некин оз тöд *
- •* Сибöтчас ар *
- •* Ме кывза *
- •Челядьлö вашиль
- •Кык кока, а оз оськав
- •Уджыс веськöтö
- •Руч да кöч
- •Бичирок
- •Быдыс ас местын
- •Бабывкöт тöвйöм
- •Вовалöн сьöдкай
- •Колана гаг
- •Вот и чож!
- •Лолалан шор
- •Ме оланiсь Гижисьлöн автобиографияись тор
- •Природалöн явленнёэз лолалан шор
- •Ловья лым
- •Öшалан вöр
- •Диво-ключ
- •Лым да цвет
- •Пелькытша кран
- •Гожум шöрнас
- •Енöж картинаэз
- •Столббез орсöны
- •Тулыслöн следдэз
- •Öмидзрöма говк
- •Шер бöрсянь
- •Пресмыкающöйез весöтчись
- •Лягушкалöн тöвйöм
- •Повтöм дзöдзыв
- •«Смертькöт» пантасьöм
- •Насекомöйез кöдзыв туйез
- •Кöдзыввез
- •Сэтöрлöн кöр
- •Гагпыжьян
- •Сюра бабыв
- •Вынсö не одзöстны
- •Кайез сьöдкай
- •Гоголь-шоголь
- •Чавканнэз
- •Чöсмасиссез
- •Кытшöм миян бадьöг
- •Менам ыбшар
- •Хищник-кай
- •Сöстöм чочком бока
- •Сера гора кай
- •Тöвся купайтчöм
- •Зверрез тшакьялiсь ур
- •Вöрмöссэз
- •Сiдзкö, ловья
- •Вельмöм кöч
- •Пöрись кань
- •Сьöдпель
- •Пияна ош
- •Ягöдалiсь мöссэз
- •Вареннё кöр
- •Тшаккез мыртшаккез
- •Ольтшаккез
- •Горттшак
- •Чöскыт тшак
- •Тшак-пушка
- •Кыдзтшак (битшак)
- •Туруннэз гöнагаг
- •Медчöскыт ягöд
- •Пуэз да кустарниккез кытiсь лоис ирга?
- •Виль ягöд
- •Гöрд льöмпу
- •Монгольскöй гöсь
- •Маньчжурскöй орех
- •Зöртусьпу
- •Лымьягöд
- •Туригум
- •Льöмпу да таг
- •Мыррез городын
- •Медбасöк клён
- •Статьяэз кык поступок йылiсь (Иньва, 1964)
- •«Шапка пожум» повесть йылiсь (Иньва, 1966)
- •Питю öньö да м. Лихачёв йылiсь (а. Зубов, м. Лихачёв. Бöрйöм произведеннёэз. Кудымкар, 1989) составительсянь
- •Андрей никифорович зубов (питю öньö)
- •Михаил павлович лихачёв
- •Öшмöссэз:
Мöдiк часть
Глава I
Лöгвевйöн гымалöмсянь кадiсь кадö сё эшö зэгалiс му, норасьöмöн ружтышалiсö керку стенаэз, потолочинаэз коласöт, гусьöн кышöтöмöн, киссис песок.
Кытшöмкö кадö Таисья лэбтыштiс пызан вылö уськöтöм юрсö, осьтiс синнэсö, кывзiсис, видзöтчис. Не лыддьыны кö стенаэзлiсь мутшкöтöм да мулiсь кышöтöм, керкуас вöлi лöнь. Будильниклöн тöдса шваткöтöмыс, кöда гажöн паськавлiс омöн керку пасьта, талун эз кыв. Бырсьöм заводсянь сувтöм механизмлöн стрелкаэс мыччалiсö ойшöр. Но керкуас, кыдз и гудыра öтöрас жö, вöлi югыт ни. Öшын сайын кылiс крыша вывсянь вотьваэзлöн рудзалöм да стена пöлöн воттезлöн кышöтöм — зэрис.
Онувья Таисья перво некыдз эз вежöрт: рыт эта или асыв, но мöслöн нюжвылöн бакöстöмсянь нывка саймис дзик мöдöтпырись. «Сёрми эд». Сiя чеччöвтiс кок йылас, уськöтчис миссян доз дынö.
Чышкисьтöнняс ни Таисья сибöтчис матöжык öшын дынö, öтпöвса да пымалöм стеклоэз пыр нёджжöвтыштiс сы сайö. Эта коста Гришика старуха, зэрыс вадöмсянь цвета клеёнка увтö сайöвтчöмöн, вашöтiс öшын увтöт ассиныс лэдзалöм ни пода. «Колö жö эд... Вашöтöны ни отирыс подасö». Таисья уськöтчис комö.
Занавеска весьтын öтпыр кинас öвтыштöмöн нывка öшöтiс сёр вылö чышкöт, сы местö мöдiкö — чышкыны мöсыслiсь вöрасö — чапкис пельпон вылас, высьтiсян ведраöн киас уськöтчис ыбöсö.
Кöр Таисья осьтiс воротаэз, сэк кежö Гришика старуха бертiс ни бöр. Нывка тöдiс, что шыасьтöг мöдыс боки оз мун: мыйкö сё ни горöтчас. И мед кöть невночка, не сайöвтны ни, а дзир вермыны пöдтыны ас пытшкын пöрись морт одзын зорамöм недолытсö, подаыс петöм бöрсянь воротаэсö каличавтöн, сiя одзасьöмöн горöтчис:
— Мый нö, Öгань баба, менö эн саймöт? Сёрми эд, видзöт жö, подасö лэдзавны... дыр узьсьöм да...
— А ме чайтi, мыйкö неладно ни тэкöт. Эн тай мыччась рытнас дак, — сувтчыштiс недырик кежö да шыасис паныт Гришика старуха. — Кежалны тай то мöдi, мöсыс, кыла, баксö да, — лöньсьöтöм могись одзлань содтiс: — Но и ась. Кутшöм беда, сёрмыштiн öтчидiсь дак. Вöтасö öшö — этö сiя подаыс йылiсь ни. Öнöдз, натьтö, деревня дорас йирсьöны. — Жагвыв кежис посöдз дынсис аслас керку ладорö.
Кольччöм подасö колiс бы вöтчöтны, но эта вылö кад эз ни вöв.
Горöн баксöмнас ассис хозяйкасö позоритöмöн, Беляна öтнас иньдöтчис деревня кузя. Нятьöсьмöмсис берегитчöмöн, коккесö вылына да паськöлöн чапкавтöн, мамыс сьöрö вöтчис сьöд пеля, сьöд спинаа, а ачыс быдсöн чочком куканёк. А зэв-зэв йöр бердöт ны сьöрö жö шырисö-котöртiсö баляэз.
«Ась. Вöтасö жö, батi», — думайтiс нывка асьсö лöньсьöтöм могись, нильыг поспуэз кузя тэрмасьöмöн иньдöтчис вывлань.
Керкуас Таисья сымда и керис — пожпыртiс да дзимлялiс йöв. Некытшöм сёйöм йылiсь эз ни думайтсьы: перыта иньдöтчис фермаö.
Гымалан кымöрыс чулалiс. Зэрнытö жагвыв дугдiс. Шондiыс кытчöдз и эз мыччась, но рытвыв ладорсянь пондiс мичамны.
«Кыдз нö ме талун сэтшöм сёрöн деревня вылöттяс куканнесö вашöта? Нiя эд кöть бы эз баксö мунтöнняс, дак эшö. Вот кытöн позорыс. Мыля нö менам сы дырна узьсьöм?» — думайтiс Таисья тэрмасьтöнняс. И эстöн сылö вöлись топ вачкис кымöсас, тöдвылас усис заседаннё вылын чулöтöм ой, а öтлаын этакöт и правленнёлöн примитöм решеннё. Одззася полöмсö дзик малыштiс. «Былись эд, май. Талун и куканнесö вашöтны оз ков. Лэдзавны дзир йöр саяс да и дöс сэтöн. Нельки оз и веритсьы. Висьтав кинкö одзжык сымдасö — некöр бы эг верит. А талун? Ура-а! Менам виль подакокувт!»
Радувьяс Таисья которöн сибöтчис воротаэз дынö, тэрмасьöмöн мынöтiс ны бердiсь калич. А кöр горöн баксытöн да öтамöд коласын пелитчöмöн, куканнез уськöтчисö осьта воротаэз коласö, сэк вöлись нывка и вежöртiс, мый керис.
Воротаэс сайын одзись куканнес, кыдз и пыр, перво жö öдззöтчисö деревня ладорö. Виль подакокувт йылiсь öнöдз нiя эшö нем эз тöдö, а висьтавны нылö сы йылiсь морт кылöн эз позь.
— «Вот жö кытöн ылöстöмыс», — öнi вöлись кватитчис Таисья. Но эта сылö эз ни отсав. Не панöвтны мынöм куканнесö, не пöднавны воротаэсö бöр эз ни позь. Нывка уськöтчис пöдана завор дынö, кöдö осьтнытö перво нач вунöтiс.
— Тпруськи! Тпруськи! Тпруськи! — горöн кытсалiс Таисья.
Воротаэз бердöдз киськассьöм турунсö öктытöн, куканнес мымдакö и былись сибöтчисö сы сьöрö. Унажыкыс жö, кöдна сё эшö петiсö карта пытшкись горöн баксытöн, вöтчисö одзиссес сьöрö, деревня ладорö. Заворсö осьтöм бöрсянь ны сьöрö жö уськöтчис и Таисья.
Ойся зэрöм бöрсянь кок увтын вöлi ва да нять. Эта увья куканнес öддьöн эз тэрмасьö. Деревня дорас нывка нiйö вöтiс, дзир бергöтны бöр некыдз эз вермы. Зэв сибöтчöмись да киэзöн öвтышалöмись куканнез эз полö. И мымда бы куканьвöдитiсь эз тпручöкайт да эз горöтлы, кыдз эз чепсась öтмöдöрö улица пасьта да эз öвтышав ны одзын киэзнас, бергöтчыны бöр куканнез эз и думайтö. Тшыгöсь, нiя тöдiсö öтiкö — мунны тöдса подакокувтлань, кытöн, бура ли умöля, вердсисö быд лун. Нем мöдiкö эз ылöстö, и виль подакокувт йылiсь нывкалiсь баснисö, кытшöм бы бытшöма сiя эта йылiсь эз баит, эз вежöртö.
Кытшöмкö кадö Таисья киö сюрис бытшöм шать, но колананёж нельки сiя эз отсав. Шатьсис, кöр сiя сибалiс кукань-мöдiклö спина кузя, нiя и повзьыштiсö. Но судзöтчыны сiйöн öткоста быдсöн улица пасьта некыдз эз позь. И кöр нывкалö усьлiс панöвтны подасö джын улица пасьтöн, мöд джыныс пасьтöн нiя пышшисö одзлань.
Веськыта нять гöппес кузя öтмöдöрö чепсасьтöн Таисья сэтчöдз резiс асьсö нятьöн, что не чужöм, не паськöм нывкалöн кодьöн эз и тыдав. «Вот тэныт и виль подакокувт». Но мед не локны горзытöдз, асьсö лöньсьöтöм могись куканьвöдитiсь думайтiс: «Мыйöн нiя виноватöсь, подаыс? Ачым тэрмасьтöнням эг думайт, кыдз да мый. Сы понда öнi и вештiся». Эстöн ни Таисья вежöртiс и сiйö, что дозирайтны öткöн эта мымда пода некыдз оз позь. «Вöвны бы, шуам, кык мортлö, видзöтан кö, и панлавнытö нiйö кокнитжык бы вöлi».
Буржык бы, натьтö, вöлi лэдзны куканнесö одзлань, кежöтны кытшöмкö бокись улицаö (сэтшöммес Порсеваас тожö вöлiсö), а мöдiк ордчöн улицаöт кытшöвтöмöн вайöтны нiйö бöр карта дынö. Но и этö öткöн кернытö тожö эз позь. Рознитчасö сы коста быдöнныс, кинлö кытчö туй, дак эта бöрсянь öтлаö лунтырöн он чукöрт.
Кытшöмкö кадö даскыным кукань сё жö мынiсö. Радувья зурасьтöн да чуклясьтöн (вöлi кöть бы мыйöн чуклясьнытö), дзик нарошно хозяйканысö дразнитöмöн, нiя котöрöн уськöтчисö деревня кузя. Лöгувья, сöдзöм синваэс пыр серавтöн, Таисья вöлi öвтыштiс ни быдöнныс вылö кинас. «Нуöт тiянöс вöрисьыс Кульöма нюр вылас». Нывка лэдзис шать, оськöв кыным ылына кежыштiс бокö, мед сетны ылöстöм куканнезлö туй. Эта коста Степан Васильевич керкуись, кöда весьтын сiя и мырсис часöт аслас некывзiсь подакöт, петiсö даскык год гöгöрся нылочка Катя да сылöн год кынымöн томжык вон Толик. Юасьтöг, колö я нысянь кытшöмкö отсöт, нылочка, кыдз пöрисьжык, воныслö горöтчис:
— Толик! Толик! Бось жö шатьсö да сулал эстöн, эн лэдз пышйынытö. — Ачыс киас сюрöм бедьöн уськöтчис улица мöдöрас. Таисья сiя кадö панласис туй шöрас. И колiс дзир сувтны улица пасьта куим мортлö, кыдз сiя вöлi пöдналöм. Воштiсьны эта бöрсянь куканнезлö лоис некытчö. Öтамöдлö норасьöм могись горöн баксытöн, нiя жагвыв бергöтчисö бöр асланыс карта ладорö. Таисьялöн одззася полöмыс, что сiдз и оз вермы панöвтны куканнесö виль подакокувтö, чулалiс. Чулалiс и сы дырна мырсьöм, кöд коста нывка и мыдзис, и пымалiс люзь. А соя-вона и öнi эшö бöр эз бергöтчö, отсалiсö вашöтны одзлань.
Кöр куканнес вöлiсö петкöтöмöсь деревня саяс бöр, ордчöн Таисьякöт оськавтöн, нылочка лöсьöтыштiс синнэс весьтö лэдзчисьöм юрсисö, юалiс:
— А кытчö тэ нiйö вашöтан? Бöр я мый я колö йöртны?
— Да оз, Катенька. Колö ферма увтiсь видз вылас лэдзавны, а нiя менам пар йöрö пышшöны.
— Отсалам эшö, Толик, видз вылас йöртны?
— Но, — дженытика, тыдалö, охотатöг шыасис мöдыс сойыс корöм вылö, швычкис киись шатьнас кольччыштöм порозоклö бöр кузяс.
Пессьыны да панласьны завор гöгöр эз ни ковсьы. Дас кыным кукань, кöдна лэдзöмыс бöрсянь вöтчисö Таисья сьöрö завор дынас, бöртiжык öтнаныс ни, сё жö ылöстöмöсь пырны видз вылöдз и öнi, юррезнысö лэбтывтöг, няжйисö-сёйисö бытшöм да небыт турун. Панöвтöм куканнез, кöр казялiсö осьта завор сайись мöдiккезöс, кортöг ни пондiсö тэрмасьны сэтчин жö.
Кысь кошшыны пышшöм куканнезöс, Таисья эз тöд. Полöм петiс сыись, что этöн каднас нiя ештiсö мунны вель ылö ни. А инмисö кö öтлаасьны мöдiк подакöт, вермасö пырны и пыд дзиббезö. Но кыдз тöдiс сёрöнжык, полöм нывка весь. Сiя вöтiс нiйö деревня сайись шор дорын бадьтальник коласын. Кытсалöмыс вылö негорöн баксышавтöн куканнез петiсö паныт. А кöр нывка бергöтiс нiйö бöр гортлань, дуритчытöг да пышшавтöг пондiсö котöртны сы одзын.
Эшö ылiсянь Таисья син вылö усис конюховка дынын тележкаöн трактор. А кöр нывка сибöтчис матöжык, казялiс сы дынiсь и асьсö трактористсö. Поликарп дядь, Галиналöн папыс, оськöв кыным оськöвтiс паныт нывкаыслö.
— Мый нö гöссесö он пантал?
— Тi разь ме дынö мыйкö.
— Кин дынö эшö? — шыасис тракторист, шутитöмöн содтiс: — Адззан-он, ырöш пизь тэныт свадьба кежат вайи. Мыччал, кытчö ректыны.
Таисья дзар керыштiс аслас нятьöсь паськöм вылö.
— Мый тi ме вылын, Поликарп дядь, сералат?
— Да ог, Таисья. Шуткаись ме сiдз горöтчи. Пизь вот куканнетлö мöдöтiсö. Силосуйтчыны бригадирыс висьталiс... зэрис ойнас да. А кытчöдз туруныс ытшкытöм, дак тшöктiсö вот пизьсö тэныт кежöтны. Ачыс зоотехникыс асъяпонсяняс гаражас воллiс.
«Вот нельки кыдз? — дивуйтчыштiс Таисья. — Молодец тай, тыдалö, Светлана Савельевнаыс вöлöм. А ме чайтi талун сiя луншöрöдз узьны пондас».
Матiсянь тракторист дивуйтчöмöн видзöтöв-керис нывка нятьöсь чужöм-паськöм вылö, вежöртiс, тыдалö, мыйын делоыс. — Пышьялöны дзез табуныс? — юрнас öвтыштöмöн мыччалiс вайöтöм куканнез ладорö, кöдна öнi öтнаныс ни пондiсö тэрмасьны öтамöд коласын осьта завор ладорö.
— Пышшылiсö тай, эг вермы перво жö панöвтны да.
— А-а, колкознöйыс колкознöй и эм, — горöтчис тракторист, кыдз абутöм кодь тор вылö öвтыштiс нылань кинас. Позис думайтны, бытьтö колхознöй подаыс чужтöм-быдтöм нач не сiя материалiсь, кöдаись асланыс колхозниккеслöн, а нач мöдiкись да мыйöнкö умöльжыкись, нетуянаись.
— Да не куканнес, ачым виноват — эг ылöст перво жö заворсö осьтны да, — сувтiс Таисья куканнес дор, а ачыс эта коста кылiс ни, кыдз трактористыс горöтчöм кыввезсянь сыын виль вынöн саймö важся, не чулалöм, а дзир лöньсьылöм эта вотöдз шог. Этö сысянь, что быдöс колхознöйыс йылiсь сэтшöм басниэсö нывкалö усьлiс кывзыны эшö учöтсянь, кывлыны быд том и пöрись мортсянь. Сiдз унаись баитлiсö сылöн мамыс да Гришика старуха, сiдз жö тöння заседаннё коста баитiс правленнёас и бригадир. И бур бы, вöвны кöбы этна басниэзлö дзир басниэзöн. Но нiя зорöтiсö быдын и сэтшöм жö отношеннё быдöс колхознöйыс дынö. Этна басниэз бöрсянь быдöнныс и видзöтiсö колхознöйыс вылö не кыдз асланыс öтласа, а кыдз йöз да неколана добро вылö, кöдасянь нылö кыдз бытьтö и видзчисьнытö вöлi нем. «Мый тэ сы вылö видзöтан? Колкознöй эд». «Мый колкознöйсö жалейтан?» «Мый колкознöйыс понда юрыт висьö?» «И не сыын я и эм причинаыс, — думайтiс öнi Таисья, — что колхознöй куканнеслöн сэтшöмöсь привессэс петöны, колхознöй мöссэссянь сымдаöн йöвсö высьтöны, колхознöй ыббес вылiсь сымдаöн сюсö босьтöны? Сыын и только сыын, что колхознöйыс вылö быдöнныс колхознöямоз, куньöм синнэзöн, и видзöтöны — адззöны да оз адззö: не ны йöрын да не ны картаын, не ны керкуын да не ны карманын. Колхознöй добро вылö этадз видзöтöмсянь и колхознöй кассааныс некöр копейка абу. Эта увья, стыдтöг да совестьтöг годiсь год государствосö и нималöны».
— Висьтал, кытчö ректынытö? — тэрмöтiс тракторист. Таисьяся одзжык сiя сибöтчис ордчöн конюховкакöт сулалан чом дынö, кöда йöртöттэзын кöркö видзлiсö вöввезлö зöр, тшöканас öвтыштöмöн мыччалiс игана ыбöс вылö, — Мый тэнат эстöн сэтшöмыс?
— Ог тöд. — Таисья жмитыштiс пельпоннэзнас. — Игана ыбöсыс да.
— Эта жö сю-пизьсö видзны и эм. — Тракторист оськöвтiс зэв ыбöс бердöдз, кутчисис, нырыштыштiс кинас замок вылö. Замок оссис. — Видзöт тай, кыдз сiя тэнат игана, — Поликарп дядь серöмтчис, татшкис кинас ыбöс, оськöвтiс пытшкас. Сы сьöрö жö сувтiс порог дорас нывкаыс.
Чомыс вöлi пустöй, не лыддьыны кö, что матын пыранiн дынсянь, öтiк стена бердын öшалiсö туввез вылын кынымкö важ сийöс да седёлка, а йöртöттэс коласын, джоджас сулалiс öтiк паськыт мегыр. Миськавтöмсянь кок увтын вöлi бус да нять.
— Да-а, — гажтöма гогинялыштiс юрнас тракторист. — Орöтiсö вöллэзнысö кодя отирыс, дак и чомыс, эстшöм-то добро, некинлö колны эз понды. Сiдз простöн и сулалö.
— Мыля жö бöра некинлö, Поликарп дядь? А миянлö пизьсö ректыны? — шутитыштiс Таисья.
— Но миянлö, дак миянлö. Ректан сэк эсчö да и дöс сэтöн.
— Сэк ме кöть буссö кок увтсис чышкышта?
— Чышкы, дышыт оз пет дак.
Таисья котöрöн уськöтчис конюховкаö. А кöр сiя, киас росöн, петiс сэтчинiсь бöр, тракторист сы литовкаöн сулалiс конюховка дынын, дивуйтчöмöн бергöтышалiс öтмöдöрö юрнас.
— Кин жö бы, интересно, эстшöм литовканас ытшкисьö?
— Ачым тай, — сералöмöн шыасис паныт Таисья. — Неделя сьöрна ни куканнеслö ношанам пыртлыны ытшка.
— Кыдз нö тэ сiйöн ытшкан, кöр сылöн тыш и дорыш öткодьöсь, кыдз баитчö, кöть бöрнат ыслась?
— Сiдз и ытшка.
— Беда тэкöт, Таисья. — Тракторист дивуйтчöмöн вились öвтыштiс юрнас. — Но чышкы мун, — киас литовкаöн сiя иньдöтчис тракторлань, кыскис кабинаись наковальня да молоток, и чожа пондiс кывны кöртлöн кöрт бердö горöн да гажöн чокöтöм.
Кытчöдз Таисья чышкис йöртöттэз коласiсь непаськыт джодж да чапкис порог сайö чукöртчöм ёг, трактористлöн литовкаыс вартлiссис. Вартлöмсö ни сiя эшö и лопатитiс. А кöр вайис да нюжöтiс бöр, висьталiс: — На вот, ытшкись. Кöртыс аскоддят жö бытшöм: чорыт да нюдз, шедöм. Лун куим сьöрна кыдз ва кузя пондас мунны, некытчö оз сибав.
— Спасибо, Поликарп дядь. — Видзчисьтöм кыввезсянь нывка перыта вежсьыштiс чужöм вылас. — Öнi сiя меным гожумбыт кежö тырмас. — Вартлöм литовкасö Таисья öшöтiс одзза местаö, конюховка стена бердö, ачыс кайис тележка вылö, пондiс отсасьны. Пыртлыны чом пытшкöдз сьöкыт пизь мешöккесö нывка и эз кутчыв. Сiя жагвыв кыскалiс нiйö да, öтiк бöрсянь мöдiкö, сувтöтлiс тележка дорас. Этасянь чомöдззас Поликарп дядь пыртлiс нiйö ачыс ни. И дзир медбöрья дас мешöк одзын, кöдна куйлiсö торйынмоз, вöлiсö вакодьöсь да вачкисисö не пизь мешöккез вылö, тракторист горöтчис:
— Эн кутчись тэ ны бердö — сьöкытöсь. Сол сэтöн, висьталiсö.
— А кыдз сiйö, Поликарп дядь, куканнеслö вердны?
— А ме сымда жö тöда, — сов мешöксö спина саяс пöрöттöн шыасис тракторист, сiйöн сорöн сайöвтчис чом ыбöс коласас. А кöр петiс сэтчинiсь бöр, содтiс: — Нюлны, натьтö, сетан. Сiдз эд öнi фермаэзас керсьö, мед подаыс öддьöнжык сёйис-юис. Но этö тэ ассис зоотехникыслiсь юал. Сiя тöдö, кыдз да мый, висьталас.
Бöрья мешöк бöрсянь тракторист пöдныштiс тележка борт, пыркöтöв-керис вывсис бусöсьмöм курткасö, кокнита оськöвтiс кабина пытшкö, пöдныштiс сьöрсяняс ыбöс.
Сiя кадö, кöр тракторыс заводитчис да поснита пондiс тогзьыны местаас, сiйö и видзöт, вöрзьöтчас, Таисьялö вöлись усис тöдвылас, что ой кежö куканнезлö колö эшö турун. Нывка перыта уськöтчис кабина дынö, ыбöсокись жугалöм стекло пыр горöтчис:
— Поликарп дядь! Куканнеслö ой кежас колö эшö турун вайны!
— А тöда ме. Зоотехникыс баитiс, — моторыс гурöтöм пыр юöртiс тракторист. — Рыт кежас ваям!