1.Метадалагічныя асновы і прынцыпы вывучэння гісторыі, яе перыядызацыя.

Истрория (от греч “хистория” – рассказ о прошлом ) комплекс оциально – гуманитарных наук , которые изучают прошлое человечества

Паводле «Савецкага энцыклапедычнага слоўніка», гісторыя - гэта: 1)працэс развіцця прыроды і грамадства; 2) даследаванне мінулага чалавецтва ва ўсёй яго канкрэтнасці і разнастайнасці . Гісторыя Беларусі прадугледжвае веданне: гісторыі нашай Айчыны са старажытных часоў да нашых дзён на фоне сусветнай гісторыі, і асабліва гісторыі суседніх дзяржаў - Польшчы, Расіі, Украіны, Літвы, Латвіі, і складанасцей дзяржаўнага будаўніцтва ва ўмовах геапалітычных памкненняў суседзяў у розныя перыяды гісторыі;

заканамернасцей грамадскага развіцця, глабальнай іх універсальнасці для ўсіх краін і асаблівасцей для кожнай, рэалізацыі логікі сусветнай гісторыі і яе ўзаемаадносін з рэальнай гісторыяй, адзінства і разнастайнасці гістарычнага працэсу, узаемаабумоўленасці і ўзаемазалежнасці свету;

магчымасцей рознаварыянтнага развіцця Айчыны ў пераломныя перыяды гістарычнага развіцця з улікам геапалітычнага становішча, намерау суседніх дзяржау, унутраных спрау, асаблівасцей развіцця асноуных сацыяльных слаеу грамадства.

Гісторыя Беларусі для больш поунага вывучэння свайго прадмета выкарыстоувае метадалогію-сукупнасць найбольш агульных прынцыпау, спосабау навуковага пазнання. Глыбокае і ўсебаковае пазнанне гісторыі забяспечвае толькі сучасная навуковая метадалогія. Яна ўяўляе сабой сукупнасць метадаў даследавання. У вывучэнні гісторыі выкарыстоўваюцца наступныя групы метадаў:

агульнанавуковыя (аналіз, сінтэз, лагічны і інш.);

уласнагістарычныя (сінхронны, храналагічны, параўнальна-гіста-рычны, рэтраснектыўны, сістэмны аналіз);

спецыяльныя ці запазычаныя ў іншых навук (матэматычныя, сацыяльныя, метады сацыяльнай псіхалогіі і інш.).

Доўгі час навуковай метадалогіі папярэднічала суб'ектывісцкая і аб'ектыўна-ідэалістычная метадалогія. У першым выпадку гістарычны працэс тлумачыўся дзеяннем вышэйшых асоб (цароў, фараонаў, імператараў, дыктатараў). У іншым выпадку рашаючая роля ў гістарычным працэсе адводзілася не суб'ектыўным, а аб'ектыўным, але звышчалавечым сілам — Боскі промысел, Абсалютная ідэя і інш. I толькі ў сярэдзіне XIX ст, як ужо адзначалася, пачаліся спробы пераводу гістарычных даследаванняў на навуковую аснову.

Метадалагічнай асновай даследавання могуць выступаць пэуныя філасофскія кірункі: дыялектычны матэрыялізм, ідэалізм, а таксама пазітывізм, прагматызм і г.д. Іх выкарыстанне у многім звязана са светапоглядам вучоных, ступенню іх навуковай сталасці. Яны дазваляюць высветліць асноуныя падыходы да вырашэння праблемы, але не вырашаюць яе канчаткова. Важная роля належыць прынцыпам навуковага гістарычнага пазнання. Сучасныя гісторыкі выкарыстоўваюць такія асноўныя прынцьшы навуковага даследавання, як аб'ектыўнасць, гістарызм, сацыяльны падыход.

Прынцып аб'ектыўнасці азначае разгляд гісторыі адпаведна аб'ектыўным заканамернасцям; абапірацца на факты, не скажаючы і не падганяючы іх пад загадзя створаныя схемы; вывучаць кожную з'яву ў сукупнасці яе станоўчых і адмоўных бакоў, незалежгга ад адносін да іх.

Прынцып гістарызму патрабуе, каб кожная падзея разглядалася толькі ў гістарычным развіцці, у сувязі з іншымі падзеямі і канкрэтным вопытам гісторыі.

Прынцып сацыялыгага падыходу азначае адмаўленне ад былой партыйнасці ў вывучэнні гісторыі. У адпаведнасці з гэтым прынцыпам у развіцці гістарычнага працэсу разглядаюцца праявы розных сацыяльных, класавых і партыйных інтарэсаў, праўдзіва паказваюцца іх супярэчнасці і шляхі пераадольвання.

Перыядызацыя гісторыі Беларусі:

К периодизации истории человечества сущ ряд подходов.Первая попытка периодизации сделана др греками. Свою периодизацию сделали Дарвин и Морган:1)дикость, 2)варварство, 3)цивилизация.Формационная концепция (на ее основе сост. учебники СССР):1) первобытно-общ строй, 2)феодализм, 3)капитализм, 4)эпоха социализма, 5)эпоха коммунизма. Форм концепция неточна т.к. трудно объяснить необх переходных периодов.

Мы будем пользоваться цивилизационной периодизацией.Цивилизация(лат.-гражданский, гос-венный)-совокупность мат. и дух. ценностей общества.Под цивилизацией мы будем понимать устойчивый тип соц организации одного или неск обществ когда они связаны примерно одинаковыми полит,экономич,правов и т.д. традициями, кот могут передаваться от одного этносу к другому. Поэтому история того или иного общества имеет общечеловеч ценности.

Цивилизационная концепция:

Первый период.Древнее общество (100 40 тысяч лет до нашей эры - середина первого тысячалетия до нашей эры)

а) каменный век(40 тысяч лет до н э -3 тыс лет до н э)

б) бронзовый век(2 тыс до н э-нач I тыс до н э)

в)железный век(нач I тыс до н э-сер I тыс.н.э.)

II период.Средневековье(конV-XV вв н э)

а)нач перехода к классовому общ-ву и возникн гос-ва на Бел(VI-пер пол XIII)

б)развитие феодальной системы (сер XIII-XV)

III период.Новое время (XVI-начXX в)

а)оформление феод системы и назревание ее кризиса(XVI-кон XVIIIв)

б)генезис и укрепление капитализма(конXVIII-1917)

IV период.Новейшее время (1918-наши дни)

№2. Прадмет вывучэння гісторыі Беларусі

Слово «история» греческого происхождения-«сведения о прошлом».Т.о. История-наука о прошлом.Историю человечества принято делить на мировую(всеобщую) и историю отдельных стран и народов.В курсе «История Белоруси в контексте мировой цивилизации» изучается прошлое и современность бел. народа.В истории Белоруси выявлено много «белых пятен»-БНР,ВКЛ,создание БССР и т.д.Наша задача- дать объективный анализ историческим фактам. История Белоруси насчитывает ни одно тысячалетие, она представляет собой важную составную часть слав., европ. и мир.цивилизаций. Бел народ в общ-культ. развитии сыграл значительную роль в мире.У него всегда существовала своя промышленность, гос-венность, культура и т.д.Прошлое бел народа-его неотъемлимое богатство, обязательный фактор нац отличительности, способствующий росту нац самосознания.

Кожная грамадская навука мае свой прадмет — пэўны спектр вывучаемых заканамернасцей прыроды і грамадства. Прадметам гісторыі Беларусі з'яўляюцца заканамернасці развіцця беларускага этнасу, розных бакоў яго жыццядзейнасці, узаемасувязі з іншымі народамі і краінамі. Пры гэтым гісторыя Беларусі даследуе не ўсе заканамернасці, а найбольш агульныя.

Прадметам дадзенага курса з'яўляюцца асаблівасці і агулыныя заканамернасці гістарычнага развіцця Беларусі. Менавіта асаблівасці і заканамернасці гісторыі, а не проста гісторыя. Параўнаўчы метад вывучэння мінулага мае істотныя перавагі. Ён дазваляе больш дакладна ацаніць перамогі і паражэнні, дасягненні і пралікі нашых продкаў. Урокі гісторыі становяцца сапраўды відавочнымі і павучальнымі. Можна лягчэй зразумець, што варта пераняць і захаваць ад мінулага, а ад чаго неабходна пазбавіцца, каб не паўтараць памылак. Зразумела, што прапанаваны метад вывучэння беларускай гісторыі патрабуе дадатковых намаганняў: пэўнага ўзроўню ведаў, самастойнай працы.

№3 Крыніцы вывучэння гісторыі Беларусі. Гістарыяграфія гісторыі Беларусі

Гістарычная крыніца - гэта аб'ект, што змяшчае інфармацыю аб мінулым жыцці людзей і ўключаны ў працэс гістарычнага даследавання.

Гісторыя Беларусі вывучаецца на падставе даных разнастайных гістарычных крыніц, якія падзяляюцца на 6 асноўных груп: археалагічныя, этнаграфічныя, лінгвістычныя, вусныя, пісьмовыя і кіна-фота-фона.

Асабліва важнае значэнне сярод іх маюць пісьмовыя крыніцы. Яны класіфіцыруюцца па тыпах і відах на:

- заканадаўчыя помнікі (Уяўляюць сабой каштоўны комплекс крыніц, у якіх у юрыдычных нормах адлюстроўвалася гісторыя нашай Айчыны з тысячагадовы перыяд яе існавання. Першым з дайшоўшымх да нас зборнікаў законаў, якія дзейнічалі на тэрыторыі старажытнай Беларусі, была Русская Правда (11 ст), заканадаўчыя дакументы па гісторыі Беларусі перыяду ВкЛ (13-18 ст) прадстаўлены крыніцамі розныз відаў. Аднымі з іх з’яўляюцца прывілеі. Яны выдаваліся вялікімі князямі літоўскімі і каралямі Рэчы Паспалітай гарадам на самакіраванне, свецкім і царкоўным магнатам на зямельныя ўладанні, на вызваленне ад выплаты падаткаў, на адкрыццё таргоў, кірмашоў і г.д. Для вывучэння сацыяльна-палітычнага развіцця Беларусі (15 – 18 стст) выкарыстоўваюцца пастановы (канстытуцыі) сеймаў, уніі ВкЛ і РП. Помнікі заканадаўства ( канца 18 –пач. 20 ст) прадстаўлены законамі, маніфестамі, палажэннямі, указамі, рэскрыптамі расійскага ўрада і дазваляюць прасачыць рэальную палітыку самадзяржаўя на Беларусі. Заканадаўчыя крыніцы навейшага часу прадстаўлены актамі заканадаўчых і выканаўчых органаў Савецкага Саюза, БССР, РБ).

- матэрыялы справаводства (Сярод крыніц гэтай групы для вывучэння гісторыі Беларусі (14 – 18 стст.) першараднае значэнне маюць “Літовская метріка” – дзяржаўны архіў ВкЛ, сеймавыя матэрыялы (16 – 18 стст.), сярод іх асобае месца належыць “Дзённіку Люблінскага сейма1569 г.”, які ўяўляе сабой запіс перагавараў паміж прадстаўнікамі ВкЛ і Каралеўства Польскага. Эпоха канца 18 – пачатку 20 ст. прадстаўлена дакументацыяй дзяржаўных устаноў, банкаў, уласных прадпрыемстваў. Важным відам крыніц гэтай жа групы з’яўляюцца дакументы палітычных партый і арганізацый. Вялікая колькасць звестак аб палітычнвй гісторыі Беларусі змяшчаецца ў судова-следчых дакументах, матэрыялах судовых устаноў ВкЛ (актавыя кнігі), судова-следчых устаноў Расійскай імперыі).

- эканоміка-геаграфічныя і статыстычныя апісанні 16 - 20 стст. (Гаспадарчыя апісанні 16- 20 стст. (пісцовыя кнігі, інвентары), эканоміка-геаграфічныя і гаспадарчыя апісанні канца 18 – 19 ст. (інвентары памешчыцкіх маёнткаў першай паловы 19 ст., ваенна-тапаграфічныя апісанні).

- статыстычныя крыніцы (пазямельныя даследаванні, ваенна-конскія перапісы, спісы фабрык і заводаў, адрас-календары і г.д.)

- летапісы (Рускія летапісы, у аснове пераважнай большасці якіх ляжыць “Аповесць мінулых гадоў” (12 ст.). Яна змяшчае звесткі аб рассяленні ўсходніх славян на тэрыторыі Беларусі, іх звычаях, занятках, грамадскім ладзе, аб утварэнні феадальных княстваў і г.д. Істотна дапаўняюць “Аповесць мінулых гадоў” Лаўрэнцьеўскі, Іпацьеўскі, а таксама Радзівілаўскі (Кёнігсбергскі) летапісы, у якіх маюцца данныя аб гарадах, культуры, княжацкіх дынастыях і г.д. Вялікую колькасць разнастайных гістарычных фактаў па гісторыі Беларусі змяшчаюць беларускія летапісы, якія складаліся ў межах ВкЛ 14-16 стст. Яны падзяляюцца на кароткія (“Летописец великих князей литовских”) узніклі не пазней другой паловы 15 ст., падрабязныя летапісы (“Хроника Великого княжества Литовского и Жомойтского”) і поўныя (“Хроника Быховца”) складзены ў асноўным у 16 ст. Асобнае месца ў беларускім летапісанні належыць Баркулабаўскаму летапісу канца 16 – пачатку 17 ст. Аўтар падрабязна апісвае гаспадарчае становішча і быт беларускіх сялян, прыводзіць звесткі аб ураджаі, галодных гадах 17 ст. і г.д.

- мемуары і дзённікі (Цікавыя звесткі па гісторыі Беларусі 14 – 17 стст. Змяшчаюць, напрыклад, “Дневник” Фёдара Еўлашоўскага (1564 -1604), “Диариуш” А. Філіповіча і інш. Урадавую палітыку на тэрыторыі Беларусі адлюстроўваюць, напрыклад, запіскі віленскага генерал-губернатара Ф. Мірковіча, чыноўніка Г. Бабрыніна, селяніна Я. Чабозькі, мітрапаліта І. Сямашкі. Мемуарыстыка навейшага часу прадстаўлена шматлікімі ўспаміеамі ўдзельнікаў Кастрычніцкай рэвалюцыі, грамадзянскай вайны, калектывізацыі, Другой сусветнай вайны і г.д

- літаратурныя творы (Літаратура 11 – 13 стст. Прадстаўлена не толькі былінамі і казкамі, але і творамі такіх аўтараў як, Уладзімір Манамах (“Павучанне”), Кірыла Тураўскі (“Словы”), аўтарам “Слова пра паход Ігаравы” і інш. Найбольш выдатнымі прадстаўнікамі ідэй Адраджэння і Рэфармацыі на Беларусі (16 ст.) былі Ф. Скарына, Мікола Гусоўскі, Сымон Будны інш. Складаная эпоха контррэфармацыі на Беларусі (другая палова 16 – першая палова 17 ст.) парадзіла палітычную літаратуру. Сярод вядомых пісьменнікаў-публіцыстаў, вучоных і грамадскіх дзеячаў трэба назваць Герасіма і Мялеція Сматрыцкіх, братоў Лаўрэнція і Стэфанія Зізаніяў, Лявонція Карповіча і інш. Яскравую старонку ў гісторыі беларускай літаратуры склалі творы др. Паловы 17 – першай паловы 18 ст., выдатным прадстаўніком якой быў Сімяон Полацкі. У 19 ст. пачаўся пераход да беларускай літаратуры новага часу, які знайшоў адбітак у творчасці В. Дуніна-Марцінкевіча, Ф. Багушэвіча, Я. Лучыны і інш. Творы Я. Купалы, Я. Коласа, М. Багдановіча, Цёткі, М. Гарэцкага і іншых беларускіх пісьменнікаў пачатку 20 ст. – сведчанне бурнага рэвалюцыйнага часу.

- перыядычны друк (Паводле палітычных пазіцый ён падзяляецца на некалькі груп: урадавы (“Губернские ведомости”), кансерватыўны (“Епархиальные ведомости”), дэмакратычна (“Минский листок”, ”Наша ніва”) і г.д. З 1863 г. на Беларусі пачалася гісторыя нелегальнага друку. Яна звязана з імем К. Каліноўскага, які ў ходзе паўстання 1863 – 1864 гг. выдаваў першую беларускую бесцэнзурную газету “мужыцкая праўда”.

Станаўленне беларускай гістарыяграфіі непарыўна звязана з зараджэннем у пачатку XIX ст. беларускай нацыянальнай ідэі і нацыянальнага руху. На гэты працэс паўплывала, з аднаго боку, традыцыя гістарычных даследаванняў па гісторыі Вялікага княства Літоўскага, якая сфарміравалася яшчэ ў XVI — XVIII стст., з другога - уздзеянне велікапольскай і велікарускай канцэпцый, якія зводзіліся да адмаўлення самога факта існавання беларускага этнасу, яго мовы, культуры і прызнання Беларусі часткай Польшчы або Расіі.

Першымі прафесійнымі гісторыкамі, якія заклалі падмурак канцэпцыі беларускай гісторыі, былі прафесары Віленскага універсітэта І.Анацэвіч, М.Баброўскі, І.Даніловіч, І.Лабойка, Т.Нарбут, Ю.Ярашэвіч і інш. Менавіта гэта група віленскай інтэлігенцыі пачала збіраць і друкаваць помнікі беларускага пісьменства XVI — XVII стст., садзейнічала абуджэнню цікавасці да гістарычнага мінулага сярод студэнтаў універсітэта. Адным з першых даследчыкаў беларускага летапісання з'яўляецца І.Даніловіч. Ен упершыню апублікаваў Статут Вялікага княства Літоўскага 1529 г., Беларуска-літоўскі летапіс 1446 г., які быў перавыдадзены ў 1827 г. асобна пад назвай "Летапісец Літвы і руская хроніка", і іншыя крыніцы па гісторыі Беларусі. Ю.Ярашэвіч апублікаваў фундаментальнае даследаванне "Вобраз Літвы з пункту гледжання цывілізацыі ад найстаражытнейшых часоў да канца XVIII стагоддзя" (Вільня, 1844 - 1845. Т.1 - 3). Вывучэннем гісторыі Вялікага княства Літоўскага, збіраннем археалагічных крыніц, пошукамі і апрацоўкай матэрыялаў для "Актов Западной России" (СПб., 1846 - 1853. Т.1 - 5) займаўся І.Анацэвіч. Ён апублікаваў шэраг артыкулаў па гісторыі Беларусі. Пад кіраўніцтвам І.Лабойкі студэнты Віленскага універсітэта апісалі 80 мястэчак і гарадоў Заходняй Беларусі і Літвы.

Значны ўклад у развіццё гістарычнага краязнаўства Беларусі ўнеслі браты Я. і К. Тышкевічы — пачынальнікі беларускай археалогіі, З.Даленга-Хадакоўскі - заснавальнік беларускай фалькларыстыкі і мовазнаўства, Т.Нарбут — аўтар дзевяцітомнай 'Тісторыі літоўскага народа" (Вільня, 1835 - 1841), А.Кіркор - вучоны і грамадскі дзеяч, Я.Чачот — збіральнік і выдавец (на польскай мове) народных песень.

У першай трэці XIX ст. вывучэннем гісторыі Беларусі займаліся ў Гомелі і Полацку. Яно было звязана з імем беларускага археографа І.Грыгаровіча. Ён сабраў і на сродкі графа М.П.Румянцава выдаў "Белорусский архив древних грамот", быў аўтарам гістарычнага даследавання "Беларуская іерархія" (напісана ў 1824 г., выдадзена ў 1992 г. у Мінску), галоўным рэдактарам "Актов исторических" (СПб., 1841 - 1842. Т.1 - 4) і "Актов археографической экспедиции" (СПб., 1834 - 1838. Т.1 - 4), прымаў удзел у выданні "Актов Западной России".

Аўтарам шматлікіх навуковых твораў, у тым ліку такіх, як "Путешествие по Полесью и Белорусскому краю" (СПб., 1858), "Белоруссия в характеристических описаниях н фантастических сказках" (СПб., 1853, 1856), быў пісьменнік-этнограф П.Шпілеўскі. Шмат зрабіў для развіцця беларускага гістарычнага краязнаўства М.В.Без-Карніловіч. У 1855 г. у Санкт-Пецярбургу ім былі выдадзены "Исторические сведения о примечательных местах в Белоруссии...", тэрыторыю якой ён абмяжоўваў Віцебскай і Магілёўскай губернямі, астатнія беларускія землі называў Літвой. Значны ўклад у развіццё беларускай гісторыі і этнаграфіі ўнёс П.В.Баброўскі. У сваім даследаванні "Гродненская губерния. Материалы по географии и статистике России, собранные офицерами Генерального штаба" (СПб., 1863. 4.1 - 2) ён даў апісанне абрадаў, звычаяў, вераванняў, працоўнай дзейнасці беларусаў. У працах гісторыкаў Беларусі канца XVIII - сярэдзіны XIX ст. пераважала лакальная, краязнаўчая тэматыка, было шмат фактычных недакладнасцей, аднак іх творчасцю закладвалася аснова для развіцця прафесійных гістарычных ведаў.

Паўстанне 1863 - 1864 гг. з'явілася важным фактарам, які паўнлываў на развіццё беларускай гістарыяграфіі другой паловы XIX ст. Яно абвастрыла спрэчкі аб нацыянальным развіцці Беларусі. Прыхільнікамі поглядаў на Беларусь як тэрыторыю Заходняй Расіі былі апублікаваны работы з абгрунтаваннем сваіх пазіцый. Найбольш глыбокімі сярод іх былі манаграфіі М.В.Каяловіча, прысвечаныя канфесійнай гісторыі Беларусі: "Литовская церковная уния. Исследование..." (СПб., 1859, 1861. Т.1, 2); "История воссоединения западнорусских униатов старых времен" (СПб., 1873).

Гэтых жа поглядаў прытрымліваўся рэдактар "Вестника Западной России", які выдаваўся ў Вільні, гісторык і археолаг К.А.Гаворскі. Ён апублікаваў шмат каштоўных дакументаў па гісторыі Беларусі, арыгіналы якіх загінулі.

Якасна новы перыяд у вывучэнні гісторыі Беларусі быў звязаны з дзейнасцю беларускіх народнікаў у канцы 70-х - першай палове 80-х гадоў XIX ст. Важнае значэнне мелі іх падпольныя выданні "Пісьмы пра Беларусь" ("Пісьмо першае" за подпісам "Даніла Баравік", "Пасланне да землякоў-беларусаў" за подцісам "Шчыры беларус"), два нумары гектаграфаванага часопіса "Гоман" і інш. У гэтых выданнях упершыню была абгрунтавана ідэя аб існаванні самастойнага беларускага этнасу, акрэслены этнічная тэрыторыя рассялення беларусаў, іх этнічныя прык-меты і асаблівасці гістарычнага шляху. У якасці праграмнага патраба-вання выстаўляўся лозунг федэратыўнай самастойнасці Беларусі ў сям'і іншых славянскіх народаў. Станоўчы ўплыў на развіццё гістарычных недаў мелі выдадзеныя ў канцы XIX - пачатку XX ст. грунтоўныя даследаванні гісторыкаў, этнографаў і лінгвістаў М.Янчука, А.Слупскага, І.ІІасовіча, М.Дзмітрыева, М.Федароўскага, Е.Раманава і інш.

У другой палове 80-х гадоў XIX ст. распрацоўку гісторыі і этнаграфіі Беларусі распачаў М.Доўнар-Запольскі. У 1888 г. у "Минском листке" быў апублікаваны цыкл яго артыкулаў пад на-увай "Беларускае мінулае". Яго першымі манаграфіямі былі: "Очерк истории Кривичской и Дреговичской земель до конца XII столетия" (Кіеў, 1891), "Песни пинчуков" (Кіеў, 1895), "Западно-русская сельская община в XVI веке" (СПб., 1897). Пазней быў выдадзены шэраг яго прац, прысвечаных гісторыі Беларусі. Аднак самым фундаментальным даследаваннем М.Доўнар-Запольскага, якое не страціла сваёй актуальнасці і сёння, была "Гісторыя Беларусі", падрыхтаваная ў 1926 г. (выдадзена ў 1994 г. у Мінску).

Важнай вехай у станаўленні нацыянальнай гістарыяграфіі з'явілася кніга В.Ластоўскага "Кароткая гісторыя Беларусі", выдадзеная ў Вільні ў 1910 г.

Вялікі ўклад у развіццё беларусазнаўства ўнёс даследчык і гісторык беларускай мовы Я.Карскі. Галоўнай яго навуковай спадчынай з'явілася трохтомная праца "Беларусы", выдадзеная ў 1903 - 1922 гг. Яе называюць энцыклапедыяй беларусазнаўства, найвышэйшым дасягненнем беларускай славістыкі канца XIX - пачатку XX ст. Асабліва каштоўнымі былі складзеныя Я.Карскім у 1903 і 1917 гг. этнаграфічныя (лінгвістычныя) карты рассялення беларусаў.

У 1919 - 1930 гг. У.Ігнатоўскі выдаў дзве працы па гісторыі Беларусі і манаграфію пра паўстанне 1863 - 1864 гг. Яго "Кароткі нарыс гісторыі Беларусі" ў 20-я гады XX ст. з'яўляўся падручнікам па айчыннай гісторыі для вучняў школ, а "Гісторыя Беларусі XIX - пачатку XX стагоддзя" вывучалася ў вышэйшых навучальных установах.

Наогул, 20-я гады XX ст. былі асабліва плённымі ў распрацоўцы гісторыі Беларусі. У гэты час публікаваліся акрамя твораў названых аўтараў даследаванні Ф.Турука, У.Пічэты, А.Цвікевіча, М.Гарэцкага, А.Луцкевіча, А.Станкевіча, З.Жылуновіча і інш. Аднак гэты перыяд працягваўся нядоўга. Ужо ў пачатку 30-х гадоў некаторыя гісторыкі былі рэпрэсіраваны, а іх працы на доўгі час трапілі ў "спецсховішчы".

Інтэнсіўнае і свабоднае вывучэнне гісторыі Беларусі ўжо ў канцы 20-х гадоў ператвараецца ў вузкапартыйнае, спрошчанае тлумачэнне гістарычных працэсаў. Гэта было абумоўлена палітычным курсам, які звязаны з культам асобы Сталіна.