Albert einstein

Rola, jaką odegrał Einstein w procesie stworzenia bomby atomowej, jest powszechnie znana: podpisał on słynny list do prezydenta Franklina Roosevelta, który spowodował, że w Stanach Zjednoczonych potraktowano tę ideę poważnie. W latach powojennych Einstein był jednym z tych, którzy prowadzili działalność mającą na celu zapobie­żenie wojnie jądrowej. Nie były to jednak doraźne, sporadyczne akcje naukowca, którego okoliczności zmuszały do podejmowania działalno­ści politycznej. W rzeczywistości, jak Einstein sam przyznał, jego życie “było podzielone między równania i politykę".

Einstein zaczął brać czynny udział w życiu politycznym w trakcie I wojny światowej, gdy był profesorem w Berlinie. Wstrząśnięty tym, co ocenił jako marnotrawienie ludzkiego życia, uczestniczył w antywo­jennych demonstracjach. Jego wezwania do cywilnego nieposłuszeń­stwa i publicznie wyrażone poparcie dla ludzi odmawiających pełnienia służby wojskowej nie przyniosły mu popularności wśród kolegów. Później, po wojnie, starał się przyczynić do pojednania między naro­dami i poprawy stosunków międzynarodowych. To również nie przy­sporzyło mu popularności i wkrótce jego aktywność polityczna zaczęła mu utrudniać podróże do USA, nawet gdy chodziło o wygłaszanie wy­kładów.

Drugą wielką sprawą, o którą walczył Einstein, był syjonizm. Cho­ciaż z pochodzenia był Żydem, odrzucał biblijną koncepcję Boga. Ros­nąca świadomość żywotności antysemityzmu, którego wyraźne objawy obserwował w trakcie I wojny światowej i po jej zakończeniu, sprawiła, że stopniowo poczuł się członkiem społeczności żydowskiej, a następnie stał się zdecydowanym orędownikiem syjonizmu. Raz jeszcze niepopularność głoszonych poglądów nie powstrzymała go od ich wypowiadania. Atakowano jego teorie, powstała nawet organizacja antyeinsteinowska. Pewien człowiek stanął przed sądem za namawianie innych do zamordowania Einsteina (karą była tylko grzywna w wysokości sze­ściu dolarów). Ale Einstein nie tracił zimnej krwi: gdy opublikowano książkę zatytułowaną 100 autorów przeciw Einsteinowi, spokojnie od­parował: “Gdybym nie miał racji, wystarczyłby jeden!"

W 1933 roku, gdy Hitler doszedł do władzy, Einstein przebywał w Stanach i złożył publiczne oświadczenie, że postanawia nie wracać do Niemiec. Gdy faszystowska milicja plądrowała jego dom i skonfiskowała rachunek bankowy, w jednej z berlińskich gazet pojawił się wielki na­główek: “Dobre wiadomości od Einsteina — nie wraca". W obliczu faszystowskiego zagrożenia Einstein odrzucił pacyfizm i w końcu, oba­wiając się, że niemieccy uczeni zbudują bombę atomową, zaproponował, by Stany Zjednoczone skonstruowały własną. Ale jeszcze zanim wybu­chła pierwsza bomba atomowa, Einstein publicznie ostrzegł przed nie­bezpieczeństwem wojny jądrowej i proponował poddanie broni jądrowej międzynarodowej kontroli.

Przez całe życie Einstein starał się pracować dla sprawy pokoju, ale działalność ta przyniosła niewielkie efekty i z pewnością nie pozy­skał dzięki niej zbyt wielu przyjaciół. Jednakże jego gorące i konse­kwentne poparcie dla sprawy syjonizmu zostało docenione — w 1952 roku zaproponowano mu prezydenturę Izraela. Odmówił, twierdząc, iż jest zbyt naiwny w sprawach polityki. Prawdziwy powód był jednak zapewne inny — jak mówił: “Równania są dla mnie ważniejsze, gdyż polityka jest czymś istotnym tylko dzisiaj, a równania są wieczne".