18. Асноўныя канцэпцыі паходжання бел.Народа.

Этнас – устойлівая супольнасць людзей, якая склалася гістарычна на пэўнай тэрыторыі, мае агульную мову, культуру.Першыя народы на Беларусі- балцкія плямёны. На бел.землях тады ўжо жылі Ўграфінскія плямёны,

але балты іх выцеснілі.

1. Славяна-балцкая канцэпцыя

Славяне і балты жылі мірна, заснавалі одну дзяржаву, назваліся крывічы-палачане, гэта асноўная гіпотэза Г.Штыхава

2. Угра-фінская канцэпцыя (Маслоў)

Уграфіны смаглі выстаяць пад час пранікнавення балцкіх плямен і, такім чынам, славяне прышоўшы асіміляваліся з уграфінамі.

3. Крывіцка-дрыгавіцка-радзіміцкая канцэпцыя(Я.Карскі)

Славяне змаглі вытесніцьбалтаў заснавалі сваю дзяржаўнасць як чыстыя славяне, без прімесей народаў.

4. Новая канцэпція

Рыбаков, Грэкаў і Карнейчык лічаць, што прыйшла нейкая народнасць індаеўрапейскай моўнай сям’і і заснавала старажытную рускую народнасць. Прыйшла індаеўрапейская супольнасць, пасялілася ў ракі Русіна, і пачала называць сябе Русінамі → утварылі старажытную Русь, якая распалася на 3 усходнеславянскіх народа: беларусы, рускія, украінцы.

5. Нядаўна з’явіліся некаторыя даследаванні Алексаў”Полацкая зямля” 1966г. выдання. У гэтай кніжцы ен падзяліў народы Азіі і Еўропы на іранамоўную групу, палічыў, што дадзеная група асела і развівалася на тэрыторыі сучаснага Крыма-Кубань-Дон. Выдзеліў фінамоўную групу. Да яе аднес народы сенняшняй Расіі (Вялікі Ноўгарад, Паволжа, Масква, Суздаль, Растоў, Калуга, Тула) і частка тэрыторый сучаснага Санкт-Пецярбурга. Балцкамоўная группа, да яе адносіцца тыя балты, і тыя славяне, якія асіміляваліся з адной індаеўрапейскай групы і сюды занес тэрыторыю сучаснай Украіны(Кіеў), усю Беларусь і 4-ая частка Літвы.

19. Галоўныя гіпотэзы паходжання назвы Беларусь

У гістарычных дакументах 12 ст. тэрмін Белая Русь ужываўся ў дачыненні да Уладзіміра-Суздальскага княства, а з 13-14 ст.- да Маскоўскіх, Смаленскіх, Пскоўскіх зямель. Белай Руссю называлі Наўгародскія, Пскоўскія , Кіеўскія і Чарнігаўскія землі.У 18 ст. назва ўсталявалася і замацавалася на землях Полацкага, Віцебскага, Мсціслаўскага, Мінскага, Смаленскага рэгіёнаў. У канцы 19 ст. Назва распаўсюдзілася на ўсю тэрыторыю сучаснай Беларусі.

І гіпотэзу ўтварэння назвы Белая Русь выдвінуў У.Караткевіч. Беларусь ад таго, што у людзей белага колеру твар, валасы, вопратка і блакітныя вочы.

ІІ гіпотэза: шмат азер, шмар рэк, чыстая вада-белая

ІІІ гіпотэза: Поўдзень-чырвоны; Поўнач-чорны; Усход-жоўты, блакітны; Захад-белы, Беларусь на захаде. Заходні напрамак свету характэрызаваўся белым колерам.

ІV гіпотэза: Белая, чыстая хрысцьянская вера

V гіпотэза: У ВКЛ прывілігаванае насельніцтва, на нашых землях жылі наші продкі, змагаліся адстояць незалежнасць, мы свабодныя, незалежныя→белыя

20. Фармираванне этничнай тэрыторыи б у 14-15 стст. Эканамичныя и палитычныя фактары кансалидацыи б этнасу.

Мова-асноунае і галоунае любога этнасу.Для бел. мовы характэрна дзеканне, цеканне.Падобна мова на старабеларускую.Месяцы і нядзелі адпавядаюць сучаснасці.

У другой палове XIII ст. на тэрыторыi сучаснай Беларусi i суседнiх усходнiх i паўночных зямель пачынаецца працэс фармiравання беларускай народнасцi - гiстарычна складзенай устойлiвай супольнасцi людзей, якая характарызуецца агульнасцю мовы, побыту, культуры, рыс псiхiкi i этнiчнай самасвядомасцi, якiя перадаюцца з пакалення ў пакаленне, а таксама наяўнасцю саманазвы. Працэс фармiравання гэтых этнiчных прыкмет працягваўся амаль чатыры стагоддзi i пра-ходзiў пад уздзеяннем шмат якiх фактараў: сацыяльна-эка-намiчнага, палiтычнага, геаграфiчнага, царкоўна-рэлiгiйнага i iнш.

Аб'яднанне на працягу XIII-XIV стст. раздробленых зямель у складзе Вялiкага княства Лiтоўскага, падначаленне адзiнай вярхоўнай уладзе прывяло да iх тэрытарыяльнай кансалiдацыi i паслужыла штуршком для складвання этнiчнай тэрыторыi беларусаў - тэрыторыi кампактнага рассялення народа, з якой звязаны яго фармiраванне i развiццё. Этнiчная тэрыторыя адпавядала арэалам распаўсюджвання асноўных старажытных продкаў беларусаў - лiтвы, дайновы, яцвягаў, крывiчоў, дрыгавiчоў i радзiмiчаў i ўяўляла сабой у XIV-XVI стст. ужо дастаткова аднародную ў этнiчным сэнсе (монаэтнiчную) зону.

Палiтычны, эканамiчны фактары з'яўлялiся "фонам", на якiм адбывалася фармiраванне i развiццё беларускага этнасу. Палiтычная i сацыяльна-эканамiчная iнтэграцыя ў межах адной дзяржавы стварыла амаль што аднолькавыя ўмовы для этнакультурнага развiцця розных зямель, прывяла да нiвелiроўкi мясцовых асаблiвасцяў. У першую чаргу i хутчэй моўная i культурная нiвелiроўка адбывалася ў гарадах, асаблiва ў найбольш значных. Там мацней, чым у сельскай мясцовасцi, адчувалiся сувязi памiж асобнымi часткамi краiны.