Илсөяр образына характеристика (Инша)

Илсөяр − Г. Гобәйнең «Маякчы кызы» әсәрендә төп геройларның берсе. Ул әтисе һәм бабасы белән яши. Ул аларны бик ярата, булдыра алган кадәр булышып яши. Гаилә эчендәге татулык, җылы мөнәсәбәт безне сокландыра.

Илсөярнең исеме матур булган кебек, күңеле дә матур. Ул кечкенәдән табигатьне, Агыйдел буйларын бик яратып үсә, урманда ялгыз гына рәхәтләнеп йөри ала. Урман аны үзенең хәзинәсе белән һәрвакыт сыйлап тора. Табигать тә, аның яхшылыгын аңлаган кебек, Илсөяргә ярдәмгә килеп тора.

Безне, аның яшендәге балаларны, Илсөярнең батырлыгы, куркусызлыгы да таң калдыра. Сугышның иң хәтәр көннәрендә җаваплы эш белән урманга партизаннар янына китә ул.

Күңелендәге курку хисен бик тиз җаваплылык хисе алыштыра. Нинди генә эшкә тотынса да, ахырына кадәр җиткерергә өйрәнгән кыз ул. Партизаннарны таба, хәбәрне җиткерә, көне буе ашамаган икәнлеген дә онытып, партизаннарга ярдәм итеп йөри.

Миңа Илсөярнең бик кызыксынучан, күзәтүчән һәм тиктормас булуы да ошады. Иделнең кая койганын да, «Кунак бабай»ның кем икәнлеген дә беләсе килә, хәтта «Кунак бабай»ның артыннан күзәтеп бара. Аклар пароходына һөҗүм вакытында, хәйлә табып, якыннан күзәтеп тора.

Илсөяр − бик мөстәкыйль, тырыш, тынгысыз, тәвәккәл, булдыклы кыз. Ул, үзе турында уйлаудан бигрәк, якыннары өчен тырыша. Әтисенә, бабасына ярдәмгә килергә әзер тора. Олы җаваплылык хисе тоеп яши.

Әсәрне укыгач, миндә Илсөяргә карата соклану белән бергә бераз гына көнләшү хисләре дә туды. Илсөярдәге кайбер сыйфатлар миндә җитешми икән ич. Дөрес, мин дә әтиемне, әниемне, энемне, туганнарымны бик яратам. Гаиләбез дус һәм тату. Ләкин Илсөяр хәлендә калсам, мин аның кебек эшли алыр идемме икән? Урманга ялгыз бару түгел, кайвакытта өйдә үзем генә калырга шүрләгән чаклар була. Моннан соң андый вакытларда Илсөярне искә төшерермен һәм аның кебек кыю, батыр булырга тырышырмын.

И. Юзеев. «Бакчачы турында баллада» Көчле рухлылар гына мактауга лаек (Инша)

Татар әдәбиятында И. Юзеевны башка бер шагыйрь белән дә бутап булмый. Ул иҗатының тематикасы, романтик рухы, сурәтле фикерләү рәвеше белән чордашларыннан бик нык аерыла. Аның әсәрләренә эчкерсезлек хас. Матурлык, кешелеклелек турында ихлас күңелдән җырлый, ямьсез күренешләргә, куркаклыкка, икейөзлелеккә борчыла.

Шагыйрь «Бакчачы турында баллада» әсәрендә сынландыру аша яшәүнең максаты, кешегә хезмәт итү, җирдә явызлыкка каршы көрәшеп, яхшылыкны, матурлыкны, гаделлекне саклау темасын күтәрә.

Әсәрнең төп герое − Бакчачы башта ташландык җирне бакча итү өчен тырыша, күп көч түгә. Икенче төрле әйткәндә, ул җирне шул хәлгә китергән ниндидер явыз көчләр белән көрәшә һәм җиңә. Ул матурлык тудыра: бакча үстерә, анда былбыллар-сандугачлар килеп, рәхәтләнеп яши башлыйлар. Әмма бакчага еланнар ияләшә. Менә шул вакытта Бакчачы куркаклык күрсәтә, еланнарга каршы көрәшә алмый, киресенчә, гөнаһсыз былбылларны һәлак итә. Нәтиҗәдә, бакча корый, җирдән моң һәм матурлык югала. Бу инде батырлык түгел, бу − куркаклык. Бакчачыны бу куркаклыгы өчен кешеләр гафу итмиләр, хәер, ул үзе дә гомере буена үзен гафу итә алмый, үкенә, йөрәге әрни, газаплана. Ул үләргә дә риза, әмма соң инде − былбылларга хыянәт ителгән. Шулай итеп, аның элеккеге Бакчачы һәм табигатьне саклаучы дигән даны да югала. Кеше үзенең рухи байлыгын − моңын, җырын, җан авазын югалтты:

Сүрелә дан җыры

Алсу таң нурыңда,

Ташта гөл үстергән

Бакчачы турында.

Сүрелә дан җыры,

Еракта, якында

Тирбәлә җан җыры

Былбыллар хакында...

Автор безне бу әсәре белән авырлыклар алдында югалып калмаска, көчле ихтыярлы булырга, рухи кыйблаңа тугры калырга чакыра. Вакытлыча тынычлыкка ирешеп, ваемсызланып, матурлыкны саклап калып булмаячагын искәртә шагыйрь.