- •VI сыйныф 26
- •VII сыйныф 37
- •VIII сыйныф 52
- •Кадерле укучылар!
- •V сыйныф Әкиятләр
- •Чәчәкләр (Әкият)
- •А. Алиш иҗаты
- •Ш. Рәкыйпов. «Чәчәкләр сөйли белә»
- •Г. Тукай. «Исемдә калганнар» Асрарга бала бирәм, кем ала? (Инша)
- •Автобиография
- •Г. Тукай. «Шүрәле»
- •Г. Тукай. «Пар ат»
- •Ф. Әмирхан. «Нәҗип»
- •Ф. Әмирханның «Нәҗип» хикәясендә пейзаж
- •Минем яраткан эшем (Инша)
- •Г. Ибраһимов. «Алмачуар»
- •Закирның кичерешләре
- •Алмачуар тай булыр (Инша)
- •Һ.Такташ. «Ак чәчәкләр» Кышкы салкын көннәрдә (Инша)
- •Беренче кар (Инша)
- •Карлы көз (Инша)
- •Кыш килде (Инша)
- •Һ. Такташ. «Караборынның дусты»
- •Караборынның кичерешләрен сурәтләүдә авторның осталыгы (Хикәя итү)
- •Минем этем (Инша)
- •Ә. Еники. «Курай»
- •Ә. Еники. «Бала» Зарифның кичерешләре (Инша)
- •Г. Кутуй. «Сагыну»
- •Г. Кутуй. «Рөстәм маҗаралары»
- •Әгәр мин тылсымчы булсам... (Инша)
- •М. Җәлил. «Җырларым»
- •«Ана бәйрәме» шигыренең халык авыз иҗаты белән уртаклыгы (Инша)
- •М. Җәлилнең «Ана бәйрәме» шигырендә ананың кичерешләре (Инша)
- •Ф. Кәрим. «Үлем уены»
- •Әхтәм образы
- •Нәни солдатның тапкырлыгы (Инша)
- •М. Кәрим. «Озын-озак балачак»
- •Шагыйрь җанлы Әсгать (Инша)
- •Ш. Галиев. «Шәвәли маҗаралары»
- •Ш. Галиев. «Рәхмәтләр хакында»
- •Ш. Галиев. «Сабантуйда җиңелгән малай»
- •Л. Фәттаховның «Сабан туе» картинасының репродукциясе өстендә эшләү
- •Г. Сабитов. «Ярсулы яз»
- •Н. Исәнбәт. «Хуҗа Насретдин» Хуҗа Насретдин − халык герое (Инша)
- •VI сыйныф Җырлар
- •Г. Камал. «Беренче театр» Хәмзә бай образы (Инша)
- •Вәли һәм Хәбибрахман образлары (Инша)
- •Биби образы (Инша)
- •С. Рәмиев. «Уку»
- •С. Рәмиев. «Авыл»
- •Туган авылым (Инша)
- •Шигырьдә сурәтләнгән авыл (Инша)
- •Ә. Фәйзи. «Тукай»
- •X. Туфан. «Гөлләр инде яфрак яралар» Шигырьнең үзенчәлеге
- •Г. Ибраһимов. «Кызыл чәчәкләр» Биш дусның язмышы (Инша)
- •Г. Гобәй. «Маякчы кызы»
- •Мәрдән абзый − бары әти, әти... (Инша)
- •Илсөяр образына характеристика (Инша)
- •И. Юзеев. «Бакчачы турында баллада» Көчле рухлылар гына мактауга лаек (Инша)
- •И. Гази. «Өч Мәхмүт»
- •Ч. Айтматов. «Беренче мөгаллим» Беренче укытучым (Инша)
- •Яхшылык җирдә ятмый (Инша)
- •Б. Урманченың «Салтык болыны» картинасы буенча эш
- •Р. Миңнуллин. «Энекәш кирәк миңа!»
- •Р. Миңнуллин. «Әни, мин көчек күрдем!»
- •Ф. Яруллин иҗаты Олы җанлылык кече яшьтән башлана (Инша)
- •Ф. Яруллин. «Ак төнбоек»
- •VII сыйныф Татар халык мәкальләре
- •«Сөембикә бәете»
- •Язмышларың фаҗигале, Сөембикә-ханбика
- •К. Насыйри. «Әбүгалисина»
- •Гыйлем алу − бәхетеңә бару (Инша)
- •Г. Тукай иҗаты
- •Г. Тукай. «Печән базары, яхуд Яңа Кисекбаш»
- •Поэмадагы әкият алымнары (Инша)
- •Г. Исхакый. «Кәҗүл читек»
- •Әхмәдулланың кичерешләре
- •Дәү әнием (Инша)
- •Дәрдемәнд. «Видагъ»
- •К. Тинчурин. «Җилкәнсезләр» Батырхан образы
- •Һ. Такташ. «Гасырлар һәм минутлар»
- •М. Әмир. «Агыйдел»
- •Артыкбикә образына характеристика
- •Ф. Хөсни. «Йөзек кашы» Айдар образы (Инша)
- •Минем Госман образына мөнәсәбәтем (Инша)
- •Минем халкым − минем язмышым (Инша)
- •Шулай үлде Ватан улы (Инша)
- •Ә. Еники. «Әйтелмәгән васыять»
- •Н. Арсланов иҗаты
- •Г. Ахунов иҗаты
- •Г. Ахунов. «Артышлы тау буенда»
- •Хәсән − минем яшьтәшем (Инша)
- •Х. Сарьян. «Бер ананың биш улы»
- •Маһисәрвәр апа − бөек ана! (Инша)
- •Хәвадис образы (Инша)
- •Эчкән кеше − беткән кеше (Инша)
- •Мирзаның үлеме − иң югары дәрәҗәдәге мәгънәле үлем (Инша)
- •VIII сыйныф Дастаннар һәм аларның барлыкка килүе
- •«Идегәй» дастаны (Инша)
- •Ф. Кәрими. «Салих бабайның өйләнүе»
- •Салих бабайның өйләнүе (Инша)
- •М. Фәйзи. «Галиябану»
- •Галиябану һәм Хәлил − иске гадәт-йола корбаннары (Инша)
- •Ш. Камал. «Акчарлаклар»
- •Егет кешене кыюлык бизи (Инша)
- •Һ. Такташ. «Алсу»
- •Һ. Такташ. «Киләчәккә хатлар»
- •Г. Бәширов. «Туган ягым − яшел бишек»
- •Халкымның күңел байлыгы (Инша)
- •М. Җәлилнең тоткынлыктагы кичерешләре (Эссе)
- •Яраткан шигырем (Инша)
- •Н. Фәттах. «Итил суы ака торур»
- •Тарихлардай килгән хакыйкать (Инша)
- •А. Гыйләҗев. «Язгы кәрваннар» Сезнең тормыш − үзе батырлык (Инша)
- •Һәр кешенең гомере − язылмаган китап (Инша)
- •С. Сөләйманова иҗаты Саҗидә Сөляйманова − минем яраткан шагыйрәм (Инша)
- •Ач, шигърият, серләреңне... (Инша)
- •Иң татлы тел − туган тел, Анам сөйләп торган тел (Инша)
- •По страницам учебников литературы
Шагыйрь җанлы Әсгать (Инша)
План.
-
Әсгать − хыялга бай бала.
-
Әсгатьнең һәр җан иясенә җылы карашы, мәрхәмәтле булуы.
-
Шагыйрь җанлы Әсгать.
-
Балалар дөньясы − якты дөнья, бары дөреслекне генә кабул итә.
-
Җил бик тиз актарды әкият китабын.
Р. Фәйзуллин. «Балачак».
Язучы М. Кәримнең «Озын-озак балачак» әсәрендә төп геройларның берсе − Әсгать. Фәкыйрьлекнең чигенә чыккан гаиләдә үсә малай. Тамагы икмәккә туймаса да, хыялга бай ул. Кешеләрнең, хайваннарның гына түгел, табигатьтәге һәрнәрсәнең җаны барлыгына чын күңелдән ышана, алар белән серләшә һәм дустанә мөнәсәбәттә яши. Чичән телле, йөгерек уйлы, мәрхәмәтле самими бала ул. Бераз гына мактанчык та, тәкәбберлек тә юк түгел үзендә, бераз гына сәеррәк тә.
Тормышының авырлыгы, әтисенең балаларына битарафлыгы, ваемсызлыгы һәм рәхимсезлеге дә Әсгатьнең моңлы, сагышлы җанын ямьсезли алмый; ул һаман да эчкерсез, ихлас һәм хыялый булып кала. Бу авырлыклар вакытлыча гына булып, матур, якты, бәхетле тормыш киләчәгенә чын күңелдән ышанып яши.
Артык нечкә күңелле бала ул. Үзе өчен генә түгел, башкалар кайгысы өчен дә борчыла, теләктәшлек белдерә. ...Тугай юлы буйлап үтә моңлы, үтә зарлы итеп җырлап үтүче Рамазанга да, үги әнисенең кыерсытуларына түзәргә мәҗбүр булган Фәридәгә дә көенә ул. «Шул Фәридәне үги әнисе көн саен я тирги, я тукмый. Минем шикелле бәхетсез ул. Без ятим Фәридә белән икәү бер ишбез. Миңа ул хакта әнә теге Әүлия чишмәсе янындагы яшен суккан куш каенның берсе әйтте. Дөньяда минем иң кызганган кешем − әнә шул кыз. Үземне дә бу кадәр жәлләмим. Аның хакында мин җыр да чыгардым.
Биек-биек ызбада
Яшьләр түгә кыз бала.
Яшьләр түккән кыз баланы
Күңелләрем кызгана», −
дип сөйли ул повестьның героена.
Буйга җиткәч, Әсгать уйчан табигатьле, сабыр холыклы егеткә әйләнә. Белем алырга да мөмкинлеге булмый. Балачактан килгән чичәнлеге, җыр, такмак чыгаруы, тапкыр сүзле булуы аркасында ара-тирә кыен да күргәли.
Балалар дөньясы − бары дөреслекне кабул итә торган дөнья ул. Аның хакыйкате шул. Әсгать − үтә беркатлы, әмма күңел байлыгы һәм моңнары белән хәйран итә торган халык баласы.
«Җил бик тиз актарды әкият китабын», − ди шагыйрь Р. Фәйзуллин «Балачак» исемле шигырендә. Балачакның газаплары да, куаныч-сөенечләре дә − ерак тарихның билгеләре, һич онытылмый торган сихри әкият китабы ул.
Ш. Галиев. «Шәвәли маҗаралары»
Бирем. Шәвәли образын ачу өчен киңәйтелгән план төзегез.
Шәвәли образы
План.
I. Ш. Галиев тудырган геройларның иң шәбе − Шәвәли образы.
-
Шәвәлигә бераз гына мактанчыклык хас.
-
Шәвәли ничә яшьтә?
-
Ул − зирәк, тапкыр, жор телле малай.
-
Шәвәли − дөнья серләренә төшенергә омтылучы хыялый малай.
II. Шәвәли − җыелма образ.
Ш. Галиев. «Рәхмәтләр хакында»
Бирем. Ш. Галиевнең үзегезгә ошаган бер шигыре турында языгыз.
Миңа Ш. Галиевнең «Рәхмәтләр хакында» шигыре аеруча ошады. Гафур таныш түгел кызның бияләен жирдән алып бирә. Кыз рәхмәт әйтә, чөнки аңа яхшылык эшләделәр. Гафур да кызның рәхмәтен яхшылык дип кабул итә. Рәхмәт әйтешкән бу балалар икесе дә тәрбиялеләр, әдәплеләр. Динә шуны аңлап ала һәм көлеп җибәрә. Алар, шулай көтмәгәндә очрашып, танышып китәләр. Шушы бер рәхмәт аркасында ике бала арасында дуслык барлыкка килә. Әйбәт кешеләр белән дус булу үзе зур шатлык бит ул.
Ш. Галиев безгә Динә һәм Гафур шикелле яхшы күңелле, тәрбияле һәм һәр яхшылыкка рәхмәтле булыгыз, дия кебек.