5. Берілген сөздермен сөйлемдер құраңыз.

1.Жинал ____________________________________________________

2.ілін _______________________________________________________

3.Салынбады ________________________________________________

4.Жіберілді __________________________________________________

5.Кешіктірілмесін _____________________________________________

6. Көп нүктенің орнына берілген сөздерді қойыңыз.

Танысыңыз, апарыс, жинас, сыпырыс, қойыс, қарайлас, жуыс.

1.Cен үй … .

2. Сіз балалармен ... .

3. Әселге қораптарды ... .

4. Әпкеңе еденді ... .

5. Кітаптарды сөреге ... .

6. Үлерімі төмен балаларға ... .

7. Ананңа кір ... .

7. Көп нүктенің орнына тиісті етіс жұрнақтарын қойыңыз.

ОғанАстанаеңкөріктіқалаболыпкөр...ді. Көңілкүйіжақсыадамешқандайсырқатты сез...бейді. Мына шегелерді тақтайға шегеле... . Мектеп жасындағыбалаларды киноға кір...беді. Тойға барлық ауыл шақыр...ды. Жерге қалыңкілемдер төсе...ді. Жүгі ауыр екен көтер...іп жібер.

8. Сөйлемдерді оқып, қарамен жазылған етістіктердің қай етіс тұлғасындажасалып тұрғанын айтыңыз.

1. Марал көлікті жаздан бері жүргізіп жүр. 2. Жауын бұл жолы тез басылды.3. Театрдағы қойылым ұзаққа созылды. 4. Тыңдаушыны жалықтырыпалмайық. 5. Әуез топтың басшысы болып сайланды. 6. Серікбай ата соғысқаөзі сұранып барған екен. Сапар әкесіне заттарды апарысып жүр.

Оқылым

9. Мәтінді оқыңыздар. Мереке күндер

Қазақстан Республикасының «Мерекелер туралы» Заңы бар. Еліміздегі мерекелік даталар тізбесін Қазақстан Республикасының Президенті белгілейді.

Қазақстанда ұлттық, мемлекеттік, кәсіби және басқа да мерекелер атап өтіледі.

Ұлттық мереке тарихи маңызы бар оқиғалардың құрметіне арналады. Олар – дәстүрлі түрде атап өтілетін ерекше мейрамдар. Бұл күндері ресми іс-шаралар өткізіліп, мәдениет және қоғам қайраткерлері, әскери шенділер мен құқық қорғау саласының қызметкерлері және басқа да азаматтар табысты еңбектері үшін мемлекеттік наградалармен марапатталады.

Еліміздегі ұлттық мереке – 16-17 желтоқсанда атап өтілетін Тәуелсіздік күні.

Мемлекеттік мерекелер – қоғамдық-саяси маңызы бар оқиғаларға арналған мейрамдар. Мемлекеттік мерекелер тізіміне «Қазақстанның Тұңғыш Президенті күні» мерекесі қосылды. Бұл мейрам желтоқсанның 1-і күні тойланды.

Мемлекеттік мерекелер мына күндері өткізіледі:

1-2 қаңтар – Жаңа жыл;

8 – Халықаралық әйелдер күні;

21-23 – Наурыз мейрамы;

1 мамыр -Қазақстан халқының бірлігі мерекесі;

7 мамыр – Отан қорғаушылар күні;

9 мамыр – Жеңіс күні;

6 шілде – Астана күні;

30 тамыз – Қазақстан Республикасы Конституциясы күні.

Діни мейрамдар: Құрбан айт және Рождество мерекесі.

Бұл мерекелер әртүрлі уақыттарда тойланады.

Ал кәсіби және басқа да атаулы күндер мерекелік күндер ретінде атап өтіледі. Дәстүрлі қазақ қоғамының өмірінде мерекелердің алатын орны ерекше. Бұл күндері адамдар бір-бірін мерекемен құттықтап, мәдени орындарға барып демалады.

Сөйлесім

10. Сіздерге қандай мереке ұнайды? Әңгімелеп беріңіз.

11. Мәтінді аударыңыз. Мазмұнын айтыңыз.

Асар

Асар – салт. «Ауылға асар жасайтынын хабарлайды». Бір отбасыныңқолынан келмейтін жұмыстарды атқару үшін бір ауылдың адамдары «асарғашақырылады». Мысалы: үй салғанда, мол егін жинағанда, шөп шапқанда,тағы сол сияқты көлемді, ауыр жұмыстарға шақырылады. Асарғақатысушылар еңбегі үшін ақы сұрамайды. Асарға шақырушы адам соларғаарнайы мал сойып, қымыз құйып, жақсы ас әзірлеп, тойғызады. Асар –қазақ елінің ұжымдасып жұмыс істеуінің әдемі бір көрінісі.

12. Берілген сөздермен, сөз тіркестерімен шағын мәтін құраңыз.

Өсиет айту – дәстүр, ғұрып

Ұрпаққа ақыл, өсиет, өнеге, тәлім-тәрбие, кейінгі ұрпақ, соңғы тапсырма,бұлжытпай орындау.

13. Сұрақтарға түсіндірме сөздіктерден қарап, жауап беріңіз.

1. Енші беру - қандай салт?

___________________________________________________________

2. Айып - қандай салт, заң жолын түсіндіріңіз.

___________________________________________________________

3. Діни мереке – айт туралы білесіз бе?

___________________________________________________________

14. Мәтінді оқып, түсініңіз. Қандай салт туралы айтылып тұрғандығын табыңыз.

1) Көшпелі қазақ халқы көшуді салтанат санаған. Көшкенде әдемі, жаңакиімдерін киетін. Жүк артқан түйелерге кілем, оюлы сырмақ жабатынболған. Еру отырған ауылдардың жанына қонғанда, олар көшті жабылақарсы алып, «қоныс жайлы болсын» айтқан. Еру отырған ауылдар шай,қымыз, тіпті қой сойып апаратын болған.Бүгінгі күнде ауылға жаңа көшіп келген шаңырақты ауыл адамдарықонаққа шақырып, танысады. Көнеден келе жатқан салт осылайша жалғасынтауып отыр.

Бұл қандай дәстүр? ________________________________________

2) Бұл мұсылманның бес парызының бірі. Бұл салтты кейде «ауыз бекіту»деп те атайды. Ауыз бекіткен адам отыз күн бойы күндіз тамақ ішпейді,әдепсіз ой ойлмайды, жаман сөз айтпайды, қиянат жасамайды. Күн шықпасбұрын таңертеңгілік сәресі ішіп, күн батқан соң ғана ауызын ашады. Ауыладамдары аузы берік адамдарды «ауыз ашарға» шақырады.

Бұл қандай салт?___________________________________________