биотехнология кітап

205.Термофильді бактериялардың температуралық тіршілік ету аясы қанша?

А) 30-400С;

B)1-150С;

C)450С-тан жоғары;

D)450С-тан жоғары;

E)100С-тан төмен.

206.Мезофильді бактериялардың температуралық тіршілік ету аясы қанша?

А) 20-450С аралығы;

B)1-150С ;

C)450С-тан жоғары;

D)30-400С;

E)80-900С.

207.Ферментацияның негізгі өнімі культуралды сұйықтығы болған жағдайда қандай заттар қалдық зат болып саналады?

А) микроорганизмдер;

B)культуралды сұйықтығы;

C)амин қышқылдары;

D)жасушалық заттар;

E)бактериялар мен ашытқылар.

208.Седиментация мен декантация əдісі ақырғы өнімдерден нені бөліп алу қолданылады?

А) жасушаларды;

B)културалды сұйықтығын;

C)микроорганизмдерді;

D)қоректік ортаны;

E)бактерияларды.

209.Экстракция əдісі ақырғы өнімдерден нені бөліп алуда қолданылады?

А) жасушаларды;

B)микроорганизмдерді;

C)ерітілген метаболиттерді;

D)гормондарды;

E)ақуыздарды.

210. Флотация əдісі ақырғы өнімдерден нені бөліп алуда қолданылады? А) културалды сұйықтығын;

B)жасушаларды;

C)микроорганизмдерді;

D)қоректік ортаны;

E)бактерияларды.

230

211.Қандайда бір зат арқылы қоршаған ортадағы газдарды, буларды немесе еріген заттарды сорып алу қалай аталады?

А) сорбция əдісі;

B)экстракция əдісі;

C)флотация;

D)декантация;

E)хромотография.

212.Қандай заттарды əртүрлі ауруларды диагностикалау үшін қолданады?

A)моноклонды антиденелер;

B)минералдар;

C)биокатализаторлар;

D)микроэлементтер;

E)ақуыздар мен майлар.

біріктіру əдісін қалай атайды? А) дигибридтеу;

B)гетеросексуальды;

C)гомосексуальды;

D)гибридтеу;

E)парасексуальды.

215.Генетикалық модификацияланған (ГМ) деп қандай өсімдіктер айтылады? А) гибридті өсімдіктер;

B)ағзасына жат ген (трансген) ендірілген өсімдіктер;

C)галлофитті өсімдіктер;

D)су тапшылығына төзімді өсімдіктер;

E)масағы өзгертілген дəнді дақылдар.

216.Трансгендердің басқа өсімдік түрлеріне спонтанды түрде көшуі(миграция) қалай аталады?

А) кросс;

B)имбридинг;

C)ауткроссинг;

D)мутация;

E)гибридизация.

231

217.Генетикалық модификацияға ұшыратылған, ағзасында летальды гені бар жəндіктерді, табиғи ортадағы жабайы туыстары арасына жіберу қалай аталады?

А) «Биогенетика»;

B)«Биошантаж»;

C)«Биодиверсант»;

D)«Модификант»;

E)«Мутант».

218.Өсімдік ұрығының ары қарай өсу қабілетінің жойылуын қамтамасыз ететін əдіс қалай деп аталады?

А) респираторлық;

B)терминаторлық;

C)трансгендік;

D)трансплантациялық;

E)жасушалық.

219.Қазіргі кезде адамдардың тағамдық қолданылуы үшін шығарылған генетикалық модификацияланған жануарлардың қандай түрі бар?

А) трансгенді бекіре балығы мен Enviropig шошқасы;

B)доли қойы мен сиыр;

C)қояндар мен тауықтар;

D)жылқы мен сиыр;

E)түйе мен қой.

220.Агрегациялық əдісті алғаш рет кім жəне қашан ұсынған?

А) Тарковский жəне Минц 1961-1962 ж.ж.;

B)Г. Корана жəне Пол Берг, 1972 ж. ж.;

C)Ж. Барский, 1960 ж.;

D)Алексис Каррель, 1913 ж.;

E)Г. Габерланд, 1902 ж.

221.Инекциялық əдісті алғаш рет кім жəне қашан ұсынған? А) Алексис Каррель, 1913 ж.;

B)Тарковский жəне Минц 1961-1962 ж.ж.;

C)Пол Берг, 1972 ж.;

D)Р. Гарднер, 1968 ж.;

E)А. Пушкин, 1887 ж.

222.Иньекциялық əдісте қандай кезеңдегі эмбриондар пайдаланылады? А) метафаза;

B)моноцит;

C)бластомер;

D)профаза;

E)бластоцит.

232

223.Агрегациялық əдісінде қандай кезеңдегі эмбриондар пайдаланылады? А) бластоцит;

B)бластомер;

C)анафаза;

D)моноцит;

E)телофаза.

224.Алғаш рет агрегациялық əдіс арқылы түр аралық тірі химерлі ұрпақты кім жəне қашан алды?

А) Г. Габерланд, 1902 ж.;

B)Тарковский жəне Минц 1961-1962 ж.ж.;

C)Г Корана жəне Пол Берг, 1972 ж. ж.;

D)Алексис Каррель, 1913 ж.;

E)Р. Гарднер мен М. Джонсон, 1973 ж.

225.Ағзаға енген жат биологиялық материалдарға қарсы қандай ақуыздық заттар жасап шығарылады?

А) гемолглобиндер мен лейкоциттер;

B)лимфоциттер жəне антиденелер;

C)ақуыздар мен ферменттер;

D)гормондар мен ақуыздар;

E)тромбоциттер мен моноциттер.

226.Алғаш рет гибридома деп аталатын зат қашан шығарылды?

А) 1965 ж.;

B)1985 ж.;

C)1987 ж.;

D)1970 ж.;

E)1975 ж.

227. Гибридомалардың басты ерекше қасиеттері не?

А) антиденелер шығаруы мен жасанды қоректік ортада шексіз көбейе алуы

B)иммунитетті күшейтуі;

C)қан құрамын тұрақтандыруы;

D)қан құрамын сұйылтуы;

E)гемоглобиндер санын арттыруы.

228. Қазақстанда Биотехнологиялық Ұлттық Орталығы қашан құрылды?

А) 1993 ж.;

B)2000 ж.;

C)2005 ж.;

D)1995 ж.;

E)1990 ж.;

233

229. Биосинтетикалық үдерістер жүргізуге арналған сиымдылығы əрт қондырғылар қалай аталады?

А) биостабилизаторлар;

B)биореакторлар;

C)биолабораториялар;

D)биоқондырғылар;

E)биореттегіштер.

230. Биореакторларды қолданудағы басты мақсат не?

А) реагенттерді адамдарға қажетті ақырғы өнімін алуға бағыттап индукциялау;

B)микробтарды құрту;

C)микробтарды көбейту;

D)зең саңырауқұлақтарын өсіру;

E)атом энергиясын алу.

231. Хайуандар мен адамдардың жасушалары эукариот жəне про жасушаларымен салыстырғанда не себептен бүлінгіш жəне тіршілік ету жағдайына аса сезімтал келеді?

А) ядросы болмағандықтан;

B)жасуша қабаты болмағандықтан;

C)цитоплазмасы қоймалжың келгендіктен;

D)көлемі үлкен болғандықтан;

E)температураға шыдамсыздығынан.

232.Малазықтық ақуыз өндіру мақсатында кеңінен қолданылатын ферментерлер қандай фазалы тобына жатады?

А) газды жəне сұйықтық фазалы (ГСФ);

B)газды фазалы (ГФ);

C)сұйықтық фазалы (СФ);

D)қатты, газды, сұйықтық фазалы (ҚГСФ);

E)жұмсақ, тығыз фазалы (ЖТФ).

233.Вакциналардың қай түрі ең алғаш қолданыла басталды?

А) тірі вакциналар;

B)өлтірілген вакциналар;

C)химиялық вакциналар;

D)анатоксиндер;

E)гибридті вакциналар.

234. ДНҚ-ы бар бактериофагтар жасушаға векторлар ретінде қалай енгізіледі? А) жасушалардың лизисі кезінде;

B)трансформация арқылы;

C)коньюгация арқылы;

D)протопластардың қосылуы арқылы;

E)трансдукция арқылы.

234

235. Антибиотиктер, дəрумендер жəне де басқа биологиялық белсенді заттарын алу мақсатында қандай фазалы ферментерлер қолданылады?

А) газды фазалы (ГФ);

B)сұйықтық фазалы (СФ);

C)газды жəне сұйықтық фазалы (ГСФ);

D)қатты, газды, сұйықтық фазалы (ҚГСФ);

E)жұмсақ, тығыз фазалы (ЖТФ).

236. Микроорганизмдер тіршілігінің қандай сатысында антибиотиктер синтез жүреді?

А) трофофазада;

B)идиофазада;

C)лаг-фазада;

D)логарифмикалық фазада;

E)стационарлық фазада.

237.Бактериялардың протопластарын қандай жолмен алады? А) жасуша қабырғасына энзиматикалық əсер арқылы;

B)қыздыру арқылы;

C)температураны алмастыру арқылы;

D)жасуша қабырғасының синтезін бұзу арқылы;

E)құрғату арқылы.

238.Қоректік орталарды қалай залалсыздандырады?

А) қайнаған сумен;

B)2000С құрғақ ыстықпен, 2 сағат;

C)700С бумен, 15 минут;

D)120-1240С ыстық бумен, қысымы 1 атм, 1 сағат;

E)қыздыру арқылы.

239. Антибиотиктерді өте жоғары синтездеу мүмкіншілігі бар продуценттер қандай жолмен алады?

А) популяция құрамынан іріктеу арқылы;

B)табиғи сұрыпталу жолымен;

C)мутагендермен бір рет өңдеу арқылы;

D)рентген сəулелерімен сəуленедіру арқылы;

E)мутагендермен көп рет ықпал ету жəне іріктеу.

240. Биореакторларды аэрациялау қандай əдістерге бөлінеді? А) технологиялық, биологиялық, биотехнологиялық;

B)химиялық, физикалық, механикалық;

C)биологиялық, физикалық, механикалық;

D)механикалық, пневматикалық, циркуляциялық;

E)қысымдық, температуралық, режимдік.

235

241.Аэрациялауға арналған ауа ферментаторға не арқылы жеткізіледі? А) клапан;

B)вентил;

C)тесік;

D)барботер;

E)қақпақ.

242.Жасушалық культураның бөгде микроорганизмдермен бұзылуы қалай аталады? А) бүліну;

B)сасып кету;

C)контомация;

D)революция;

E)ыдырау.

243.Силостеу үдерісінде жиналатын сүт қышқылы бактерияларға қандай əсер етеді? А) бактерияларды көбейту;

B)бактерияларды жойып жіберу (бактериоцидтік);

C)бактерияларды активтендіру;

D)бактерияларды индукциялау;

E)бактерияларды мутациялау.

244.Силостейтін массаның қажетті ылғалдылығы қанша пайыз көлемінде болғаны лəзім?

А) 65-75%;

B)75-85%;

C)85-95%;

D)55-65%;

E)45-55%.

245. Халық шаруашылығында көмірсутектері мен майларды жанар-жағар ма ретінде қандай өңдеуден кейін пайдалануға болады?

А) қыздырғаннан кейін;

B)гидролиздегеннен кейін,

C)химиялық жолмен этирификациялағаннан кейін;

D)салқындатқаннан кейін;

E)эфирлегеннен кейін.

246. Қазіргі кезде ашу өндірісінде этил спиртін дайындауда пайдалануға жарамды деп есептелетін қандай өнім?

А) гормондар мен ферменттер;

B)целлюлоза,

C)крахмал;

D)ақуыздар;

E)лигноцеллюлоза.

236

247.Жасыл өсімдіктер хлоропластарындағы сутегі молекуласының ыдырауы қалай аталады?

А) синтез;

B)гидролиз;

C)ашу үдерісі;

D)фотолиз;

E)катализ.

248.Хлоропластардан бос күйіндегі сутегін шығару үшін қандай фермент қызмет атқарады?

А) гидрогеназа;

B)пепсин.

C)ауксин.

D)изолейцин;

E)лизин.

249.Оттегінсіз ортада органикалық заттарды ыдырату нəтижесінде метан газын түзе жүретін микроорганизмдерін алғаш бөліп алған ғалым?

А) А.С. Пушкин;

B)В.Л. Омелянский;

C)Л. Пастер;

D)И.Н. Мечников;

E)Р. Гарднер.

250. Метан түзілу үдерісіндегі реактордағы температуралық режимді қанд топтарға бөледі.

А) термофильді, нейтрофильді;

B)нейтрофильді, базофильді;

C)психрофильді, мезофильді, термофильді;

D)базофильді, психрофильді;

E)мезофильді, базофильді.

251.Биогеотехнологияның ресми пайда болған уақыты қай жыл деп есептетелінеді?

А) 1957 ж.;

B)1932 ж.

C)1922 ж.;

D)1905 ж.;

E)1915 ж.

252.Өндірісте этанолды алу кезінде түзілетін қосымша өнімдер?

А) СО2 жəне ашытқы;

B)сутегі;

C)газдар;

D)қышқылдар;

E)ақуыздар, ферменттер.

237

255.Аз тоннажды биотехнологиялық өндіріс өнімдері? А) гормондар, метаболиттер;

B)декстран, сахароза;

C)ақуыздар, амин қышқылдары;

D)майлар, көмірсулар;

E)дəрумендер, ферменттер.

256.Көп тоннажды биотехнологиялық өндіріс өнімдері? А) майлар, көмірсулар;

B)декстран, сахароза;

C)ақуыздар, амин қышқылдары;

D)органикалық қышқылдар, микроб биомассасы;

E)гормондар, метан газы.

257.Жат текті генетикалық информацияға əсерленетін жəне макроорганизмді бұдан қорғауға қатысатын мүшелер жəне жасушалар жүйесі қалай аталады?

А) тірек-қимыл аппараты;

B)жүйке жүйесі;

C)ас қорту жүйесі;

D)иммундық жүйе;

E)секреторлық жүйе.

258.Иммундық жүйе қанша негізгі құрамдас бөліктерден тұрады?

А) жасушалық, молекулалық жəне генетикалық;

B)иммундық, жүйкелік, ас қорыту;

C)несеп-жыныс, эндокриндік;

D)мүшелер мен жасушалардан;

E)ағзалық, жасушалық жəне жүйкелік.

238

259.Руданы биогеотехнологиялық өңдеудің негізінде микробиологиялық үдеріс жататынын алғаш рет дəлелдеген ғалымдар?

А) А.С. Пушкин;

B)Рудольф жəне Хельброннер;

C)Л. Пастер;

D)И.Н. Мечников;

E)Р. Гарднер.

260.Гидрометаллургияда қолданылатын Thiobacillus ferrooxidans жəне Thiobacillus

тиобактерияларын кімдер жəне қашан ашты? А) Л. Пастер мен И. Мечников, 1957 ж.;

B)Рудольф жəне Хельброннер, 1957 ж.;

C)Колмер мен Кинкель, 1947 ж.;

D)И.Н. Мечников пен Р. Гарднер, 1963 ж.;

E)Р. Гарднер мен В.Л. Омелянский, 1937 ж.

261.Көмір құрамынан микроорганизмдерді пайдаланып күкірттерден тазарт бағытындағы алғашқы жұмыстарды кімдер жəне қашан жасады?

А) Рудольф жəне Хельброннер, 1957 ж.;

B)3. М. Зарубин, Н. Н. Ляликов, Е. И. Шмук, 1959 ж.;

C)Л. Пастер мен И. Мечников, 1957 ж.;

D)И.Н. Мечников пен Р. Гарднер, 1963 ж.;

E)Колмер мен Кинкель, 1947 ж.

262.Көмір шахталарындағы метан газымен күресуде метан газын тотықтыратын бактерияларын пайдалану идеясын алғаш рет кімдер жəне қашан ұсынды?

А) А. 3. Юровский, Г. П. Капилаш жəне Б. В. Мангуби, 1939 ж.;

B)Рудольф жəне Хельброннер, 1957 ж.;

C)Л. Пастер мен И. Мечников, 1957 ж.;

D)И.Н. Мечников пен Р. Гарднер, 1963 ж.;

E)Колмер мен Кинкель, 1947 ж.

263.Қалдықтардың қандай түрі бар?

A)қатты, сұйық жəне газды;

B)жалпы жəне газды;

C)газды жəне жеке;

D)жеке жəне жалпы;

E)құрама жəне жеке.

264.Адам тіршілігі нəтижесінде жиналатын зиянды заттарды жою қалай аталады?

А) биоконверсия;

B)биодеградация;

C)көміп тастау;

D)өртеп жіберу;

E)биоремидация.

239