биотехнология кітап

145. Генді химиялық жолмен қолдан тұңғыш рет кім жəне қашан синтездеді?

A)Ч. Дарвин, 1885 ж.;

B)К. Эрике, 1917 ж.;

C)Г Корана, 1969 ж.

D)А.С. Мончадский, 1932 ж.;

E)Э. Геккель, 1885 ж.

146.Плазмида терминін ғылымға кім жəне қашан енгізді? А) Колмер мен Кинкель, 1947 ж.;

B)Рудольф жəне Хельброннер, 1957 ж.;

C)Л. Пастер мен И. Мечников, 1957 ж.;

D)И.Н. Мечников пен Р. Гарднер, 1963 ж.;

E). Джошуа Ледерберг, 1952 ж.

147.Кім жəне қашан алғаш рет рекомбинантты ДНҚ алды? А) А.С. Мончадский, 1932 ж.;

B)К. Эрике, 1917 ж.;

C)Ч. Дарвин, 1885 ж.;

D)америкалық ғалым П Берг, 1972 ж.;

E)Э. Геккель, 1885 ж.

148.Қандай заттар əр түрге, кластарға жəне типтерге жататын жасушалардың бірігуін тездете алады?

А) рестриктазалар, гормондар;

B)Сендай вирусы, полиэтиленгликоль;

C)гидролаза, фруктоза;

D)лизин, триптофан;

E)лейцин, изолейцин.

149.Сомалық жасушаларды гибридизациялау əдісін алғаш кім жəне қашан жасады?

А) Г Корана, 1969 ж.;

B)Ж. Барский, 1960 ж.;

C)Ч. Дарвин, 1885 ж.;

D)А.С. Мончадский, 1932 ж.;

E)Э. Геккель, 1885 ж.

150.Сомалық жасушалардың түр ішіндік жəне түр аралық гибридтерін алғаш рет кім жəне қашан алған?

А) Ч. Дарвин, 1885 ж.;

B) Г Корана, 1969 ж.;

C). К. Гржешик 1973 ж. ;

D)А.С. Мончадский, 1932 ж.;

E)Ж. Барский, 1960 ж.;

220

151.Бір жасушадан бөлініп алынған жеке хромосоманы, басқа жасушаға енгізудің жолдарын алғаш кім жəне қашан тапқан?

А) Г Корана, 1969 ж.;

B)Мак-Брайд, Озер, 1971 ж.;

C)Ч. Дарвин, 1885 ж.;

D)А.С. Мончадский, 1932 ж;

E)Ж. Барский, 1960 ж.

152.Тірі жануарлар жасушаларын ағзадан бөліп алып оныin vitro жағдайында қажетті жағдайлар жасау арқылы өсіру идеясын алғаш рет айтқан ғалым?

А) Алексис Каррел;

B)А.С. Мончадский;

C)Мак-Брайд, Озер;

D)Ч. Дарвин;

E)Клод Бернар.

153.ДНҚ молекуласы құрамындағы нуклеотидтер - бірінен не себептен айрықшаланады?

А) азот негізді заттар түрлерінің кіруіне байланысты;

B)амин қышқылдары түрлеріне байланысты;

C)гормондар мен ферменттер түрлеріне;

D)құрылымдық ерекшеліктеріне;

E)кодон құрылымына байланысты.

154.Вектор ретінде қандай ағзаларды пайдалануға болады

А) гормондар мен ферменттер;

B)аденин, гуанин, цитозин, тимин;

C)плазмидалар, əр түрлі бактериофагтар, хайуандар мен өсімдіктер вирустарын;

D)микроорганизмдерді;

E)азот негізді заттарды.

155. Плазмидтер дегеніміз не?

А) бактерия құрамына кіретін заттар;

B)құрамына 2250-ден 400000 жұпқа дейін нуклеотидтер кіретін ДНҚ молекуласы;

C)өкпедегі зат;

D)май құрамына кіретін зат;

E)амин қышқылы.

156. Ген инженериясы жұмыстарында лигаза ферменттерінің атқаратын қызметі қандай?

А) ассимиляция үдерісін бақылау;

B)ДНҚ-ының бөліктерін ажырату;

C)қажетті гормондар синтезі;

D)энергия қорын толықтыру;

E)түрлі ағзалардан алынған ДНҚ-ының бөліктерін біріктіру.

221

157. Жасушалық инженерияның негізгі қызметі қандай?.

А) денелік (сомалық) жасушалармен əр түрлі манипуляциялар жасау;

B)жасушаларды өсіру;

C)жасушаларды жою;

D)жыныс жасушаларын көбейту;

E)дифференциялды жасушаларды алу.

158.ДНК-ның құрамы қандай типті нуклеотидтерден тұрады? А) аденин, тимин, гуанин жəне цитозин;

B)амин қышқылы, ақуыздар, майлар жəне липидтер;

C)ферменттер, гормондар, қышқылдар мен тұздар;

D)су молекулалары, атомдар мен оттегіден;

E)гормондар, майлар жəне липидтер.

159.Алғаш рет ағзадан тыс жерде жасушалардың сақталу мүмкіндігін қашан жəне кім іс жүзінде дəлелдеп берген?

А) 1885 жылы У Ру;

B), 1890 жылы Ч. Дарвин;

C)1917 жылы В.И. Ленин;

D)1913 жылы Алексис Каррел;

E)1907 жылы Р Гаррисон.

160.Алғаш рет жасанды орта ретінде эмбрион сүзіндісімен байытылған плазмасын кім жəне қашан пайдаланған?

А) Алексис Каррель, 1913 ж.;

B)Г Корана, 1969 ж.;

C)Ч. Дарвин, 1885 ж.;

D)А.С. Мончадский, 1932 ж.;

E)Ж. Барский, 1960 ж.

161.Кім жəне қашан алғаш рет зерттеу жұмыстарына «тамшы» əдісін ендірді?

А) Г Корана, 1969 ж.,

B)Р Гаррисон, 1907 ж.;

C)Ж. Барский, 1960 ж.;

D)Алексис Каррель, 1913 ж.;

E)Клод Бернар, 1885 ж.

162. Сүйек кеміктерінде кездесетін жəне қан жасушаларын түзетін д жасушалары қалай аталады?

А) эритроцит жасушалары;

B)гематопоэтикалық жасушалар;

C)лейкоцит жасушалары;

D)моноциттік жасушалары;

E)тромбоцит жасушалары.

222

163.Эмбриональдық жасушаларының ересек діңгек жасушаларынан ба артықшылығы?

А) өлмеуі;

B)тез көбеюі;

C)иммундық жауап рекациясының көп ұшырасу мүмкіндігі;

D)қартаймауы;

E)иммундық жауап рекациясының аз ұшырасу мүмкіндігі.

164.Басқа жасушаларға айналу қабілетіне иелік құбылысы қалай аталады?

А) жыныс жасушалары;

B)регенеративті ерекшелігі;

C)плюрипотенттілік ерекшелік;

D)моноциттік жасушалары;

E)тромбоцит жасушалары.

165. Ағза мүшелерінде қандай жасушалар хромосомалардың екі көшірмелерінен, яғни диплоидтық саннан тұрады?

А) аталық жасушалары;

B)ұрықтық жасушалары;

C)аналық жасушасы;

D)денелік (сомалық) жасушалары;

E)даун ауруымен науқаста.

166. Ағза мүшелерінде қандай жасушалар хромосомдардың гап көшірмелерінен, яғни тақ саннан тұрады?

А) ұрықтық жасушалары;

B)эпителийлер;

C)нефрондар;

D)бұлшық ет жасушалары;

E)жүйке жасушалары.

167.Ғылымдағы ақуыздар түзілуі мен олардың құрылымын зерттейтін бағыт қалай аталады?

А) биология;

B)цитология;

C)протеомика;

D)иммуногенетика;

E)биотехнология.

168.Амин қышқылдары бір-бірімен қандай байланыс арқылы жалғасады?

А) қышқылдық;

B)пептидтік;

C)негіздік;

D)сутектік;

E)азоттық.

223

169.Пептидтік байланыс қалай жүзеге асырылады? А) иондық байланысулар арқылы;

B)екі амин қышқылдары өзара карбоксильді байланысады;

C)екі амин қышқылдарының өзара тартылуы арқылы;

D)екі сутектік байланыс арқылы;

E)бір амин қышқылының аминдік тобы мен, екінші амин қышқылының карбоксилді тобы жалғасуы арқылы.

170.Дисульфидтік байланыс деп қандай байланыс айтылады?

А) екі сутектік байланыс арқылы;

B)екі амин қышқылдарының өзара байланысы арқылы;

C)үш амин қышқылдарының өзара байланысы арқылы;

D)күкірттің екі атомы арасында пайда болатын ковалентті байланыс;

E)иондық байланысулар арқылы.

171.Ақуыз пішінін өзгертуге ат салысатын молекулалар қалай аталады? А) секреторлық шаперондар;

B)дезагрегациялаушы шаперондар;

C)ұстап тұрғыш шаперондар;

D)фолдинг-шаперондары;

E)петидтік шаперондар.

172.Жартылай ұйыған ақуыз молекуласын білгілі-бір қалыпта ұстап тұру үшін жаратылған молекулалар қалай аталады?

А) петидтік шаперондар;

B)секреторлық шаперондар;

C)фолдинг-шаперондары;

D)дезагрегациялаушы шаперондар;

E)ұстап тұрғыш шаперондар.

173.Дұрыс емес пішінді ақуыздарды айналдыратын шаперондар қалай аталады?

А) ұстап тұрғыш шаперондар;

B)дезагрегациялаушы шаперондар;

C)секреторлық шаперондар;

D)петидтік шаперондар;

E)фолдинг-шаперондары.

174. Жасушалар мембраналары арқылы тасымалданатын ақуыздарға ілесет шаперондар қалай аталады?

А) ұстап тұрғыш шаперондар;

B)фолдинг-шаперондары;

C)секреторлық шаперондар;

D)дезагрегациялаушы шаперондар;

E)петидтік шаперондар.

224

175.Ақуыз фолдингі қарқынын арттыратын молекулалар қалай аталады? А) фолдинг катализаторлары;

B) фолдинг-шаперондары;

C) ұстап тұрғыш шаперондар;

D) дезагрегациялаушы шаперондар; E) секреторлық шаперондар.

176.Ақуыздардың ыдырауы қалай аталады?

А) гидролиз;

B)протоемика;

C)протеолиз;

D)фолддинг;

E)агрегация.

177.Ақуыз протеолизіне қатысатын ферменттер қалай аталады? А) фолдинг шаперондары;

B)гидролиздік ақуыздар;

C)шаперондар;

D)протеолетикалық ферменттер;

E)ферменттер.

178.Қартайған немесе қате фолдингі жүрген ақуыздар қайтіп ыдыратылады? А) гормондар көмегімен;

B)шаперондар көмегімен;

C)ферменттер көмегімен;

D)осмостық қысым арқылы;

E)убиквитиндермен тіркеседі жəне протеосомның қатысуымен.

179.Жасушадағы барлық ақуыздар бірлігі қалай аталады? А) протеолиз;

B)протоем;

C)гидролиз;

D)геном;

E)амин қышқылдары.

180. Микроорганизмдерді қажетті өнім шығаруға бейімдеудегі басты кедергі не болып табылады?

А) табиғатына жат құбылыс – эукариотты ақуыздарды синтездеуге бағыттау;

B)температуралық режимдері;

C)амин қышқылдарының орналасу реті;

D)қоректік ортаның сəйкес келмеуі;

E)гормондардың əр түрлілігі.

225

181.Белгілі-бір ген коделейтін ақуыздың қандай қызмет атқаратындығын анықтауға мүмкіндік беретін технология қалай аталады?

А) антисенс-технологиясы;

B)геномдық технология;

C)гендік инженерия;

D)протоемика;

E)инженерлік энзимология.

182.Кім жəне қашан алғаш рет лимон қышқылдарынPenicillum жəне Mucor туысы зең саңырауқұлағының метоболиттік өнімі ретінде түзілетінін көрсетіп берді.

А) Г. Корана, 1969 ж.;

B)К. Веллер, 1893 ж.;

C)Ж. Барский, 1960 ж.;

D)Алексис Каррель, 1913 ж.;

E)Клод Бернар, 1885 ж.;

183.Қазіргі кездегі тамақ, химия жəне отын өнеркəсіптерінде кең пайдаланатын көне ашу өндірісі?

А) сірке қышқылын алу;

B)май қышқылын алу;

C)этанолды алу;

D)құмырысқа қышқылын алу;

E)сабындар алу.

184.Кім жəне қашан алғаш рет рет сүтқышқылының шығу тегі бойынша а үдерісінің өнімі екенін көрсетіп берді?

А) Г. Корана, 1969 ж.;

B)С. Блондо, 1847 ж.;

C)Ж. Барский, 1960 ж.;

D)Алексис Каррель, 1913 ж.;

E)Клод Бернар, 1885 ж.

185.Тірі ағзалардың өлі денелерден негізгі айырмашылығы?

А) метаболизм үдерісінің баяу өтуі;

B)метаболизм үдерісінің болмауы;

C)метаболизм үдерісінің болуы;

D)көру, есту сезу реакциялары;

E)қозғалуы.

186. Метаболизм үдерісі қандай реакциялардан тұрады? А) тыныс алу, ас қорытудан;

B)катоболизм жəне анаболизмнен;

C)көру, есту сезуден;

D)қозғалу жəне жыбырлаудан;

E)ақуыз синтезінен.

226

187.Адам геномын зерттеу нəтижелері ақуыздарды коделейтін қанша мыңда гендердің болатындығын көрсеткен?

А) 30-40; B) 60-70; C) 100-120; D) 20-30; E) 40-50.

188.Катоболизм кезінде қандай реакциялар өтеді?

А) ас қортылуы;

B)заттардың синтезделуі;

C)заттардың жиналуы;

D)заттардың дифференциялануы;

E)заттардың ыдырап бөлінуі.

189.Анаболизм кезінде қандай реакциялар өтеді? А) заттардың дифференциялануы;

B)жылудың бөлінуі;

C)заттардың ыдырауы;

D)заттардың синтезделуі;

E)ас қортылуы.

190.Лиофилизацияны қандай үдеріс үшін пайдаланады? А) дақылдарды сұрыптауда;

B)таза дақылдар алуға;

C)зиянды бактерияларды жоюға,

D)дақылдарды өсіруде;

E)дақылдарды сақтауға.

192. Ақуыздардың қайсысы аминқышқылдың құрамы бойынша теңдескен ретінде эталон бола алады?

А) бұлшық ет ақуыздары;

B)тауық жұмыртқасы ақуызы;

C)бауыр ақуызы;

D)балық уылдырығы ақуызы;

E)бидайдың ақуызы.

227

193.Себінді материалдарын өсіру үшін жасанды орта қандай болуы керек? А) қою;

B)мөлдір;

C)құрамы бойынша ферментация өтетін ортаға ұқсас;

D)сұйық;

E)ластанған.

194.Зертханалық жағдайда өнеркəсіптік штаммдарды өсіруге арналған қоректік ортаға қойылатын талаптар?

А) МемСТ-қа сəйкес;

B)залалсыздандыруға жеңіл;

C)консистенциясы қоймалжың;

D)физиологиялық қажеттілігіне сəйкес;

E)құрамының қарапайымдылығы.

195.Қазіргі замандағы биотехнологияның өзіндік ерекшелігі неде?

А) генетикалық өзгертілген микроорганизмдерді пайдалануда;

B)арнайы қондырғылардың пайдаланылуында;

C)өндірістік масштабта жолға қойылғандығы;

D)тағам өнімдерін алуда;

E)органикалық қышқылдар алынуында.

196.Амин қышқылдарын алуда микробиологиялық тəсілдің химиялық тəсілден артықшылығы неде?

А) D-изомерлерді түзушілігінде;

B)L-изомерлерді түзушілігінде;

C)L,-D-изомерлердің қоспасын алу;

D)жасушада амин қышқылдарының жиналуы;

E)түзушілердің жеңіл еріктеуінде.

197.Белгілі амин қышқылына немесе терминациялық сигналға сəйкес келеті нуклеотидтер триплетін қалай атайды?

A)клон;

B)кодон;

C)локус;

D)матрица;

E)мутант.

198. Не себепті генді инженерлік өнімдерді алу үшін Eнегізінен. coli пайдаланылады?

А) көлемі шағын;

B)құрамы қарапайым;

C)генетикалық жағынан жақсы зерттелген;

D)құрылысы оңай;

E)тез өседі.

228

199.Нан жабу ашытқыларын алу үшін қандай қоректік ортаны пайдаланады? А) бұршақ;

B)жүгері;

C)меласса;

D)сірне;

E)өсімдік гидролизаты.

200.Температураға төзімділіктеріне байланысты микробтар қандай болып бөлінеді? А) психрофильді, мезофильді, термофильді;

B)базофильді монофильді, термофильді;

C)гетеротрофты, сапрофитті, вирусты;

D)тетрафильді, гомофильді, базофильді;

E)мезофильді, гетеротрофты, сапрофитті.

201.Психрофильді бактериялардың температуралық тіршілік ету аясы қанша?

А) 80-900С;

B)20-450С аралығы;

C)450С-тан жоғары;

D)50-600С;

E)200С-тан төмен.

202.Микроорганизмдер ферменттерінің əсерінен органикалық қосылыстардың жартылай өзгеріп, қажетті өнім жиналуымен жүретін үдеріс қалай аталады?

А) микробтық индукция;

B)микробтық рансформация;

C)микробтық көбейту;

D)микробтық стерильдеу;

E)ферменттер өндіру.

203.Микробтық трансформация нəтижесінде қандай заттар алынады?

А) өндірістік қажеттілікке байланысты құнды өнімдер;

B)метаболиттер;

C)қажетсіз заттар;

D)микрорганизмдер;

E)бактериялар мен ашытқылар.

204.Ферментация өнімі жасушалар биомассасы болған жағдайда қандай заттар қалдық зат болып саналады?

А) ферменттер;

B)микроорганизмдер;

C)культуралды ортаның сұйықтығы;

D)жасушалар;

E)меласса.

229