биотехнология кітап
.pdf85.Промотордың инициация үлескісі(учаскесі) шамамен қанша жұп негізден құралған?
A)15;
B)60;
C)5;
D)40;
E)25.
86.Барлық иРНҚ-ның құрамында қандай бөлікті ажыратуға болады?
A)лидер жəне қысқа;
B)қысқа жəне қосымша;
C)қысқа жəне жалпы;
D)жалпы жəне лидер;
E)коделеуші жəне лидер.
87.Алғаш рет медицинада қолданылған ген инженериясы арқылы өндірілген затты атаңыз?
A)фермент;
B)дəрумен;
C)инсулин;
D)минерал;
E)микроэлемент.
88.Полипептидтік тізбектегі амин қышқылдары қатарына аударылу механизмін не деп атайды?
A)трансляция;
B)делеция;
C)дупликация;
D)инверсия;
E)трансгеноз.
89.Инициацияның бас кезінде рибосома қандай екі суббөліктерден тұрады?
A)қысқа жəне жеке;
B)жалпы жəне қысқа;
C)жеке жəне жалпы;
D)жеке жəне өте үлкен;
E)үлкен жəне кіші.
90.Өсіп жатқан полипептидтік тізбек құрамына амин қышқылдарының тізбектеліп қосылуын қалай атайды?
A)делеция;
B)элонгация;
C)дупликация;
D)трансгенез;
E)инверсия.
210
91.Элонгацияның бірінші кезеңі неден тұрады?
A)пептидтік байланыстың түзілуінен;
B)кодонды танудан;
C)транслокациядан;
D)зат алмасудан;
E)биокатализациядан.
92.Элонгацияның екінші кезеңі неден тұрады?
A)транслокациядан;
B)кадонды танудан;
C)пептидтік байланыстың түзілуінен;
D)зат алмасудан;
E)биокатализациядан.
93.Элонгацияның үшінші кезеңі неден тұрады?
A)биокатализациядан;
B)кодонды танудан;
C)пептидтік байланыстың түзілуінен;
D)зат алмасудан;
E)транслокациядан.
94. Тірі организмдерді жəне биологиялық жүйелер мен үдерістерді адамн мақсатына сай өндірісте қолдануды ғылымдардың қайсысы зерттейді?
A)цитология;
B)биология;
C)экология;
D)эмбриоинженерия;
E)биотехнология.
95.Биотехнология шаруашылықтың қандай саласына үлкен əсерін тигізеді?
A)ауылшаруашылығына;
B)өндіріске;
C)қара металлургияға;
D)түсті металургияға;
E)энергетикаға.
96.Қандай əдіс арқылы құрастырылған жаңа организм биотехнологиялық өндірісте қолданылуы мүмкін?
A)генинженериялық;
B)цитологиялық;
C)эмбриологиялық;
D)биологиялық;
E)химиялық.
211
97.Коделеуші бөліктің алдындағы қосымша тізбекті қалай атайды?
A)жалпы;
B)код;
C)геном;
D)лидер;
E)қысқа.
98.Инсулин қай жерде түзіледі?
A)ұйқы безінде;
B)генде;
C)хромосомада;
D)жыныс жасушаларында;
E)сомалық жасушаларында.
99.Судағы бейорганикалық жəне өлі органикалық заттармен қоректен микроорганизмдерді не деп атайды?
A)сапрофиттер;
B)мезофиттер;
C)склерофиттер;
D)суккуленттер;
E)полифиттер.
100.Инсулин гормонының ұзындығы қанша полипептидттік тізбектен құралған?
A)бес;
B)екі;
C)алты;
D)төрт;
E)үш.
101.Инсулин гормондары қандай тізбектерден құралған?
A)микроэлементтік;
B)дəрумендік;
C)минерандық;
D)ферменттік;
E)полипептидтік.
102.Кейбір органиклық қоспалардан суды тазарту жəне түссіздендіру үшін қандай əдіс қолданылады?
A)каогулияция əдісі;
B)флотация əдісі;
C)хлорлау əдісі;
D)адсорбция;
E)абсорция,
212
103.Адам инсулині алғаш рет қашан синтезделді?
A)1978 ж.
B)1950 ж.
C)1958 ж.
D)1918 ж.
E)1965 ж.
104.Жер бетіндегі ашық су қоймаларда қандай организмдер көп мөлшерде болады?
A)бейорганизмдер;
B)микроорганизмдер;
C)ксерофиттер;
D)автотрофтар;
E)склерофиттер.
105.Вирустың сыртқы ақуызды қабығын қалай атайды?
A)хромосома;
B)мутант;
C)геном;
D)капсид;
E)матрица.
106. Ген жұмысының реттеу типі: репрессор молекуласын ген-оператормен байланысты құрылымды гендердің транскрипциясын тежейтін бақылау қал аталады?
A)жалпы;
B)позитивтік;
C)негативтік;
D)құрама;
E)жеке.
107.Ген орналасқан хромосоманың бөлігін не деп атайды?
A)матрица;
B)мутант;
C)локус,
D)клон;
E)кодон.
108.Евроодақ заңнамасы бойынша өнім құрамында ГМ заттары оның салмағының қанша пайызын құраса, өндірушілер ол жөнінде сыртқы қорабында жазу керек болады?
A)2,1% асса;
B)1,1% асса;
C)0,9% асса;
D)2,5% асса;
E)3,0% асса.
213
109. Қатерлі ісік ауруын қоздыратын генді не деп атайды?
A)мутант;
B)кодон;
C)клон;
D)локус;
E)онкоген.
110. Бұрын функциясы бар геннің мутациялануы нəтижесінде пайда бол активтілігі жоқ элементті қалай атайды?
A)онкоген;
B)псевдоген;
C)кодон;
D)локус;
E)клон.
111. Бактериялардың коньюгациясын немесе қарапайым жыныс үд қамтамасыз ететін плазмиданы қалай атайды?
A) фактор-Ғ;
B) фактор-R; C) фаг;
D) геном;
E) вектор.
112.Қабығының жарылуы арқылы жасушаның ыдырауын не деп атайды?
A)локус;
B)онкоген;
C)лизис;
D)клон;
E)кодон.
113.Ақуызды репрессормен байланысатын бөлігін қалай атайды?
A)мутаген;
B)оператор;
C)онкоген;
D)клон;
E)локус.
114.Биотехнологиядағы технологиялық үдерістерді жетілдіруге қажетті құралжабдықтарды өндіруге бағытталған ғылым саласы қалай аталады?
А) генетикалық инженерия;
B)биологиялық инженерия;
C)ДНҚтехнологиясы;
D)рекомбинантты ДНҚ технологиясы;
E)протоемика.
214
115.Бірнеше рестриктазалар тани алатын бөліктері бар линкерді қалай атайды? A) локус;
B) монолинкер; C) онкоген;
D) мутант;
E) полилинкер.
116.Генетикалық рекомбинанттық бірлікті не деп атайды?
A)рекон;
B)мутон;
C)онкоген;
D)локус;
E)геном.
117.Фаг пен плазмида арасындағы гибрид фаг ретінде де жəне плазмида сияқты да дами алатын векторды қалай атайды?
A)антидене;
B)геном;
C)ядро;
D)фазмида;
E)антиген.
118.Бактериялардың дəрі-дəрмектерге төзімділігін қамтамасыз ететін плазмиданы қалай атайды?
A)фактор-R;
B)фактор-Ғ;
C)фаг;
D)геном;
E)вектор.
119.ДНҚ-ның өзін-өзі синтезделуін қалай атайды?
A)репликация;
B)генерация;
C)мутация;
D)метаболизм;
E)гомеостаз.
120.Кейбір денелік жасушалардың бүтін организмге дейін дами алу қабілетін қалай атайды?
A)терминация;
B)трансфекция;
C)трансляция;
D)делеция;
E)дупликация.
215
121.Хромосома бөлігінің жоғалуын қалай атайды?
A)трансляция;
B)транскрипция;
C)делеция;
D)дупликация;
E)инверсия.
122.Реттеуші ақуызбен байланысты, геннің транскрипциясын іске қосатын молекуланы қалай атайды?
A)фаг;
B)интрон;
C)геном;
D)вектор;
E)индуктор.
123.Ақуызды коделейтін генетикалық информациясы бар эукариоттық құрылымды геннің бөлігін қалай атайды?
A)экзон;
B)ядро;
C)плазма;
D)локус;
E)фаг.
124.Бактериялық РНҚ-полимеразаның суббөлігін қалай атайды?
A)мутант;
B)фактор-Ғ;
C)фактор-R;
D)сигма фактор;
E)вектор.
125.ДНҚ-ның ерекше нуклеотидтер тізбегін танып, қостізбекті үзуді қамтамасыз ететін ферментті қалай атайды?
A)лактаза;
B)инсулин;
C)полимераза;
D)рестриктаза;
E)соматотропин.
126.Соматотропиннің секрециясын тежейтін гормонды қалай атайды?
A)билирубин;
B)инсулин;
C)гемоглобин;
D)соматостатин;
E)лактаза.
216
127.Генді бөтен жасушаға тасымалдай алатын құрылымды не деп атайды? A) локус;
B) вектор; C) геном; D) мутон; E) лидер.
128.Рестриктазамен кесілген ДНҚ фрагментін қалай атайды?
A)рестрикт;
B)локус;
C)мутон;
D)онкоген;
E)фаг.
129.Көптеген жасушалар колониялары арасында қажетті ген бар векторды іздеу үдерісі қалай атайды?
A)инверсия;
B)трансляция;
C)делеция;
D)дупликация;
E)скрининг.
130. Тандемді қайталанатын ДНҚ-ның транскрипцияланбайтын бөлігін қала атайды?
A)спейсер;
B)фаг;
C)фазмида;
D)геном;
E)фенотип.
131.Хромосоманың құрамына енетін негізгі ақуыздарды не деп атайды?
A)фенотип;
B)мутондар;
C)гистондар;
D)генотип;
E)геном.
132. Жасушаның хромосомадан тыс бөліктеріндегі барлық генети элементтердің жиынтығын қалай атайды?
A) интрон;
B) плазмон; C) рекон; D) оперон; E) фаг.
217
133.Бактериялық ДНҚ-мен байланыса алатын плазмиданы қалай атайды?
A)локус;
B)хромосома;
C)геном.
D)эписома;
E)кодон.
134.Репликацияның, транскрипцияның немесе трансляцияның аяқталуына əкелетін үдерісті қалай атайды?
A)делеция;
B)терминация;
C)дупликация;
D)инверсия;
E)трансверсия.
135.РНҚ-ның бірінші негізіне сай келетін ДНҚ-ның бөлігін қалай атайды?
A)старт;
B)кросс;
C)экзен;
D)эндон;
E)стайл.
136.РНҚ матрицасында ДНҚ-ны синтездейтін ферментті қалай атайды?
A)полимераза;
B)лактаза;
C)кері транскриптаза;
D)лигаза;
E)полисахарид.
137.Информациялық РНҚ-ның жалғыз молекуласымен байланысқан екі жəне одан да көп рибосомаларды қалай атайды?
A)моносома;
B)полисома;
C)сома;
D)геном;
E)хромосома.
138. ДНҚ молекулаларын қажетті жерлерінен кесіп алу қандай фермент көмегімен жүзеге асырылады?
А) гидролаза;
B)пепсин;
C)лигаза;
D)лейцин;
E)рестриктазалар.
218
139.Генетикалық элемент-орташа қайталанатын ДНҚ типін қалай атайды?
A)жеке;
B)мобильді;
C)жалпы;
D)кері;
E)жанама.
140.Генетикалық рекомбинацияның бөлігін қалай атайды?
A)мутант;
B)рекон;
C)геном;
D)локон;
E)кодон.
141.РНҚ-ның жетілуін қалай атайды?
A)процессинг;
B)делеция;
C)дупликация;
D)инверсия;
E)проверсия.
142.Рестрикциялық ферменттер рестриктазалар танитын нүктелері бар қысқа қос тізбектік синтетикалық олигонуклеотидтерді қалай атайды?
A)линкер;
B)мутант;
C)оператор;
D)онкоген;
E)локус.
143.ДНҚ бөліктерін қайта «тіге» немесе «желімдей» алатын ферменттер қалай деп аталады?
А) рестриктазалар;
B)лигаза;
C)гидролаза;
D)лизин;
E)лейцин.
144.Құрамына 2250-ден 400000 жұпқа дейін нуклеотидтер кіретін ДНҚ молекуласы қалай аталады?
А) плазмидтер;
B)ақуыздар;
C)ауксин;
D)изолейцин;
E)лизин.
219