биотехнология кітап

25. Қандай жасушалар құрамында ауксин мен цитокинин гормондары жоқ қоректік орталарында өсе алады?

А) денелік жасушалары; В) эмбриональдық жасушалар; С) қартайған жасушалар; Д) діңгек жасушалары;

Е) ісік жасушалары мен маманданған ұлпалар.

26. Қандайда бір дəрумен немесе оның құрамдасы жетіспеген жағдайда ағзад қандай үдеріс пайда болады?

A)аллергия;

B)гиповитаминоз;

C)авитаминоз;

D)гомеостаз;

E)метабализм.

27.Дəрумендерді қандай екі топқа бөледі?

A)суда еритіндер жəне майда еритіндер

B)суда жəне қышқылда еритіндер

C)тұзда жəне суда еритіндер

D)ферменттерде жəне секрецияда еритіндер

E)гормондар мен суда еритіндер

28.Ақуыз құрылымы жөнінде мəлімет сақталған ДНҚ бөлігі қалай аталады?

A)антидене;

B)триплет;

C)геном;

D)ядро;

E)хромосом.

29.Арнайы əсер ету арқылы, яғни радиоактивтік сəулемен, химиялық заттар немесе температурамен əсер етудің нəтижесінде пайда болатын өзгерістерді қалай атайды?

A)гетеротиптік;

B)секірмелі;

C)летальды;

D)гомотиптік;

E)индукциялық.

30.Өсімдіктерден алынатын антибиотиктер қалай аталады?

А) моноцидтер; В) фитонцидтер;

С) стрептококкалар; Д) пеницилиндер; Е) бицилиндер.

200

31.Организмнің генотипінің өзгеруіне байланысты болатын, яғни тұқым қуалайтын өзгергіштікті не деп атайды?

A)мутация;

B)метаболизм;

C)ажырау;

D)сукцессия;

E)гомеостаз.

32.Өзгергіштіктің қандай екі түрі бар?

A)гетеротиптік жəне монотиптік;

B)гомотиптік жəне фенотиптік;

C)гетеротиптік жəне гомотиптік;

D)генотиптік жəне фенотиптік;

E)генотиптік жəне монотиптік.

33.“Мутация” деген терминді ең алғаш кім жəне қашан енгізді?

A)А.И. Мончадский, 1970 ж.

B)В.И. Вернадский, 1920 ж.

C)Э. Геккель, 1935 ж.

D)В. Докучаев, 1956 ж.

E)Г. Де-Фриз, 1901 ж.

34.Мутациялардың қандай екі түрі бар?

A)гомотиптік жəне фенотиптік;

B)гомотиптік жəне гетеротиптік;

C)секірмелі жəне индукциялық;

D)секірмелі жəне гомотиптік;

E)индукциялық жəне гетеротиптік.

35.Сомалық мутацияны зерттеудің адам мен жануарлардағы қандай аурулардың себептерін білу үшін зор маңызы бар?

A)жүрек аурулары;

B)қатерлі ісік аурулары;

C)ми аурулары;

D)бауыр аурулары;

E)биологиялық аурулары.

36.Бір пуриннің екіншісімен немесе бір пиримидиннің басқа біреуімен ауыстыруын не деп атайды?

A)трансверия;

B)транзиция;

C)транслокация;

D)регенерация;

E)трансплантация.

201

37.Өлімге душар ететін мутацияларды қалай атайды?

A)гетеротипті;

B)гомотипті;

C)летальды;

D)фенотипті;

E)жағымды.

38.Егер мутация табиғи факторлардың əсерінен пайда болса, оны қалай атайды?

A)секірмелі;

B)индукциялық;

C)летальды;

D)гомотиптік;

E)гетеротиптік.

39.Өсімдік жасушалары қоректік ортаның бастапқы рН көрсеткіші қандай шамада болғанда жақсы өседі?

А) 4 пен 5 арасында; В) 5 пен 6 арасында; С) 2 мен 3 арасында; Д) 6 мен 7 арасында; Е) 7 мен 8 арасында.

40.Дене жасушаларында болатын мутацияларды қалай атайды?

A)монотиптік;

B)генеративтік;

C)гетеротиптік;

D)гомотиптік;

E)сомалық.

41.Эволюция мен селекция үшін тұқым қуалайтын өзгергіштіктегі маңызды рольді қандай үдеріс атқарады?

A)сукцессия;

B)гомеостаз;

C)полиплоидия;

D)этрификация;

E)метаболизм.

42.Хромосом санының гаплоидты жиынтыққа еселенбей өзгеруінің нəтижесінде не пайда болады?

A)сукцессия;

B)полиплоидия;

C)гомеостаз;

D)анеуплоидия;

E)гибридтер.

202

43.Пуринді пиримидинге немесе керісінше алмастыруды не деп атайды?

A)трансверсия;

B)транзиция;

C)транслокация;

D)регенрация;

E)трансформация.

44.Хромосомалық өзгерістерді қалай атайды?

A)мутация;

B)транслокация;

C)трансдукция;

D)транскрипция;

E)аберрация.

45. Хромосоманың бір бөлігінің үзіліп түсіп қалуын не деп атайды?

A)дупликция;

B)дефишенсия;

C)делеция;

D)транзиция;

E)трансверция.

46. Хромосоманың бір бөлігінің басқа бір оған гомологты емес хромосомаме ауысып кетуін не деп атайды?

A)дефишенсия;

B)делеция;

C)транзиция;

D)транслокация;

E)дупликация.

47.Цитологиялық тұрғыдан алғанда аберрацияның қандай екі түрі бар?

A)хромосомалық жəне хромотидтік;

B)гомотиптік жəне гетеротиптік;

C)хромосомалық жəне гомотиптік;

D)гетеротиптік жəне хромотидтік;

E)гетеротиптік жəне хромосомалық.

48. Хромосомалардың құрылымының өзгеруін зерттеу үшін мейоздық қанда фазасы қолайлы болып есептеледі?

A)интерфаза;

B)профаза;

C)метофаза;

D)делеция;

E)дупликация.

203

49.Хромосомалар саны гаплоидты жиынтыққа еселеніп көбейетін организмдерді қалай атайды?

A)анеуплоидты;

B)полиплоидты;

C)ұқсас;

D)бөтен;

E)трансгенді.

50.Хромосомалар саны еселенбей көбейетін организмдерді қалай атайды?

A)трансгенді;

B)полиплоидты;

C)ұқсас;

D)бөтен;

E)анеуплоидты.

51.Полиплоидияның қандай екі түрі бар?

A)жанама, құрама;

B)бөтен жəне кері;

C)автоплоидия жəне анеуплоидия;

D)жанама жəне анеоплоидия;

E)автоплоидия жəне гомоплоидия.

52.Жасушалардың қандай ұлпаларында полиплоидия жиі кездеседі?

A)сомалық;

B)генетикалық;

C)геномдық;

D)ішкі;

E)сыртқы.

53.Белгілі бір факторлармен арнайы əсер ету нəтижесінде пайда болатын тұқым қуалайтын өзгергіштікті қалай атайды?

A)құрама;

B)табиғи;

C)жасанды;

D)жалпы;

E)жанама.

54.Радиоактивті сəулелер, температура, ультракүлгін жəне лазер сəулелері, сол сияқты кейбір химиялық қосылыстарды не деп атайды?

A)табиғи фактор;

B)мутагендік фактор;

C)секірмелі фактор;

D)зат алмасу факторлары;

E)гомостаз.

204

55.Радиацияның əсерінен ең алдымен қандай құрылымдар өзгереді?

A)гаметалық

B)цитоплазмалық;

C)хромотидалық;

D)хромомералық;

E)ядролық.

56.Жасанды қоректік ортаны қоюландыру үшін қандай зат қолданылады? А) ақуыздар; В) цемент; С) агар-агар;

Д) гормондар; Е) майлар.

57.Радиацияның əсерінен дене жасушаларында болатын қатерлі ісіктерді қалай атайды?

A)гепатит;

B)қатерлі ісік;

C)метастаз;

D)гомеостаз;

E)сукцессия.

58.Өсімдіктер мен жануарлардың денелік жасушаларында болатын мутацияларды қандай арнайы əдістермен зерттеуге болады?

A)модификациялық;

B)хирургиялық;

C)цитогенетикалық;

D)биологиялық;

E)химиялық.

59.Қандай мутациялар көбінесе гендік мутацияларды тудырады?

A)химиялық;

B)физикалық;

C)биологиялық;

D)экологиялық;

E)жалпы.

60.Геномында бөтен ген бар жануарларды қалай атайды?

A)индукциялық;

B)гаплоидты;

C)диплоидты;

D)анеуплоидты;

E)трансгенді.

205

61.Генді бір биологиялық жүйеден басқа жүйеге жаңа белгілері бар организмнің жаңа формасын алу үшін жасанды жолмен тасымалдауын қалай атайды?

A) метаболизм; B) трансгеноз; C) инверсия;

D) трансдукция; E) гомеостаз.

62.Қандай əдіс арқылы генді эукариоттық жыныс жасушасына еңгізеді?

A)инверсия əдісі;

B)трансдукция əдісі;

C)трансгеноз əдісі;

D)транслокация əдісі;

E)делеция əдісі.

A)метаболизм;

B)гомеостаз;

C)күрекше;

D)зат алмасу;

E)микротүтікше.

64.Микроинъекциялық үдерісі зиготаларға қандай əсерін тигізеді?

A)жағымды;

B)зақымды;

C)əсерін тигізбейді;

D)бір келкі;

E)ешқандай.

65.Альтернативті екі геннің бір формасын не деп атайды?

A)фенотип;

B)бактериофаг;

C)аллель.

D)генотип;

E)антидене.

66. Бактерияда тіршілік ететін вирусты қалай атайды?

A)бактериофаг;

B)аллель;

C)фенотип;

D)генотип;

E)антиген.

206

67.Өзгерісі мутацияға əкелетін ДНҚ молекуласының ең кішігірім бөлігін қалай атайды?

A)аллель;

B)мутон;

C)фенотип;

D)геном;

E)ген.

68.Нуклеин қышқылы молекуласындағы бір пуринді негізінің басқа пурин негізге алмасуын не деп атайды?

A)трансгеноз;

B)трансверсия;

C)транзиция;

D)делеция;

E)дупликация.

69. Пурин-пиримидин бағытының өзгеруіне əкелетін күрделі алмасуды қал атайды?

A)транзиция;

B)трансверсия;

C)трансдукция;

D)трансгеноз;

E)делеция.

70.Вирустарды, бактерияларды, саңырауқұлақтарды, токсиндер жəне қатерлі ісіктер қоздыратын ауруларды тану жəне емдеу үшін қандай заттар қолданылады?

A)ақуыздар мен майлар;

B)гормондар;

C)биокатализаторлар;

D)микроэлементтер;

E)моноклонды антиденелер.

71.Қандай заттарды əртүрлі ауруларды диагностикалау үшін қолданады?

A)сарысулар;

B)моноклонды антиденелер;

C)биокатализаторлар;

D)микроэлементтер;

E)ақуыздар мен майлар.

72.Эмбриондарды трансплантациялау туралы хабар қай жылы белгілі болды?

A)1950 ж.

B)1920 ж.

C)1890 ж.

D)1935 ж.

E)1940 ж.

207

73. Организмнің жатырдағы дамуының ерте кезеңіне əсер ету арқылы эмбриондарды генетикалық құрастыруын қандай ғылым зерттейді?

A)экология;

B)биология;

C)селекция;

D)эмбриоинженерия;

E)цитология.

74 Құнды геотипті аналықтың эмбриондарын басқа аналықтың жаты тасымалдуын қалай атайды?

A)трансплантация;

B)трансгеноз;

C)делеция;

D)дупликация;

E)инверсия.

75.Алғаш рет эмбриондарды трансплантациялау қандай жануарларда өткізілді?

A)үй қояндарда;

B)тышқандарда;

C)қойларда;

D)сиырда;

E)қасқырларда.

76.Бағалы бір сиырдан теория бойынша қаншадан астам бұзау алуға болады?

A)700-ден астам;

B)100-ден астам;

C)50-ден астам;

D)1000-нан астам;

E)500-ден астам.

77.Агар-агардың негізгі құрамына қандай заттар кіреді?

А) ақуыздар мен гормондар; В) теңіз балдыры жəне полисахаридтер; С) фитогормондар мен майлар; Д) дəрумендер мен ақуыздар; Е) шөптер мен жемдер.

78. Информациялық РНҚ-ның ДНҚ тізбегінде түзілу үдерісі қалай аталады?

A)трансгеноз;

B)транскрипция;

C)делеция;

D)дупликация;

E)метаболизм.

208

79.Жасушаның интерфазасында ақуыз синтезі қандай екі кезеңдерден өтеді?

A)делеция мен инверсия;

B)делеция жəне дупликация;

C)транскрипция жəне трансляция;

D)дупликация мен инверсия;

E)транскрсипция мен делеция.

80.Қай жылы рибосомалар арасында аралық заттың ролі туралы теориялық болжам айтылды?

A)1961 ж.

B)1918 ж.

C)1948 ж.

D)1908 ж.

E)1899 ж.

81.1961 жылы ғалымдардың қайсысы рибосомалар арасында аралық заттың ролін РНК-ның ерекше түрі атқаруы туралы теориялық болжам айтты?

A)Жакоб жəне Моно;

B)Докучаев жəне В.И. Вернадский;

C)Ч. Дарвин жəне В.И. Вернадский;

D)Э. Геккель жəне В.И. Вернадский;

E)Э. Геккель жəне Ч. Дарвин.

82.ДНҚ транскрипциясы қандай үш сатыдан тұрады?

A)инициация, делеция жəне дупликция;

B)делеция, дупликация жəне терминация;

C)инициация, элонгация жəне терминация;

D)элонгация, делеция жəне дупликция;

E)терминация, делеция жəне дупликация.

83. Инициация үдерісі үшін алдымен РНҚ-полимераза ДНҚ-ның қандай бөлігін тануы керек?

A)геномын;

B)промоторын;

C)хромотидасын;

D)хромомерін;

E)аллелін.

84 Ақуыздың қышқылдарына сəйкес келетін кодондардан құралған бөлікті қалай атайды?

A)лидер;

B)коделеуші;

C)жалпы;

D)қысқа;

E)ұзын.

209