18-24 Жастағы әйелдер мен ерлердін дене массаларын бағалау

Төрт балмен бағаланатын дене массасы 100 алу дене үзындығы формуласы бойынша есептеледі. Бес балмен бағаланатын идеалды масса әйелдерде калыптыдан 10-12 %-ға және ерлерде 7-9 %-ға томен болып есептеледі. Нормадан ерлерде 9-11 %-ға және әйелдерде 12-14 %-ға артуы дене салмағының артыктығына жатқызылады және үш баллға бағаланады. Егер масса нормадан 17 %-ға артык болса, ол семіздік деп бағаланады және екі баллға бағаланады. Дене массасы нормадан әйелдерде 14-17%-ға және ерлерде 12%-ға аз болуы салмак жетіспеушілігіне жаткызылады және бір баллға бағаланады.

Дене бітімінің типіне сәйкес дене массасының көрсеткіштері 1,3-2,0 кг. косу, алу шамасында ауыткуы мүмкін.

Ортостатикалык сынама

Сынаманы өткізу кезінде тамыр соғу жиілігі 5 минуттык тынығудан соң жаткан калыпта және 1 минуттан соң тұрған калыпта есептеледі. белгілер санының: карапайым - екі белгі, күрделі - екіден астам екендігін көрсетеді. Бірак, практика көрсеткендей дене дамуын бағалауда тек индекстерді пайдалануға болмайды. Олардың кейбіреулері дене дамуының белгілі бір көрсеткіштерін бағалау үшін тиімді болуы мүмкін.

Кетле салмақ-бой индексі:

ик = м

Р

мұндағы М - дене массасы, г,Р - бой ұзындығы. см.

ИК орташа көрсеткіші ерлерде 370-400 г/см, әйелдерде 325-375. ИК > 540 семіздіктің, 200-299 арықтыктың көрсеткіші.

Дене массасының артық болуы бұлшық еттердің жақсы дамуына немесе май кабатының артықтығыны байланысты болуы мүмкін.

Егер дене массасы 10-29 %-дан артык болса, онда бұл семіздіктің бірінші сатысы, 30-49% - семіздіктің екінші сатысы, 50-99% - үшінші сатысы, төртінші сатысы 100% және одан артык. Семіздіктің үшінші, төртінші сатысы тіптен ауыр сыркат болып табылады.

Дене шынықтырумен айналысу барысында семіздікпен санаспауға болмайды. Мүндай адамдарға сауықтырушы жүгіруді тек дене массасын азайтканнан кейін ғана рұксат етуге болады.

Семіздік пен арықтық (ИК 200-299 г/см) жағдайында дене шынықтырумен айналысу тек дәрігердің қадағалауымен ғана жүргізіледі және қажет болғанда емдік дене шынықтырумен алмастырылады.

Брока - Бругша индексі дене массасы мен дене ұзындығының сәйкестілігін аныктайды және L-100=М формуласымен есептелінеді:

мұндағы L -дене үзындығы, см; М -дене массасы, кг.

Бойы 155-165 см. болатын адамдардың физикалык дамуын бағалау үшін 100, бой ұзындығы 165-175 см. болса 105, ал бой ұзындығы 175-185 см. болса 110 алынып тасталады.

Тиісті дене массасын мына формула бойынша есептеуге болады:

М_Д=К!+Ь-К₂,

мұндағы L - дене ұзындығы, см;

Кі - 0,83 (астениктер), 0,74 (нормостениктер), 0,89

(гиперстениктер);

К2 = 80 (астениктер), 60 (нормостениктер), 75 (гиперстениктер). Дене бітімінің типі жұмыс колының білегінің көлемін өлшеумен аныктылады: нормостениктерде ол 16,0-18,5 см, астениктерде - 16,0 см аз, ал гиперстениктерде - 18,5 см. астам болады.

А. Ф. Синяков тиісті дене массасын есептеу формуласын ересек адамдардың бойының ұзындығын және кеуде куысының кеңдігін ескере отырып ұсынады ерлер үшін:

М_д1 = 0,83Р - 80,

М_д2 = 0,74Р - 60,

Мдз = 0,89Р - 75,

әйелдерүшін:

М_д1 =0,72Р - 62;

М_д2 =0,73Р - 60,

Мдз= 0,69Р - 48,

Мұндағы Мді, М_Д2, Мдз -тиісті дене массасының тар, калыпты және кең дене куысына сәйкестілігі, кг;

Р - тұрған кездегі бой ұзындығы, см.

Кеуде куысының кеңдігін оның дамуының пропорционалды индексі бойынша бағалайды. Ол тыныс алу паузасы жағдайына кеуде куысының көлемінің катысының 100 %-ға көбейтілген дене ұзындығы бойынша аныкталады. 50-55 % көлеміндегі индекс кеуде куысының калыпты

екендігінің, 49 % және төмен оның тар екендігінің, 56 % және жоғары кеуде куысының кеңдігінің сипаты екендігін көрсетеді.

Эрисман индексі (кеуде куысының дамуының

пропорционалдылығының көрсеткіші) мына формуламен аныкталады:

ИЭ=т- Р,

2

Мұнда Т -паузадағы кеуде куысының көлемі, см; Р - бой ұзындығы, см.

ИЭ орташа көрсеткіші ерлер үшін +5,8 см және әйелдер үшін +3,3 см. Егер аталған мэнге тең немесе артык екені байкалса, онда ол кеуде куысының жақсы дамығандығы, егер томен немесе жақсы теріс мэн көрсетсе, онда ол кеуде куысының тар екендігінің көрсеткіші.

Пинье индексі (дене бітімінің мыктылығының көрсеткіші) мына формула бойынша есептеледі:

ИП_е =Р - (Т + М),

Мұнда Р - бой ұзындығы, см; Т - кеуде қуысының көлемі, см; М - масса, кг.

ИПе < 10 болса дене бітімі мыкты, 10-нан 20-ға дейін жақсы, 21-ден 25-ке дейін орташа, 26-дан 35-ке дейін әлсіз, 36-дан артық өте элсіз екендігінің көрсеткіші.

Өмірлік индекс: ӨТС

ТИ= М

мұндағы ӨТС - өкпенің тіршілік сыйымдылығы, мл; М - дене массасы, кг.

ТИ орташа мәні ерлер үшін 65-70 мл/кг, әйелдер үшін 55-60 мл/кг, спортшы ерлер үшін 75-80 мл/кг, спортшы әйелдер үшін 65- 70 мл/кг.

Дене дамуынын пропорционалдылығынын көрсеткіші:

Р -Р. + 100,

ПФ= м

Мұнда Р -тұрғандағы бой ұзындығы, см;

Р_с- отырғандағы бой ұзындығы, см;

М - масса, кг.

Көрсеткіштердің мәні аяк ұзындығының түлға ұзындығына катысын

аныктауға мүмкіндік береді: 87 % төмен - аз ұзындык, 87-92 % - пропорционалды дене дамуы, 92 % асхам - аяк ұзындығы орташадан жоғары. Күш индексі:

КИ= м—+Ю0

Мұндағы МСК - білектің бұлшык ет күші, кг;

М - дене массасы, кг.

Абсолютты МСК орташа ерлер дене массасының 65-80 % және әйелдерде 48-50 % кұрайды.4 Қосымша