Спорттық оқу бөлімі ***

ТҮСІНІКТЕМЕ ХАТ

Жоғары оқу орнында дене Шынықтыру қазіргі заманға сай маман тұлғасының жалпы және кәсіби мәдениеттілігі мен студенттердің гуманистік тәрбиелеу жүйесін қалыптастыруға арналған. Азаматтың және болашак маманның маңызды әлеуметтік болмысының құралы ретінде өзінің әлеуметтік функцияларын тәрбиелеу жүйесінде толығымен жүзеге асырады.

«Дене шынықтыру» пәнінің типтік оқу бағдарламасы Қазакстан Республикасы жоғары оқу орындарындағы оқытушьшар мен студентгердің өз іс-әрекеттеріне басшылық етуге арналған. Болашак маманның дене шынықтыру тұлғасын қалыптастыру және пәнді меңгеру деңгейінің талаптары бойынша бұл бағдарлама дене шынықтыру үрдісінде оқытушы мен студент арасындағы қарым-қатынасын, бірлесуін анықтайды.

Бағдарлама Жоғары білім беру қызметтік ұйымдардың типтік ережесіне (20.05.2013 жылдың №499 ҚР Үкімет каулысымен) және 16.08.2013 жылдың ҚР ҒжБМ мамандық бойынша жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі типтік оқу бағдарламасын бекіткен №343 бұйрығына сай кұрастырылған.

Бағдарламаның ерекше ережелеріне: кредиттік технология мен оқытуы бойынша жаңартылған пәннің мазмұны; оқыту барысында компетенттік әдісін қолдану; адамның дамуында және бәсекеге қабілетті маманды дайындауында дене шынықтыру рөлінің маңыздылығы; дене шынықтыру теориялық-әдістемелік негіздерді қолдану; денсаулықты сақтап және нығайтуға практикалық ептілікпендағдыны жалпылау және дифференциялау; студенттердің өзін-өзі дайындау ептілігін оқыту бойынша теориялық материалдың мәселесін шешуге бағдарлау; дене шынықтыру кұралдарымен өзін-өзі жетілдіру; түлектің кәсіби-тұлғалық қасиеттерін дамыту жатады.

Әлеуметтік-гуманитарлық білімдер жүйесінде «Дене шынықтыру» пәнінің оқу орны келесі құрамдармен анықталады, жүйелік заңдылықтар және түлектің дене шынықтыру тұлғасын калыптастыру үрдісінің ерекшеліктері, тұлғаның дене және рухани күшін нығайту кызығушылығында спорттық-сауықтыру іс-әрекеті білімінің, ептілігінің жэәне дағдысының жиынтығы, өмірлік және кәсіби мақсаттарына қолжеткізу.

Дене шынықтыру оқу пәні ретінде дене шынықтырудың теориялары мен әдістеріне негізделген және анатомия, адам физиологиясы, дене жаттығуларының физиологиясы, гигиена, дәрігерлік бақылау, валеология, жекелеген спорттық пәндер, педагогика, психология, биология секілді пән аралык ғылымдармен тығыз байланысты.

ПӘННІҢ ТАҚЫРЫПТЫҚ ЖОСПАРЫ*

Негізгі, дайындық және арнаайы оқу бөлімдері

Бөлімнін аты	Аудиториялық сағаттардың саны
	Курс	Дәрістер	Практикалық сабақта **	Барлық сағат
Негізгі бөлім	I	5	175	180 /6
	II	5	115	120/4
	III	2	118	120/4
	IV	2	58	60/2
Барлығы					480/16
Дайындық Бөлімі	I	5	175	180 /6
	II	5	115	120/4
	III	2	118	120/4
	IV	2	58	60/2
Барлығы					480/16
Арнайы бөлім	I	5	175	180 /6
	II	5	115	120/4
	III	2	118	120/4
	IV	2	58	60/2
Барлығы					480/16

\

Спорттық жіктелу		Оқу топтарының тығыздығы (адам саны)	Оқу сағаттарының бір аптадағы саны		Оқу сағаттарының бір жылдағы саны (одан көп емес)
1. Спорттық жетілдендірілген топтар (СШ, СШҮ)	6-8			8-12		480 (16 кредит)
2.Спорттық мамандандырылған топтар (1 және 2 дәреже)		10-12	8-10		320 (12 кредит)
3. Спорттық мамандандырылған лған топтар (жаңадан үйренушілер мен 3 дәрежедегілер)		12-14	6-8		240 (8 кредит)
4. Ойындық спорт түрлері		Ойындық екі құрам	6-12		Спорттық біліктілігіне сәйкес

*** Спорттық оқу бөліміндегі жоспарлы студенттердіқ спорттық жіктелуімен және спорт түрлерімен орындалады. Спорттық бөлімдегі топтарға бір уакытта әр түрлі курстағы және факультеттегі студенттер қатыса алады.

Спорттық оқу бөлімі*

Пәннің мазмұны кіріспе

«Дене шынықтыру» пәнінің мақсаты мен міндеттері

Дене шынықтырудың өзектілігі - өз алдына жеке бір сана, іс- әрекетінің процесінде өзгеше, құралы мен амалы жеке тұлғаның дене жетілдіруін қалыптастырады.

Жоғары оқу орындарындағы «Дене шынықтыру» пәнінің максаты ( студенттердің әлеуметтік - тұлғалық компетенциясын қалыптастыру және дене шынықтыру және спорт құралдарын денсаулықты сақтап нығайтуға және кәсіби іс-әрекеттік дайындыққа қолдану.

«Дене шынықтыру» пәнінің компетенциясы білім берудің жалпыға міндетті Мемлекеттік білім стандартының талаптарына сай бітіруші түлек білу керек:

•дене шынықтырудың адам дамуындағы және маман дайындаудағы рөлін;

• Қазақстан Республикасының дене шынықтыру және спорт саласындағы Мемлекеттік саясат негіздерін;

• дене шынықтырудың және салауатты өмір сүрудің теориялық- әдістемелік негіздер Қазакстан Республикасының дене шынықтыру және спорт саласындағы негізгі жетістіктері;

• дене шынықтыру және спорт сабақтарының гигиеналык және ұйымдастыру негіздерін білуге міндетті;

жасай білуі керек:

• денсаулықты сақтауды және нығайтуды қамтамасыз ететін, психофизикалық амалдар мен қасиеттерді дамытып және жетілдіру аркылы практикалық ептілік пен дағдыны өмірде қолдануды;

• өмірлік және кәсіби мақсаттарға жету үшін спорттық іс-әрекеттің тәжірибесін колдануды;

• спорт түрлерін және дене жаттығуларының сабақ өткізу барысында қауіпсіздік ережелерін қолдануды жасай білуі міндетті.

Жоғарыда көрсетілген мақсаттардың орындалу шешімі төмендегідей:

• студент болашақ маманның кәсіби тұлғасын қалыптастыруға дене шынықтырудың әлеуметтік рөлі мен құндылығын түсініп, кабылдау;

• дене шынықтырумен салауатты өмір сүруде білімді ғылыми - биологиялық, әдістемеліқ және практикалық меңгеру;

• дене шынықтыруға мотивациялық - құндылықты қалыптастыру, дене шынықтыру жаттығулары мен спорт түрлерін күнделікті қажеттендіру;

• дене шынықтыру және спорт құралдарын аурудан сақтанудан, психикалық жақсаруға, тұлғаның қасиеті мен сапасын дамытуға және жетілдіруге колдану;

• дене шынықтыру құндылығын меңгеруге спорттық іс-әрекетті белсенді меңгеру керек.

Оқу пәні мазмұнының құрылымы

Оқу пәні мазмұнының құрылуы ірі дидактикалық бірліктердің ерекшеліктерімен жүргізіледі (модуль, бөлім). Оқу пәнінің мазмұнына: кіріспе, бөлімдер (модульдер), оқу сабақтарының тақырыптары кіреді. «Дене шынықтыру» пәнінің окытуға 16 кредитке бөлінген, онын ішінде дәрістік, практикалық сабақ, сондай-акқ қызығушылыктары бойынша клубтарда және спорттық секциялардағы қосымша сабақтар. бұл студенттер аптасына 8-10 сағат қозғалыс режимінде жүреді деген сөз.

Оқу бағдарламасының мазмұны келесі концептуалды позицияларда негізделеді:

• дене шынықтыру процесінің жалпы білім беру бағыты;

• дене шынықтырудың интегративті функциялары;

• оқу-тәрбие процесінің жүйелілігі;

• дене шынықтырудың кәсіби-қолданбалы бағыты;

• дене шынықтыру және спорт саласында студенттердің білімділігін нормативті және әдістемелік қамту;

• дене шынықтыру бойынша студенттердің кезеңді және қорытынды атгестациясы.

Дене шынықтыру бойынша бағдарламалық материал дене шынықтырудың негізгі компоненттеріне, оның материалдық және тұлғалық құндылығына негізделеді, студентті оқыту, тәрбиелеу және білім беру мазмұндык бағытын құрайды.

Оқу бағдарламасына ықпал ететін студенттің дене шынықтыру функциялары, әдістемелі негізделген аспектілер қатары ретінде көрсетілген:

•ұйымдастыру, студентке дене шынықтыру және спорт сабағымен айналысуына нақты жағдай жасап, мүмкіншілік беруін қарастырады;

• қайта білім беру, арнайы бір деңгейде дене саулығын, дене дамуын және дайындығын жоғарлатуға және жақсартуға бағытталып, дене шынықтыру құралдарымен кәсіби - тұлғалық қасиеттерді қалыптастырады;

•білім беру, дене шынықтыру және спорт саласында студенттерге білімін кеңейтіп, жетілдіруге мүмкіндік береді, сонымен қатар алынған білім мен ептілікті кәсіби іс-әрекетте және өмірде қолдану;

• әлеуметтік, бастапқы және келесі кезендегі әлеуметтендіру рөлі болып табылады, сонымен қатар студентті жаңа жүйеге «кіруін» және дене шынықтыру құндылығы мен дене шынықтыру құрылымын өзгеше иеленуді қамтамасыз етеді;

• шығармашылық, мұнын нәтижесінде тұлғада өзін-өзі анықтау іс-әрекет жүргізіледі, шығармашылық іс-әрекетте тәжірибе жинайды, дене шынықтыру мотивациясы негізінде жеке мүмкіншіліктерді дамыту.

Бағдарламаның жалпы ережелерінің мағынасы құрылымдық компоненттердің қалыптасуы және студенттің дене шынықтыру құрылымындағы маңыздылығы.

Бағдарламаның ұйымдастыру-әдістемелік бөлімі жалпы ережелерден, заңдылықтардан, дене шынықтыру теориялары мен әдістерінің және жоғары оқу орны бөлімінің қағидаларынан шығатын оқу үрдісін құрайтын жалпы ұйымдастыру және әдістемелеу формасы. Оқу материалының құрылысы мен мазмұны келесі позициялар бойынша нақтыланады:

1. Әр оқу бөлімінің (модульдің) мақсаттары мен міндеттері бойынша оқытушы мен (кафедрамен) нақты педагогикалық технологиялар жобаларын іске асырылады. Ең көп перспективті және эффективті қазіргі инновациялық білім жүйелеріндегі технологиялары көмегі дене шынықтыру оқу процесін компетентті жолымен іске асырады, мысалы: оқу-әдістемелік комплекстер; блокті-модульдік, модульді-рейтинг, ақпараттық психологиялар.

2. Дене шынықтыру типтік оқу бағдарламасының мазмұнына сәйекес студенттер төрт оқу бөліміне бөлінеді: негізгі, дайындық, арнайы (емдік дене шынықтыру топтарымен бірге), спорттық. Студенттерді жынысына, денсаулығына, дене дамуына, дене және спорттық біліктілігіне байланысты оқу бөлімдеріне оқу жылының басында бөлінеді. Студенттер бір оқу бөлімінен (тобынан) екінші оқу бөліміне оқу жылының немесе семестрдің соңында ауыса алады. Студент денсаулыгына байланысты дайындық және арнайы оқу бөліміне оқу жылының кай уақытында болсада ауыса алады.

Студенттер спорт түрі топтарына және жалпы дене дайындық топтарына негізгі және дайындық оқу бөлімдерінде анықталады. Оқу топтары 15-20 адамнан тұрады. Дене дайындығына денсаулығы жарамайтын студенттер дайындык тобына жіберіледі.

7

Медициналық нұскаулары бар студенттер арнайы оқу бөліміне жіберіледі. Адам тығыздығы 8-12 немесе емдік дене шынықтыру тобында 5- 7 адам.

Спорттық оқу бөлімінің топтық тығыздығы спортшының спорттық жіктелуіне байланысты болады. Оқу сабақтары оқудан тыс уакытта жүргізіліп, спорттық оқу бөліміндегі сабақты өткізу сағаты оқу жүктемесіне енгізіледі немесе оқытушы-жаттықтырушының 0,5 жүктемесімен жүргізіледі.

Жоғары оқу орындарының дене шынықтыру және спорт кафедралары, материалды-техникалық база, кадрлық мүмкіндігін және оқу орнының бағыттарын ескере отырып, дене шынықтыру оқу бағдарламасын типтік бағдарлама негізінде өңдейді. Оқу бағдарламалары жоғары оқу орны профилінің өзгешелігін, мамандығын, өзіндік ғылыми-әдістемелік ерекшелігін және профессор-оқытушы құрамының кәсіби тәжірибесін көрсетеді.

Оқыту әдістері (технологиялар)

Студенттің өз біліміне ізденісі мен білімге құштарлығына ықпал ететін тиімді педагогикалық әдістер мен технологиялар арасынан әр түрлі тапсырмаларды өз бетімен шешу тәжірибесін бойына сіңіреді. Осыған байланысты келесіні айта кетсе болады:

• проблемалы-модульді оқыту технологиялары;

• оқу-зерттеу іс-әрекеттерінің технологиялары;

• коммуникативті технологиялар (дискуссиялар, пресс-конференциялар, оқу дебаттары және басқа белсенді формалар мен әдістер);

• кейстер әдісі (жағдайдың анализі);

• ойын технологиялары, студенттер іскерлік, ролдік, имитациялык және баска ойындарға катысады.

Оқу процесін басқаруға және бақылау-бағаларын ұйымдастыруға педагогтарға рейтингті, студенттердің оқу және зерттеу іс-әрекетін бағалайтын кредиттік-модульдік жүйелерін өзіндік жұмыста баскаратын вариативті моделді, оқу-әдістемелік комплексті қолдануы ұсынылады.

Жоғары оқу орны түлегінің қазіргі әлеуметтік-тұлғалық және әлеуметтік-кәсіптік компетенттігін құру мақсатында практикалық сабақтарды өткізуге белсенді оқытудың әдістерін, дискуссия формаларын мақсатты түрде енгізу.

Студенттің әлеуметтік - түлғалық өтемақысынын диагностикасы

Диагностиканы орындауга талаптар:

• критериалды-бағдарлау тест аркылы және баска диагностика құралдарымен студенттердің оқу жетістіктерін айкындау;

• студенттердің оқу жетістіктерін стандартқа сай дәрежесімен өлшеу;

• студенттердің оқу жетістіктерін стандартқа сай (бағалау шкаласы бойынша) өлшеу және нәтижесін бағалау. Багалау шкалалары. Студенттердің оқу жетістіктерінің бағасы, оқу бөлімі бойынша кезеңмен орындалады да, кафедра бағалау шкаласымен кредиттік оқыту технологиясына сай жүргізіледі.

Багалар критерийлері. Бағдарлама талаптары өзіндік құрылысы бойынша ұйымдастырылады, жалпы білім беру, әдістемелік және практикалық критерийлерден тұрады, осылардың деңгейі мен студенттердің дене шынықтыру пәнінің жалпы үлгерімдік бағасы аныкталады. Бл критерийлер оқу бағдарламасының мәнін, оның мақсаттары мен міндеттерін құрайды (1 қосымша).

Аттестациялық талаптар және нормативтер оқу бөлімін, оқу курсын және факультетті (мамандық) есепке ала отырып құрастырылады.

Үлгерімдік критерийлері:

Ұйымдастыру - бұл студенттің сабаққа қатысуы, әр түрлі спорттық және сауықтыру іс-шараларына қатысуы, ұйымдастыруда практикалық әрекет жасау және жарыстарды өткізу.;

• Жалпы білім беру -студент дене шынықтыру білімін меңгеруі;

• әдістемелік -сабақтың әдісін бағалау, студент дене шынықтыру және спорт құралдары мен әдістерін дене шынықтыру процесінде қолданып жеке менгеруі;

• практикалық, - практикалық іс-әрекетті бағалау: бақылау

нормативтерін және «Дене дайындығының президенттік тесттерін» орындау, студенттің күнделікті өміріне және өмірлік практикасына эффективті дене шынықтыру құралдарын енгізу, сонымен қатар өзінің психофизикалық жағдайын бақылаудың түрлерімен әдістерін қолдана отырып анықтау.

Үлгерімділіктің практикалық критерийлерінің негізгі факторы дене дайындығының бақылау нормативінің жоғарғы динамикасы болып табылады (2 қосымша).

Диагностикалық құрал - жабдықтар. Компетенцияның құрылымының диагностикасына келесі негізгі құралдарды қолданады: дайындықтың теориялық – әдістемелік денгейінің бағаларының критерийлік-бағдарлық тесттері, дене дамуы мен дайындығының бақылау тесттері, спорттық іс- әрекеттің қорытынды нәтижелері және басқа да диагностикалық жабдықтар.

Студенттің аттестациялық нормативтерін орындауға кіретін міндетті шарттары:

• семестр жне оқу курсы бойынша бағдарламаның теориялық бөлімінің талаптарын орындау;

• ағзаның физикалық және функционалдық жағдайының деңгейін қамтамасыз ететін оқу сабақтарына жиі қатысу;

• оқу процесіне ағзаның жағдайы туралы спорттық-сауықтыру бағдарламасын енгізу және өңдеу мақсатымен дене дайындығын және денсаулық деңгейін тесттен өткізу;

• кәсіби-қолданбалы дене шынықтыруда дағды мен ептілікті қалыптастыру.

• Студенттің іс-әрекетін объективті бағалауға аттестациялық талаптар келесі жағдаймен дифференцияланады:

• теориялық бөлім оқу бағдарламасының тақырыптары бойынша әңгімелесу түрінде жүргізіледі;

• әдістемелік бөлімде студенттер бөлімдер бойынша практикалық жұмыстарды орындайды, дене жаттығулары мен оқу және жеке жұмыстарын өткізіп, бақылайды;

• практикалық бөлімі дене қасиетінің дамуымен және қимыл-қозғалыс мүмкіншіліктерін меңгерумен тесттеу түрінде өткізіледі. Дене дайындығының бақылау тесттеуіне дене дайындығы бойынша сынақтан өткен студенттер енгізіледі.

Аттестациялық талаптар, бақылау жаттығулары және нормативтерді орындау уақыты мен реттілігі жоғары оқу орнының оқу бөлімімен дене шынықтыру және спорт кафедрасымен бүкіл оқу жылына анықталып, ректормен (проректормен) бекітіледі.

Сабақтан ұзақ мерзімге (1 айдан аса) босатылған студенттер және емдік дене шынықтыру тобының студенттері сынақты келесі теорияның нормативті талаптарымен дене шынықтыру практикасының негізінде дене шынықтыру кафедрасында тапсырады:

• «Дене шынықтыру» пәнінің дәрістерінің бақылау сұрактарын енгізе отырып, теориялық білім деңгейін бағалау;

• студенттің денсаулығын ескере отырып, дене шынықтырудың қосымша тақырыбын өзіндік меңгеруін бағалау;

• дене шынықтыру сауықтыру бағдарламасын айқындайтын әр студентке сәйкестендіріліп өңделген баяндама жазу;

• функционалды сынамаларды өткізу ептілігін, студенттің дене дамуын бағалап, өзін-өзі бағалау күнделігін жүргізу;

• сауықтыру және адаптивті дене шынықтыру мәселелері бойынша дене шынықтыру және спорт кафедрасының ғылыми - зерттеу жұмыстарына студенттерді енгізу.

Аттестациялық талаптармен бақылау нормативтері кафедраның әдістемелік кеңесімен (бюро) өңделіп, кафедра меңгерушісімен бекітіліп әр курстағы, факультеттегі студентке жеткізіледі.

НЕГІЗГІ БӨЛІМ

Оқу бөлімі бойынша пәнінің мазмұны

Негізгі оқу бөлімі

Негізгі оқу бөлімі ағзасының физикалық және функционалдық жағдайының деңгейі жоғары немесе орташа, негізгі медициналық топтардағы студенттерге арналған. Негізгі оқу бөліміндегі студенттердің дене дайындығы келесі міндеттерді шешеді:

• дене шынықтыру және спорт сабағында қызығушылык пен қажеттілікті және позитивті қарым-қатынасты қалыптастыру;

• қимыл - қозғалыс мүмкіншілігін арттыру, кәсіби-қолданбалы және әдістемелік дайындықты жақсарту негіздерінде студенттің денсаулығын дамыту;

• студенттер дене шынықтыру сабағын белсенді қолдануына спорт түрлері бойынша жарыстар мен спорттық - сауықтыру іс-шараларына дайындау және қатысу.

Компетентті болудың талаптары:

білу керек:

• студенттің дене шынықтыруының мағынасы мен мазмұнын;

• өз организмінің психофизикалық ерекшеліктерін;

• дене жағдайының диагностика критерийлерін;

• дене жаттығуларын орындағанда бақылау және өзін-өзі бақылау;

• спорттық-сауықтыру бағдарламаның мазмұны;

• дене жаттығуларын және спорт түрлерінің жіктелуі;

жасай білу керек:

• дене қасиетімен қимыл-қозғалыс мүмкіншіліктерін жетілдіру және дамыту арқылы дене шынықтыру құралдарын қолдану;

өзіндік жұмыстар процесінде дене жаттығулар негізінде әдістемелік әдісін колдану;

• оқу және кәсіби іс-әрекет кезеңінде спорттық-бұкаралық және спорттық-сауықтыру іс-шараларына қатысу;

• дене саулығын деңгейін және спорттық іс-әрекетінің нәтижелерін бақылау және бағалау.

Дайындық оқу бөлімі

Дайындық оқу бөлімі физикалық күйі (физикалык дамуы, физикалық дайындығы) төмен деңгейдегі студенттерден қалыптасады. Дайындық оқу бөлімінің оқу процесі төмендегі мәселелерге бағытталған:

• дене шынықтыру және спорт құралдарын жалпы дене дайындық типі бойынша комплексті қолдану;

• дене және функционалды жағдайдың деңгейін жоғарылату;

• дене шынықтыру құралдарын сауықтыру максатында профилактикалық колдану;

• студенттер психологияльщ, педагогикалык, дәрігерлік және биологиялык бақылау негіздерінде қосымша білім алады.

Компетентті болудың талаптары:

білу керек:

• студенттің дене шынықтыруының мағынасы мен мазмұны;

• дене шынықтыру жағдайының деңгейін анактайтын өз ағзасының психофизикалық негіздері мен критерийлерін;

• денсаулықты сақтау мен жақсартуға дене шынықтырудың мағынасы мен профилактикалық ролі;

• дене шынықтыру жаттығулары жүмысының процесіндегі бакылау және өзін-өзі бакылау негізі;

• жалпы дене дайындығының ұйымдастыру және әдістемелеу негізі;

жасай білу керек:

• дене шынықтыру құралдарын дене және функционалды жағдайды коррекциялауда пайдалану;

• жеке дене дайындығының ерекшеліктері мен денсаулықка байланысты дене жаттығулар комплексін құру;

• кэсіби аурулардың алдын алуда дене жаттығуларын колдану;

• спорттық-бұкаралык және спорттық-сауывстыру іс-шараларын ұйымдастыру.

Арнайы оқу бөлімі

Арнайы оқу бөлімі ауру реабилитациядан кейінгі немесе денсаулығының нашарлығына байланысты арнайы медициналық топтағы студенттерге арналған. Студенттердің жынысына, диагнозына, дене және функционалдық жағдайының деңгейіне байланысты арнайы бөлімдс оқу топтарына топтастырылады. Топтар келесі нозологиялық (ауру топтарымен) өлшеммен топтастырылады:

• «А» тобына жүрек қан-тамырларының жүйесі, қан, нерв және эндокринді жүйелерінің функцияларының бүзылуы, кору органы, хирургиялык аурулар, ас корыту, тыныс алу және несеп шығару жолдары жүйесіндегі кейбір аурулар: асказандағы жара ауруы; үлтабардағы жара ауруы; бронх демікпесі; нефроптоз.

• «Б» тобына - асқазан және демалу органдары, зэр шығару жүйелерінің және гипотониялық ауруларымен ауыратын студенттер жатады.

• «В» тобына -қимыл-қозғалысы бұзылған және қозғалыс функциясы томен деген студенттер жатады.

Топтарды жалпы көрсетілімдері мен карсы көрсетілімдерін калыптастыру мүмкіндігі болмаса, топтарды дене дамуымен немесе функционалды дайындығымен калыптастырады. Арнайы оқу бөлімінің оқу процесі келесіге бағытталған:

• студенттің ауруының көрсетілімі мен карсы көрсетілімін ескере отырып, кұралдарды талдау (жаттығуларды таңдау және мөлшерлеу);

• студенттер дене жаттығуларын күнделікті объективті колдануы және белсендіру, кызығушьітығы мен еріктік компонентерін калыптастыру;

• студенттермен аурудың алдын алуда дене шынықтыру және спорт құралдарын қолдану әдісі бойынша, организмнің дене және функционалды жағдайын бакылау бойынша білімдерді қабылдау және меңгеру;

• қоршаған ортаның жағымсыз әсеріне организмнің төтеп беруі, функционалдык мүмкіншіліктерді жоғарылату, дене бітімі мен мүсінді коррекциялау және денсаулықты нығайту.

• денсаулықтың жағдайын бағалау критерийлерін;

• дене жүктемелерінің жалпы зандылыктарының адам ағзасына жалпы, белек, органдарға және органдар жүйесіне эсер етуін;

• дене жүктемелеріне ағзаның адаптациялық механизмдерін, ағзасының компенсаторлық және кұрылғылык реакцияларын;

• дене реабилитациясының негізгі құралдарын;

• қарастырылған ауруға сай көрсетілім мен қарсы көрсетілімді есептей отырып, дене жаттығуларының өзіндік жұмыстарының әдістік негізін;

• букаралык спорт түрлерінің жарысы және олардың төрешілігі бойынша ұйымдастыру негіздерін;

жасай білу керек:

• өз өміріне денсаулық сақтау технологияларын қолдану;

• денсаулықгы жаксарту және аурудың алдын алуда дене шынықтыру құралдарын колдану;

• дене дамуының деңгейін дене және функционалдык дайындықты, дене саулығын бағалау;

• кәсіби-колданбалы бағытындағы дене жаттығулардың комплексін орындау;

• практика немесе жұмыс орны бойынша спорттық-сауыктыру іс- шараларын ұйымдастыру;

• жарысты ұйымдастыру және төрешілік етуге көмек көрсету.

Спорттық оқу бөлімі

Спорттық оқу бөліміне жақсы дене дайындығы бар, таңдап алынған спорт гүрінен қарсы көрсетілімдері жоқ студенттер алынады. Студенттерді спорттық бөлімге спорттық разряды немесе дәрежесі бойынша бөледі, сонымен қатар студенттің нақты бір спорт түрімен айналысқысы келетіндігін және өзінің спорттық шеберлігін жетілдіруін қарастырады.

Спорттық бөлімінің оқу бөлімінің саны спорт түрінің ерекшелігімен, спорттьщ жіктелуі және жоғарғы оқу орнында оқу-жаттыктыру процесін откізуге арналған жағдай жасаумен аныкталады. Спорттық жетілдіру топтарының жоғары спорттық шеберлігі бар студенттері бакылау нормативінен босатылады.

Спорттық бөлімінің оқу процесі келесіге бағытталған:

• спорттық жаттыктырудың қағидаларын сақтау (циклдығын, толқындығын, жекелендіруін, мамандықты терендетуін, жаттықтыру процесінің үздіксіздігін, жалпы және арнайы дайындықты біріктіру);

• спорттық шеберлік деңгейін жоғарылату;

• студенттің жаттықтыру және жарысу іс-әрекетін жақсартуға арналған теориялық-әдістемелік білімді және практикалық тәжірибені пайдалану;

• спортшы-студенттің спорттық жарыстарға және жарыстық іс- эрекетке дайындау.

Құзыреттілікке койылатын талаптар:

білу керек:

• «Спорт жоғары жетістіктері», «рекреативті спорт», «кәсіби- қолданбалы спорт», «адаптивті спорт», «спорттық жарыс», «спорттық

жетістік», «студенттік спорт», «бұқараяық спорт» критерийлерінің мәнін;

• таңдап алынған спорт түрінің ережесін;

• халыкаралык аренада берілген спорт түрінен Қазакстандык спортшылардын жетістіктерін;

• Fair Play және олимпизм қағидаларын, спорттық этикасын;

• спорт түрі бойынша өзіндік жүмыс әдісі және оқу-жаттыктыру процесін ұйымдастыру негіздерін;

• жарысты ұйымдастыру және оны төрешілік етудің негіздерін; жасай білу керек:

• • таңдап алынған спорт түрі бойынша техника және тактиканы меңгеру;

• жарысты ұйымдастыруда және төрешілік етуде көмек көрсету;

• жарыстык ритуалдарды сақтау, жарыс кезінде, оқу- жаттықтырусабағында өзін-өзі үстау;

Спорттық оқу бөлімі ***

Спорттық Жіктелу	Оқу топтарының тығыздығы (адам санына байланысты)	Оқу сағаттарының бір аптадағы саны	Оқу сағаттарының бір жылдағы саны
Спорттық жетілдендірілген топтар (СШ, СШҮ)	6-8	8-12	480 (16 кредит)
2.Спорттықмамандандырылған гоптар (1 және 2 дәреже)	10-12	8-10	320 (12 кредит)
3.Спорттық мамандандырылғанлған топтар (жаңадан үйренушілер мен 3 дәрежедегілер)	12-14	6-8	240 (8 кредит)
4. Ойындык спорт түрлері	Ойындық екі кұрам	6-12	Спорттық біліктілігіне сәйкес

*** Спорттық оқу бөліміндегі жоспарлы студенттердің спорттық жіктелуімен және спорт түрлерімен орындалады. Спорттық бөлімдегі топтарға бір уакытта эр түрлі курстағы және факультеттегі студенттер катыса алады.

«ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ» ПӘНІ БОЙЫНША ЖАЛПЫ ТЕОРИЯЛЫҚ КУРС

(барлық оқу бөлімдеріне)

Курс	Такырыптың (модульдің) аты	Мазмұны	Сағат саны
I	1.Қазакстан Республикасының білім беру жүйесінде дене шынықтыру оқу пәні ретінде	Курстың мазмұнына кіріспе. Студенттердің дене шынықтыру бойынша оқу үрдісін ұйымдастыру. Курс бағдарламасы. Сабакты ұйымдастырудың мақсаты, міндеттері және формалары. Негізгі, дайындау, арнайы және спорттық бөлімдеріндегі оқу процесі. Сынақ талаптары мен студенттердіқ міндеттері.	і
	2. Салауатты өмір салтының негіздері.	Денсаулық: негізгі түсінік, мәні, мазмұны, критерийлері. Денсаулық факторлары. Салауатты өмір салтының кұрылымы. Өмірдің саулық стилі. Денсаулықты камтамасыз ету және өзінің жағдайын өзі бағалау. ВИЧ, ВИЧ - инфекция, СПИД түсініктері. ВИЧ/СПИД мәселелерінің әлеуметтік- кұкыктык аспектілері. Профилактикасы.	2
	3. Дене шынықтырудың жаратылыстану негіздері.	Дене шынықтыру әлеуметтік- биологиялык негіздерінің түсінігі. Ағзаның біртүтастық қағидасы мен оның қоршаған ортасымен байланысты. Организм жүйелері: жүрек- кантамырлары, тыныс алу, сүйек, бұлшык ет, жүйке, асқазан және т.б. кимыл-қозғалыс режимі. Организмнің шаршау және қалпына келу физиологиялык сипаттамасы. Дене жаттығуларының жіктелуі. Шынығу деңгейінің жағдайы мен көрсеткіштері.	2
	4.Заманауи сауықтыру жүйелері және ағзаның дене жағдайының бакылау негізі.	Заманауи сауыктыру жүйелерінің және құралдарының сипаттамасы. Организм жағдайының диагностикасы. Дәрігерлік, педагогикалык бакылау және өзін-өзі бакылау. Дене дамуын және дене дайындығын бағалау .	2

II		сабакты коррекциялау. Денсаулық паспорты.
	5. Өзіндік жұмыстардың 5.Негізгі әдістері.	Өзіндік жұмыстардын формалары, міндеттері, оны колдану әдісі. Дене жүктемесін мөлшерлеу қағидалары. Дене жаттығуларымен өзіндік жұмыстың мазмұны. Жаттығулардың жеке комплекстерін кұру. Дене шынықтыру бойынша үй жұмысы.	2
	6. Дене шынықтыру және спорт коғамдық көрініс ретінде.	Жалпы ережелер. Дене шынықтыру мәні мен мазмұны. Дене шынықтыру жалпы мәдени және ерекшелік функциялары. Құрылымдық сипаттама: түрлер мен эртүрлілік. Спорт. Спорт жоғары жетістіктері, бұкаралык, кәсіби, әуесқойлық, студенттік спорт.	1
III- IV	7. Кәсіби- қолданбалы дене дайындығы (КҚДД).	Студенттердің КҚДД мақсаты мен міндеттері. КҚДД компоненттерінің кұрылымы: еңбек түрлері, еңбектің шарттары мен сипаты, еңбек және демалу режимі. Студенттердің КҚДД кұрамдарын тандау әдісі. Студенттердің КҚДД формасы және ұйымдастыру. Дене шынықтыру бойынша кәсіби білім және практикалық дағды.	2
	8. Ғылыми еңбек ұйымындағы дене шынықтыру.	Негізгі түсінік. өндірістік дене шынықтыру: максаты, міндеттері. Жұмысқ қабілеттілікке әсер ететін факторлар. Жұмыс кабілеттіліктің күнделік, апталық, жылдык режиміндегі динамикасы. Ақыл-ой және физикалык жұмыс кабілеттілігі: өзгеріс типі мен себебі, шаршағанды басу. «Кіші формалык» дене шынықтыруды колдану өндірістік ұжымға дене шынықтыруды енгізу. Психореттейтін жаттыктыру.	2
Қорытынды				14

Ескерту: Дене шыныкгыру бойынша теоретикалык бөлімді студентпен энгімелесу түрде өтепн практикалық жұмыска 15 минутган енгізуге ұсынылады.

ДЕНЕ ШЫНЫҚТЫРУ» ПӘНІ БОЙЫНША ТӘЖІРИБЕЛІК