- •Пәннің оқу-әдістемелік кешені Пәннің атауы: «Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы»
- •Мазмұны
- •Пәннің оқу бағдарламасы (syllabus)
- •2012-2013 Ж.
- •Дәрістердің тақырыптық жоспары
- •Мемлекеттiк басқарудың негiзгi қағидалары – басқару құрылатын, басқару аппараты қызмет ететiн, негiзгi бастама, ол екi топқа бөлiнедi:
- •Әлеуметтiк-құқықтық;
- •5. Азаматтар - әкiмшiлiк құқықтың субъектiсi ретiнде.
- •1. Әкімшілік құқық бұзушылық түсінігі.
- •2. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодекстің міндеттері мен принциптері.
- •3. Әкімшілік құқық бұзушылық құрамы.
- •4. Әкімшілік құқық бұзушылықтың түрлері
- •1. Әкімшілік жазаның түсінігі
- •1. Әкімшілік жауаптылық институтының қалыптасу тарихы
- •3. Әкімшілік шығармашылық
- •1. Әкімшілік – құқықтық режимнің құқықтық реттеу жүйесіндегі орны.
- •2. Әкімшілік – құқықтық режимнің түрлері.
- •3. Шектен тыс жағдай режимі.
- •Административное право
- •«Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқығы» пәнi бойынша емтихан сұрақтары
- •Қазақстан Республикасының әкiмшiлiк құқығы» пәнi бойынша курстық жұмыс тақырыптары
- •Білімді бағалаудың жалпы шкаласы
Дәрістердің тақырыптық жоспары
|
№
|
Тақырыптар
|
Сабақтың мақсаттары мен міндеттері |
Өзекті мәселелер |
|
|
|
Әкімшілік құқық - құқық саласы, ғылым және оқу пәнi ретiнде. Әкімшілік құқықтың пәнiнiң басқару саласында пайда болатын қоғамдық қатынастарын анықтау. ҚР-ның әкімшілік құқығының пәнi болып басты қоғамдық қатынастарды негiздеу. Әкімшілік құқықтың пәнiн өзге құқық салаларымен салыстыру арқылы айрықша ерекшелiктерiн анықтау. |
құқық саласы ретiндегi әкімшілік құқықтың түсiнiгi әкімшілік құқықтың құқық жүйесiндегi орны қандай? қоғамның әр саласындағы әкімшілік-құқықтық реттеу ерекшелiктерiн аш. «әкімшілік-құқықтық нормалар» түсiнiгi ненi қамтиды? әкімшілік-құқықтық қатынастардың ерекшелiгi неде? әкімшілік-құқықтың пәнiн жан-жақты түсiндiру не үшiн қажет? |
|
|
|
Әкімшілік-құқықтық нормалардың басқа құқтық нормаларымен ұқсастықтарын анықтау. Әкімшілік-құқықтық нормалардың ерекше қасиеттерiн ашу. Әкімшілік-құқықтық нормалардың саралану негiздерiн анықтау. Әкімшілік-құқықтық нормаларды институттарға бiрiктiрудiң негiзгi критерийлерiн қалыптастыру. әкімшілі-құқықтық қатынастарды, олардың субъектiлерiн, пайда болу факторларын ашу. |
Әкімшілік-құқықтық нормалардың құрылымының ерекшелiктерi. Әкімшілік-құқықтық институттардың айырмашылықтары неде? әкімшілік-құқықтық институттардың мазмұны: азаматтық институты президенттiк институты атқарушы билiк институты |
|
|
|
Әкімшілік құқықтың қайнар көздерiн анықтау. Қазақстан Республикасының Конституцясы әкімшілік құқықтың негiзгi қайнар көзi ретiнде. ҚР-ның әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодесіне сипаттама. Халықаралық-құқықтық шарттарды әкімшілік құқықтың қайнар көздерi ретiнде анықтау. Әкімшілік құқықтың нормаларының жүйесiнiң негiзгi топтарын анықтау.
|
Қандай нормативтiк құқықтық актiлер әкімшілік құқықтың қайнар көздерi болып табылады. Не себептi Конституция әкімшілік құқықтың негізгі қайнар көзі болып табылады? Әкімшілік құқықтың нормаларының саралануына бойынша кеңістіктегі әрекет етуі. әкімшілік құқықтың нормаларының өзге құқық салаларының нормаларынан ерекшелігі қандай? Әкімшілік құқықтың жүйесiнiң құрылымы немен анықталған? |
|
|
|
Әкімшілік құқық ғылымын заң ғылымдары жүйесiнiң құрамдас бөлiгi ретiнде анықтау. Әкімшілік құқық ғылымының жүйесiнiң бөлiмдерiн ашу: Адам мен азаматтың әкімшілік құқықтық мәртебесi Мемлекеттiк басқару органдарының жүйесiн анықтау. Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық ғылымының дамуын көрсету. |
Әкімшілік құқық ғылымының пәнi. Әкімшілік құқық ғылымының негiзгi iлiмдiк мәселелерi қандай? Әкімшілік құқық ғылымы жүйесiнiң негiзiне не жатады? Әкімшілік құқық ғылымының қайнар көздерi. Қазақстан Республикасы әкімшілік құқық ғылымында қандай негiзгi мәселелер маңызды орында?
|
|
|
|
Әкімшілік-құқықтық реттеу механизмінің түсінігі. әкімшілік құқықтың нормаларының өзге де құқық салаларының нормаларынан ерекшелігі әкімшілік құқық нормаларын жүзеге асыру нысандары әкімшілік құқықтық қатынастардың әкімшілік құқықтық реттеу механизміндегі рөлі. |
Әкімшілік-құқықтық реттеу механизмінің түсінігі. Әкімшілік-құқықтық реттеу механизмінің элементтері Құқықтық реттеу механизмін ашатын құқықтық құралдарды жан-жақты ашып беріңіз әкімшілік-құқықтық қатынастардың ерекшеліктері, түрлері әкімшілік құқықтың нормаларын саралап, мысалдар арқылы ашып беріңіз әкімшілік-құқықтық қатынас субъектісі болу үшін қажетті шарттар |
|
|
|
Адам мен азаматтың әкімшілік құқықтық мәртебесiн ашу әкімшілік құқықтар мен бостандықтардың заңдылық қасиеттерiн айқындау әлеуметтiк-мәдени және экономикалық құқықтар мен бостандықтардың мазмұнын ашу саяси құқықтар мен бостандықтардың ерекшелiктерiне сипаттама Адам мен азаматтың негiзгi мiндеттерiн айқындау |
Адам мен азаматтың әкімшілік құқықтары мен бостандықтарына түсiнiк беру Әкімшілік құқықтары мен бостандықтарының ерекше орнын қандай белгiлер бойынша анықтауға болады? Қандай құқықтар мен бостандықтар әлеуметтiк-мәдени және экономикалық болып табылады? әлеуметтiк және экономикалық құқықтарды бекiту идеологисы ненi бiлдiредi? Азаматтар қандай нысанда мемлекеттiк iстердi басқаруға қатыса алды ? Адам мен азаматтың негiзгi мiндеттерiн қалай түсiндiруге болады? |
|
|
|
Мемлекеттiк басқару органдардың түсiнiгi мен белгiлерiн ашып көрсету Қазақстан Республикасының мемлекеттiк басқару органдарының жүйесi ашу Қазақстан Республикасының мемлекеттiк басқару органдарының қалыптасуы
|
Мемлекеттiк басқару органдардың түсiнiгi Мемлекеттiк басқару органдарына қандай негiзгi белгiлер тән Қазақстан Республикасының атқарушы билік органдарының жүйесi қандай? Мемлекеттік басқарудың жергілікті органдары және олардың әкімшілік-құқықтық мәртебесі
|
|
|
|
Мемлекет басшысы - ҚР Президентiнiң әкімшілік-құқықтық мәртебесi ашып көрсету ҚР Президентiнiң мемлекет өмiрiнiң әр аясындағы әкімшілік өкiлеттiктерi |
ҚР Президентiнiң мемлекеттiк басқару органдарының жүйесiндегi орны Президенттiң Үкiметке қатысты өкiлеттiктерi қандай Президенттiң құқықшығармашылық рөлi қандай? ҚР Президентiнiң әкiмшiлiгiнiң құрылымы қандай? |
|
|
|
Қоғамдық және мемлекеттiк басқару институттардың арақатынасы Қоғамдық бiрлестiктердi қалыптастыру кезiндегi шектеулер Қазақстан Республикасының саяси жүйесiнiң ерекшелiктерi Саяси партияларды құрудың құқықтық негiздерiн ашу
|
Қоғамдық бiрлестiктердiң түсiнiгi Қоғамдық бiрлестiктердi құру мақсаттары қандай? Қоғамдық бiрлестiктердiң заң алдындағы теңдiгi ненi бiлдiредi? Қоғамдық бiрлестiктердiң әкімшілік-құқықтық мәртебесі? Қазақстан Республикасының саяси партиялары туралы заңнамасы?
|
|
|
|
Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметкерлері әкімшілік құқықтың субъектісі ретінде танылу жағдайы Мемлекеттік қызмет туралы заңдылықтағы жалпы ережелерге және қағидаларға талдау жасау Мемлекеттік қызметкерлердің құқықтық жағдайы, олардың құқықтары және негізгі міндеттері Мемлекеттік қызметте болумен байланысты шектеулер әкімшілік мемлекеттік қызметкерлердің мемлееттік қызметті тоқтату негіздері «Мемлекеттік қызмет туралы» ҚР-сы заңын бұзғаны үшін жауаптылық. |
Қазақстан Республикасының мемлекеттік қызметкерлері әкімшілік құқықтың субъектісі ретінде әкімшілік құқықтық қатынасқа түсу ерекшеліктерн ашып көрсету Мемлекеттік қызмет істері бойынша уәкілетті органдардың өкілеттіктеріне тоқталып өту 1999 ж. 23 шілдеде қабылданған «Мемлекеттік қызмет туралы» ҚР-сы заңының 10-шы бабына талдау жасау
|
|
|
|
басқару нысаны әкімшілік құқықтың институты ретiнде құқықтық және құқықтық емес басқару нысандарының ерекшелiктерi мемлекеттік басқару актілерінің түсінігі мемлкеттік басқару әдістеріне тән сипаттама мемлекеттік басқару әдістерін саралау сендіру және мәжбүрлеу |
мемлекеттік басқару нысаны деген не? Басқару нысанының қандай түрлерiн бiлесiз? мемлкеттік басқару әдістеріне тән сипаттама беріңіз мемлекеттік басқару әдістерін саралау қалай анықталады сендіру және мәжбүрлеудің мәнін ашыңыз
|
|
|
|
Әкімшілік құқық бұзушылықтың түсінігін ашатын белгілер:
|
Әкімшілік құқық бұзушылықтың түсінігін ашатын белгілерін атап, оны жан-жақты талдау әкімшілік құқықбұзушылықтың түрлері және оларды топтастыру: тұлғаның құқықтарына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық азаматтардың сайлау құқығына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық кәмелетке толмағандардың құқықтарына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық меншікке қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық кәсіпкерлік қызмет саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық сауда және қаржы саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық салық салу саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық жылу, электрлі энергияны қолдану, өндірістік саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық архитектура-құрылыс қызметі саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық қоршаған ортаны қорғау, табиғи ресурстарды пайдалану саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық карантин ережелері және ветеринарлық қадағалауға қатысты әкімшілік құқықбұзушылық қоғамдық қауіпсіздік пен тұрғындардың денсаулығына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық қоғамдық тәртіпке қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық ақпарат және басылым саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық басқару бекіткен тәртіпке қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық Қазақстан Республикасының мемлекеттік шекарасының бекітілген тәртіптегі режимі мен Қазақстан Республикасының аумағына келу тәртібіне қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық Кеден істері саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық Транспортта, жол шаруашылығында және байланысқа қатысты әкімшілік құқықбұзушылық Жалпыға әскери міндеттілік, әскери қызмет және қорғаныс саласындағы әкімшілік құқықбұзушылық Мемлекеттік билік институтына қол сұғатын әкімшілік құқықбұзушылық әкімшілік құқықбұзушылықсыбайлас жемқорлық |
|
|
|
Әкімшілік жауаптылық түсінігі және түрлері әкімшілік жауаптылықты жеңілдететін мән-жайлар мен әкімшілік жауаптылықты ауырлататын мән-жайларды кодекс бойынша талдау заңды тұлғалардың әкімшілік жауаптылығы Қазақстан Республикасының әкімшілік құқық бұзушылық туралы кодексінің жалпы бөлігінің 3,4,5,8 және 9 бөлімдерін қарастыру |
басқару қызметін атқаратын тұлғалар мен лауазымды тұлғалардың және жеке кәсіпкерлердің әкімшілік жауаптылығын ашу әскери қызметшілер, прокурор және тәртіптік жарғы немесе арнайы ережелер қолданылатен өзге де тұлғалардың әкімшілік құқықбұзушылығы үшін әкімшілік жауаптылығын ашып көрсету шетел азаматтары мен азаматтығы жоқ тұлғалар және шетелдердің заңды тұлғаларының әкімшілік жауаптылығын кодекс бойынша талдау кәмелетке толмағандардың әкімшілік жауаптылығы иммунитеті бар тұлғалардың әкімшілік жауаптылығын жан-жақты ашу |
|
|
|
Әкімшілік жазаның түсінігі ашу әкімшілік жазаның жүйесі және түрлерін жан-жақты қарастыру әкімшілік жаза қолдану туралы қаулылардың орындалуы әкімшілік жазалардың кейбір түрлерінің орындалу тәртібі
|
Әкімшілік жазаның түсінігі мен мақсатын ашу әкімшілі жазаның түрлеріне жеке-жеке сипаттама беру негізгі әкімшілік жазалар негізгі және қосымша әкімшілік жалар және қосымша жазалардың бөлінуіне сипаттама беру әкімшілік жаза қолданудың жалпы ережесі бірнеше әкімшілік құқықбұзушылық үшін әкімшілік жазаларды қолдану әкімшілік жаза мерзімдерінің өтуін қарастыру кәмелетке толмағандарға қолданылатын әкімшілік жаза әкімшілік жаза қолдану туралы қаулылардың орындалуы әкімшілік жазалардың кейбір түрлерінің орындалу тәртібі |
|
|
|
Әкімшілік процесстің түсінігі мен мәнін ашу. Әкімшілік процестің субъектілері анықтау, олардың құқықтық жағдайын ашу. Әкімшілік процестің субъектілеріне берілетін кепілдіктерді талқылау. Әкімшілік процесстің кезеңдерін жан-жақты қарастыру. |
Әкімшілік процесс дегеніміз не Әкімшілік процесстің түсінігі мен мәнін ашу. Әкімшілік процестің субъектілері атап беріңіз және олардың құқықтық жағдайын ашыңыз. Әкімшілік процестің субъектілеріне берілетін кепілдіктерді қандай Әкімшілік процестің кезеңдерін ашып беріңіз. |
|
|
|
Әкімшілік өндіріс түсінігін ашу. Әкімшілік өндіріс түрлерін жан-жақты қарастыру. Азаматтардың жүгінуі бойынша өндірісі кезіндегі өтініштер мен жүгінуді қарау мерзімдерін қарастыру. Көтермелеу істері бойынша өндірісінде қолданылатын нормативтік негіз. Тәртіптік жағымсыз қылықтар туралы істер бойынша өндірісінің кезеңдерін ашу. Әкімшілік құқық бұзушылық істер бойынша өндіріс түсінігі.
|
Әкімшілік өндіріс түсінігін ашып беріңіз. Әкімшілік өндіріс түрлерін жан-жақты қарастыру. Азаматтардың жүгінуі бойынша өндірісі кезіндегі өтініштер мен жүгінуді қарау мерзімдері қандай Көтермелеу істері бойынша өндірісінде қолданылатын нормативтік негіздерін атаңыз. Тәртіптік жағымсыз қылықтар туралы істер бойынша өндірісінің кезеңдерін атаңыз. Әкімшілік құқық бұзушылық істер бойынша өндірістің өзге өндіріс түрлерінен өзгешелігі қандай өндіріс түрлерін салыстырмалы түрде жан-жақты ашыңыз |
|
|
|
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын қолдану жағдайларын ашу. Жеткізу шарасын талқылау. әкімшілік ұстау түсінігі, тәртібі және мерзімдерін ашу. Алып келудің түсінігін беру. Адамның жеке басын және оның қолындағы заттарды тексеру жағдайын ашып көрсету. Заңды тұлғаға тиесілі құжаттар мен мүлікті алып қою шарасын қолдану жағдайы. Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларына шағым беру негіздері.
|
Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларын қолдану жағдайларын ашып беріңіз. Жеткізу шарасы қандай жағдайда қолданылады. әкімшілік ұстау түсінігі, тәртібі және мерзімдері қандай Алып келу шарасы қандай жағдайда қолданылады Адамның жеке басын және оның қолындағы заттарды тексеру жағдайын ашып көрсетініз. Заңды тұлғаға тиесілі құжаттар мен мүлікті алып қою шарасын қолдану жағдайы қандай Әкімшілік құқық бұзушылық туралы іс жүргізуді қамтамасыз ету шараларына шағым беру негіздерін атап беріңіз. |
|
|
|
Әкімшілік-құқықтық режим түсінігін ашу. Режимдерді саралау. Төтенше жағдайдың түсінігі. Ерекше жағдай түсінігі. Әскери жағдай түсінігі. Төтенше жағдай кезінде қолданылатын шаралар.
|
Әкімшілік-құқықтық режимдер дегеніміз не Әкімшілік-құқықтық режим түсінігін ашыңыз Режимдердің саралануы. Төтенше жағдайдың түсінігін ашып беріңіз. Ерекше жағдай түсінігін ашыңыз Әскери жағдай түсінігін ашып беріңіз Төтенше жағдай кезінде қолданылатын шараларды атап, оларды талқылаңыз. |
|
|
|
Әкімшілік қызметтегі заңдылықтың түсінігі. Мемлекеттік басқаруда заңдылықты және тәртіптілікті қамтамасыз ету. Мемлекеттік басқаруда заңдылықты және тәртіптіліктіі қамтамасыз ету тәсілдері. Мемлекеттік бақылау түсінігі. әкімшілік қадағалау түсінігі. Прокурорлық қадағалау түсінігі. Мемлекеттік басқарудағы соттық бақылау түсінігін ашу. |
Әкімшілік қызметтегі заңдылықтың түсінігін ашып беріңіз. Мемлекеттік басқаруда заңдылықты және тәртіптілікті қамтамасыз етудің мазмұнын ашып беріңіз. Мемлекеттік басқаруда заңдылықты және тәртіптіліктіі қамтамасыз ету тәсілдері атап, сипаттама беріңіз. Мемлекеттік бақылауды талдаңыз. әкімшілік қадағалаудың әдістерін атаңыз. Прокурорлық қадағалауды жан-жақты қарастырып, тәжірибе жүзінде мысалдармен теориялық біліміңізді бекітіңіз. Мемлекеттік басқарудағы соттық бақылауды жүзеге асыруды ашыңыз. Атқарушы билік органдарының бақылауының түрлерін жан-жақты талқылаңыз. |
|
|
|
Мемлекет салаларындағы басқарудың түсінігіне талқылама жасау. әлеуметтік-мәдениет аясындағы басқарудың әкімшілік-құқықтық негіздері, оның ішінде - білімді басқару, ғылымды басқару және денсаулықты басқару, мәлениетті басқаруды ашу. әкімшілік-саяси аядағы басқарудың әкімшілік-құқықтық негіздері – қорғанысты басқару, әділітті басқару органдарның жүйесі, сыртқы істерді және ішкі істерді басқаруды қарастыру. Салааралық басқарудың әкімшілік-құқықтық негіздері- салааралық басқару органдарының жүйесі, мемлекеттік стандартизациялау органдары.
|
Мемлекет салаларындағы басқарудың түсінігін ашыңыз. әлеуметтік-мәдениет аясындағы басқарудың әкімшілік-құқықтық негіздері, оның ішінде - білімді басқару, ғылымды басқару және денсаулықты басқару, мәлениетті басқаруды дегеніміз не. әкімшілік-саяси аядағы басқарудың әкімшілік-құқықтық негіздері қорғанысты басқару, әділітті басқару органдарның жүйесі, сыртқы істерді және ішкі істерді басқаруды қалай түсінесіз. Салааралық басқарудың әкімшілік-құқықтық негіздер і- салааралық басқару органдарының жүйесі, мемлекеттік стандартизациялау органдарын атап шығып, олардың әр-қайсысына сипаттама беріңіз. |
Семинар сабақтарының тақырыптық жоспары
|
№ |
Тақырыптар және сағаттар
|
- Ауызша сұрау - есептер шығару |
- жазбаша сұрау (тестілік сұрау, бақылау жұмыстары, баяндамалар, хабарламалар, рефераттар, үй тапсырмалары және т.б.).
|
Оқу-монографиялық әдебиеттерді оқу |
|
1. |
|
Ауызша сұрау
|
|
Шергин А.П., Татарян В.Г., Омаров И.А. Актуальные проблемы административно-деликтного права и законодательства. //Конституция Республики Казахстан и проблемы ее реализации в текущем законодательстве: сборник научных трудов. - Караганда: КВШ КНБ РК, 1998. – С.84-91 Бахрах Д.Н. О предмете административного права России. //Государство и право. – 2003. – 10.- С.31-38 Бурков А.Л. Могут ли акты правосудия быть источниками административного права. //Арбитражный и гражданский процесс. – 2003.- 5. – С.31-34. Савостин А.А. Сравнительная характеристика административно-правового метода с иными методами регулирования общественных отношений. //Юрист. – 2002. – С.49-50. Таранов А.А., Таранов Д.А. Актуальные проблемы административного права. //Юрист.(Каз.) – 2004. – 2. – С.38-43.
|
|
2 |
|
Ауызша сұрау
|
|
Шергин А.П., Татарян В.Г., Омаров И.А. Актуальные проблемы административно-деликтного права и законодательства. //Конституция Республики Казахстан и проблемы ее реализации в текущем законодательстве: сборник научных трудов. - Караганда: КВШ КНБ РК, 1998. – С.84-91 Бахрах Д.Н. О предмете административного права России. //Государство и право. – 2003. – 10.- С.31-38 Бурков А.Л. Могут ли акты правосудия быть источниками административного права. //Арбитражный и гражданский процесс. – 2003.- 5. – С.31-34. Савостин А.А. Сравнительная характеристика административно-правового метода с иными методами регулирования общественных отношений. //Юрист. – 2002. – С.49-50. Таранов А.А., Таранов Д.А. Актуальные проблемы административного права. //Юрист.(Каз.) – 2004. – 2. – С.38-43.
|
|
3 |
|
Ауызша сұрау
|
рефераттар |
О профилактике заболевания СПИД: ЗРК от 15 марта1999г О профилактике и ограничении табакокурения: ЗРК от 10.07.02 О пчеловодстве: ЗРК от 12.03.02 О радиационной безопасности населения: ЗРК от 23апр1998 О санитарно-эпидемиологическом благополучии населения: ЗРК от 04.12.02 О свободе вероисповедания и религиозных объедин.: ЗРК О свободе вероисповедания и религиозных объедин.: Комментарий к законодательству О связи: закон РК от 18 мая 1999 О социальной и медико-педагогической коррекционной подддержке детей с ограниченными возможностями: ЗРК от 14.07.02 О языках в РК: основные закон. Акты на 1.02.03 Об административных процедурах: Закон РК |
|
4 |
|
Ауызша сұрау
|
Таблица |
Шергин А.П., Татарян В.Г., Омаров И.А. Актуальные проблемы административно-деликтного права и законодательства. //Конституция Республики Казахстан и проблемы ее реализации в текущем законодательстве: сборник научных трудов. - Караганда: КВШ КНБ РК, 1998. – С.84-91 Бахрах Д.Н. О предмете административного права России. //Государство и право. – 2003. – 10.- С.31-38
|
|
5 |
|
Ауызша сұрау
|
Баяндама |
Килясханов И.Ш. Предмет административного права и актуальные проблемы структурного построения курса. //Вестник Московского Университета МВД России. –2004. – 1. – С.105-111. Килясханов И.Ш. К вопросу о предмете и структуре курса административного права России. //Юридическое образование и наука. – 2003. – 2. – С.12-13. Машаров И.М. Административная деятельность как объект административно-правового регулирования. //Государственная власть и местное самоуправление. – 2004. – 1. – С.33-35.
|
|
6 |
|
Ауызша сұрау
|
|
Князев С.Д. Административно-правовой статус российских граждан: структура, состояние, совершенствование. //Юрист. – 2003. – 12. – С.26-29. Куракин А.В. Иностранные граждане и лица без гражданства как субъекты административного права России. //Государство и право. – 2001. – 6. –С.25-34. Жатканбаева А.Е. О некоторых проблемах административно-правового обеспечения прав и свобод человека и гражданина. //Вестник КазНУ им.Аль-Фараби. Серия юридическая. – 2003. – 2. – С.58-60.
|
|
7 |
|
Ауызша сұрау
|
рефераттар |
Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы «Үкімет туралы» Об оружии: Сборник нормативных актов Об охране и использовании историко-культ. Наследия:ЗРК Аманжолова Б. О некоторых проблемных понятиях понятии государственной службы. //Правовые реформы в Казахстане. – 2003. – 3. – С.37-38. Атаманчук Г.В. Сущность государственной службы: история, закон, право :Монография. – М.: Издательство РАГС, 2002 – 272. Байменов А.М. Государственная служба: международный опыт. Казахстанская модель. Астана: Фолиант, 2000. – 152.
|
|
8 |
|
Ауызша сұрау
|
Баяндама |
Қазақстан Республикасының Конституциялық Заңы «Президент туралы» Ишмухамедова А.К. Правовые основы классификации должностей государственных служащих Баранова Ж.С. Вопросы дисциплинарной ответственности государственных служащих с различным правовым статусом. //Правотворческая деятельность РК. История и современность: Сб.научн.трудов. – Караганда. - 2001. – С.124-143. Лучшие реформы по административному праву. /Сост.А.В.Брети. Ростов н/Д: Феникс, 2002. – 256.
|
|
9 |
|
Ауызша сұрау
|
|
Қазақстан Республикасының Заңы «Қоғамдық бірлестіктер туралы» Қазақстан Республикасының Заңы «Саяси партиялар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы «Коммерциялық емес ұйымдар туралы» |
|
10 |
|
Ауызша сұрау
|
|
Аманжолова Б. О некоторых проблемных понятиях понятии государственной службы. //Правовые реформы в Казахстане. – 2003. – 3. – С.37-38. Атаманчук Г.В. Сущность государственной службы: история, закон, право :Монография. – М.: Издательство РАГС, 2002 – 272. Байменов А.М. Государственная служба: международный опыт. Казахстанская модель. Астана: Фолиант, 2000. – 152. Ишмухамедова А.К. Правовые основы классификации должностей государственных служащих Баранова Ж.С. Вопросы дисциплинарной ответственности государственных служащих с различным правовым статусом. //Правотворческая деятельность РК. История и современность: Сб.научн.трудов. – Караганда. - 2001. – С.124-143. Лучшие реформы по административному праву. /Сост.А.В.Брети. Ростов н/Д: Феникс, 2002. – 256. Воложанин В.П. Реализация судебных решений посредством административных актов и действий. //Арбитражный и гражданский процесс. – 2003. – 8. – С.39.
|
|
11 |
|
Ауызша сұрау
|
|
Бұкаралы Ақпарат құралдары туралы: Заңы Военная служба. Военная подготовка: Сб.норм.актов Законодательство об образовании в РК Об оружии: Сборник нормативных актов
|
|
12 |
|
Ауызша сұрау
|
рефераттар |
Липинский Д.А. Несогласованность кодекса об административных правонарушениях. //Юрист. – 2003. – 7. – С.30-33. Кулинко М.В. Некоторые новеллы кодекса РФ об административных правонарушениях. //Юрист. – 2003. – 4. – С.51-55. Бахралинов А.С. Особенности административной ответственности несовершеннолетних. //Воплощение в жизнь национальной идеи и Государственная независимость РК, посвященной 10-л. Конституционного закона «О государственной независимости». Алматы, 2002. – С.72-77. (Здесь же Жетписбаев Б.А. Система административных взысканий). Бельский К.С. Административная ответственность: генезис, основные признаки, структура. //Государство и право. – 1999. – 12. – С.12-20. Бутырин С. Административная ответственность за контрабанду. //Законность. – 2004. – 3. – С.14-17. Горбачева О.В. Административная ответственность за невыполнения требований антимонопольного органа. //Арбитражный и гражданский процесс. – 2004. – 2. – С.27-30. Григорьев В.И. Административная ответственность за нарушения налоглвого законодательства РК. Алматы: Қаржы қаражат., 1997. – 84. Дракина М.Н. Вопросы привлечения к административной ответственности за нарушения валютного законодательства. //Банковское право. – 2004. – 1. – С.50-57.
|
|
13 |
|
Ауызша сұрау
|
|
Дугенец А.С. Обстоятельства, смягчающие и отягчающие административную ответственность. //Научные труды Российской Академии юридических наук. Вып.1. Т.1. /ред.кол.: В.Д.Превалова, А.Я.Капустина и др. М.: ИГ Юрист, 2001. – С.168-175. Жумагулов М.И. Об административной ответственности за мелкое хищение (вопросы теории и практики). //Вестник КазНУ им. Аль-Фараби, Сер.юр. – 2002. – 3. – С.92-95. Иванов Л. Административная ответственность юридических лиц. //Закон. – 1998. – 9.- С.88-91. Ли Ю.В. Некоторые аспекты правоприменения в сфере налогооблажения и административная ответственность. //Юрист (Каз). – 2004. – 2. – С.44-47. Лысенко В.В., Швечков С.А. История становления института административной ответственности. //История государства и права. – 2003. – 5. – С.52-57. Студенкина М. Административная ответственность должностных лиц. //Закон. – 1998. – 9.
|
|
|
|
|
|
Тагибаев Т.Д. Содержание мер административной ответственности, применяемые к юридическим лицам. //Актуальные проблемы гражданского права. Вып.ІІ. Т.: Материалы ежегодной республиканской научно-практич. конф. аспирантов и соискателей. Алматы, 21-22.02.2002 г. – Алматы, 2002. - С.43-47. Турло О.Н. Проблемы административной ответственности за нарушения антимонопольного законодательства. //Право и государство. – 2003. – 3. – С.20-23. Хаменушко И., Шеленков С. Привлечение к административной ответственности за нарушения валютного законодательства: новеллы и возможные проблемы правоприменения. //Юрист. – 2002. – 4. – С.47-50. Махров И., Борисов А. Административная ответственность за правонарушения в области производства и оборота алкогольной продукции. //Право и экономика: электронная версия журнала. – 2002. – Вып.2., январь 2001. – июнь 2002.
|
|
|
|
|
|
Қазақстан Республикасының Заңы «Әкімшілік процедура туралы» Баянов Е. Әкімшілік құқықтың схемалар бойынша анықтамалары: Оқу құралы 2002 Баянов Е. Қазақстан Респ. Әкімшілік құқығы курсының бағдар. Құжаттыры 2001 Бельский К.С. Полицейское право. Лекционный курс 2004 Болатбекұлы С. Б. Әкімшілік құқық пәні бойынша дәрістер 2004 Бочаров С.Н. и др. Административная юрисдикция. Учеб. пособие. 2006 Буздалина Е. А. Административное право 2001
|
|
|
|
|
|
Қазақстан Республикасының Кодексі «Әкімшілік құқықбұзушылықтар туралы» Баянов Е. Әкімшілік құқықтың схемалар бойынша анықтамалары: Оқу құралы 2002 Баянов Е. Қазақстан Респ. Әкімшілік құқығы курсының бағдар. Құжаттыры 2001 Бельский К.С. Полицейское право. Лекционный курс 2004 Болатбекұлы С. Б. Әкімшілік құқық пәні бойынша дәрістер 2004 Бочаров С.Н. и др. Административная юрисдикция. Учеб. пособие. 2006 Буздалина Е. А. Административное право 2001
|
|
|
|
|
|
Судебная практика применения законодательства об административных правонарушениях/ К.А.Мами: Сборник Қазақстан Республикасының Кодексі «Әкімшілік құқықбұзушылықтар туралы»
|
|
|
|
|
|
Қазақстан Республикасының Заңы «Төтенше жағдайлар туралы» Қазақстан Республикасының Заңы «Әскери жағдайлар туралы»
|
|
|
|
|
|
Организационно-правовые вопросы охраны общественного порядка и безопасности в современных условиях: Автореф. |
|
|
|
|
|
Административно-правовой статус Министерства иностр. Дел РК за рубежом: Автореф. Президентский контроль: монография Правовое регулирование содействия граждан органам, осуществляющим оперативно-розыскную деятельность: монографияОрганизационно-правовые вопросы охраны общественного порядка и безопасности в современных условиях: Автореф. |
Семинар, СОӨЖ және СӨЖ жоспары
|
№ |
Семинар сұрақтары |
СОӨЖ тапсырмалары |
СӨЖ тапсырмалары | ||
|
Т. 1. |
|
|
| ||
|
Т.2. |
|
|
- азаматтық институты - президенттiк институты - атқарушы билiк институты | ||
|
Т. 3. |
|
|
| ||
|
Т.4. |
|
|
| ||
|
Т.5. |
|
|
| ||
|
Т.6. |
|
|
| ||
|
|
|
|
| ||
|
Т.7. |
|
|
| ||
|
Т.7. |
|
|
| ||
|
Т.8. |
|
|
| ||
|
|
ІІ. Мемлекеттік басқару нысаны және басқару әдістері.
| ||||
|
Т.9. |
|
|
| ||
|
Т.10 |
|
|
| ||
|
Т.11 |
|
|
| ||
|
Т.12 |
|
|
| ||
|
Т.13 |
|
|
| ||
|
Т.14 |
|
|
| ||
|
Т.15 |
|
|
| ||
|
Т.16 |
|
|
| ||
|
Т.17 |
|
|
| ||
|
Т.18 |
|
|
| ||
Тест
|
Мамандықтың атауы |
050301, КЮ-2 к. (кредитн.техн.) |
|
|
|
Пәннің атауы |
«Қазақстан Республикасының әкімшілік құқығы» |
|
|
|
Емтихан енгізілген семестр
|
3 |
|
|
|
|
Әкімшілік құқықтың субъектілері болуы мүмкін: |
Заңды тұлға болып табылатын және табылмайтын да тұлғалар (жеке тұлға) |
Тек қана заңды тұлғалар |
Тек қана коммерциялық ұйымдар |
Тек қана лауазымды тұлғалар мен заңды тұлғалар |
* |
|
|
Төменде көрсетілген құқықтардың қайсысы ұйымдардың әкімшілік-құқықтық мәртебесіне кіреді: |
Лицензия алу құқығы |
Азаматтарды жұмысқа қабылдау құқығы |
Банкте есеп-шот алу құқығы |
Сату және сатып-алудың шарттарын өзгерту құқығы |
* |
|
|
Төменде көрсетілген құқықтардың қайсысы ұйымдардың әкімшілік-құқықтық мәртебесіне кірмейді: |
Қызметтердің қауіпсіз еңбек ету шарттарын қамтамасыз ету міндеті |
өрт қауіпсіздігі ережелерін сақтау міндеті |
Қару сататын дүкен ашуға рұқсат алу міндеті |
Жарғыға енгізілген өзгерістер туралы тіркеуші органға хабарлау міндеті |
* |
|
|
Әкімшілік құқықтың субъектілері ретінде ұйымдардың әкімшілік құқықтық мәртебесінің негізгі элементі болып табылады: |
Құқықтар мен міндеттер, құқықсубъектілік
|
Деликтілік қабылеттілік |
Құрылу тәртібі |
Құқықтық субъектілікті шектеу |
* |
|
|
Ұйымды тарату тәртібі қаралған: |
Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексі
|
Кеден заңнамаларымен |
Салық заңнамаларымен |
Қазақстан Республикасының Әкімшілік құқық бұзушылықтар туралы Кодексімен |
* |
|
|
Заңды тұлғаны тіркеуден бас тартуға негіз болып табылмайды: |
Заңды тұлғаны құрудың қажетсіздігі |
Заңды тұлғаны құрудың заңмен белгіленген тәртібін бұзу |
Заңды тұлғаның құрылтай құжаттарының заңға сәйкес келмеуі |
Заңды тұлғаны құрушының салықтық алымдар мен міндетті төлемдер бойынша қарызының болуы немесе антимонополиялық органның келіспеуі |
* |
|
|
Мына жағдайларда тұлға соттың шешімімен таратылуға жатпайды:
|
Прокурор ескерту жасаған жағдайда |
Банкрот болғанда |
Заңды тұлғаның жарғылық мақсатына қайшы келетін қызметті үнемі жүзеге асырғанда |
Заңды тұлғаны тіркеу, оны құрған кезде заңнамаларды бұзумен байланысты , егер оны жою мүмкін мүмкін болмайтын болса, жарамсыз деп танылғанда |
* |
|
|
Қоғамдық бірлестіктерді құру үшін кемінде |
10 адам |
5 адам |
20 адам |
50 адам керек |
* |
|
|
Жеке кәсіпкерлердің және заңды тұлғалардың қаржы-шаруашылық қызметін мемлекеттік органдардың тексеруі жиі болмауы керек: |
Бір жылда бір рет |
Екі жылда бір рет |
Алты айда бір рет |
Үш жылда бір рет |
* |
|
|
Төменде көрсетілген органдардың қайсы атқарушы билік органдарының жүйесіне кірмейді: |
Президент |
Үкімет |
Министрлік |
Үкімет құрамына кірмейтін орталық атқарушы органдар |
* |
|
|
Атқарушы билік органдары бағынады: |
Жоғары тұрған атқарушы органдар |
Заң шығарушы органдар |
Сот органдары |
Конституциялық Кеңес |
* |
|
|
Атқарушы органдардың басшылары әдетте: |
Жоғары тұрған лауазымды тұлғамен тағайындалады |
Тұрғындармен сайланады |
өкілді органдармен сайланады |
Аппараттың бөлімдерімен сайланады |
* |
|
|
Атқарушы билік органдары айналысады: |
Мемлекеттік басқарумен |
Заң шығарушылық қызметпен |
Сотәділдігін жүзеге асырумен |
Прокурорлық қадағалаумен |
* |
|
|
Көрсетілген органдардың қайсы атқарушы блік органдарына көбірек ықпал етеді: |
Президент |
Парламент |
Сот |
Конституциялық Кеңес |
* |
|
|
Атқарушы билік органдарының құқықтық мәртебесін анықтайтын негізгі нормалар бекітілген: |
Конституцияда |
«Жергілікті мемлекеттік басқару туралы» заңда
|
“Әкімшілік процедура туралы” заңда |
“Мемлекеттік қызмет туралы” заңда |
* |
|
|
Үкімет құрылымын құрайды; |
Министрліктер және өзге де орталық атқарушы органдар |
Министрліктер және мемлекеттік комитеттердің төрағалары |
Мемлекеттік комитеттер және агенттіктер |
Министрліктер, департаменттер және мемлекеттік комитеттер |
* |
|
|
Үкіметтің актісі: |
Қаулы |
Шешімдер және өкімдер |
Жарлықтар және қаулылар |
Жарлықтар және шешімдер |
* |
|
|
Премьер-Министр шығарады: |
өкім |
Жарлық және шешім |
Қаулы және жарлық |
Жарлық, қаулы және өкім |
* |
|
|
Үкіметтің ұйымдастырушылық нысанындағы жұмысы болып табылады: |
Үкіметтің отырысы |
Үкіметтің алқасы |
Үкіметтің бюросы |
Үкіметтің президиумы |
* |
|
|
Үкіметтің құрамы: |
Премьер-Министр, оның орынбасарлары, министрлер және өзге де лауазымды тұлғалар |
Премьер-Министр және Президентке тікелей есеп беретін және оған бағынышты орталық атқарушы органдар |
Президент, Премьер-Министр және Президентке тікелей есеп беретін және оған бағынышты орталық атқарушы органдар |
Минстрлер мен өзге де лауазымды тұлғалар |
* |
|
|
Қазақстан Республикасында Министрліктер құрылады: |
Президентпен |
Үкіметпен |
Президентпен |
Үкіметпен Президенттің келісімімен |
* |
|
|
Көрсетілген органдардың қайсы Үкіметтің құрамына кірмейтін орталық атқарушы орган болып табылады: |
Жер ресурстарын пайдалану жөніндегі агенттік |
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті |
Қаржы министрлігінің салық комитеті |
Ішкі Істер Министрлігі |
* |
|
|
Көрсетілген органдардың қайсы ҚР-сы Президентіне тікелей есеп беретін және бағынышты мемлекеттік орган болып табылады: |
Ұлттық қауіпсіздік комитеті |
Қорғаныс министрлігі |
Ішкі Істер Министрлігі |
Төтенше жағдайлар жөніндегі министрлік |
* |
|
|
Көрсетілген органдардың қайсы Үкіметтің құрамына кірмейтін орталық атқарушы орган болып табылады: |
Экономикалық қылмыс және сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрес жөніндегі агенттік |
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті |
Қаржы министрлігінің салық комитеті |
Ішкі Істер Министрлігі |
* |
|
|
Көрсетілген органдардың қайсы Үкіметтің құрамына кірмейтін орталық атқарушы орган болып табылады: |
Монополияға қарсы және бәсекелестікті қорғау жөніндегі агенттік |
Республикалық бюджеттің атқарылуын бақылау жөніндегі есеп комитеті |
Қаржы министрлігінің салық комитеті |
Ішкі Істер Министрлігі |
* |
|
|
Министрліктердің актілері келесі нысанда рәсімделеді: |
Бұйрықтар |
Бұйрықтар және қаулылар |
Шешімдер және жарлықтар |
Шешімдер және қаулылар |
* |
|
|
Үкіметтің құрамына кірмейтін орталық атқарушы органдардың актілері келесі нысанда рәсімделеді: |
Бұйрықтар |
Шешімдер және жарлықтар |
Шешімдер және қаулылар |
Бұйрықтар және қаулылар |
* |
|
|
Министрліктердің актілерінің күшін жоюы мүмкін: |
Үкімет |
Министрлер |
Үкіметтің құрамына енбейтін орталық атқарушы билік органдары |
Президентке тікелей бағынышты органдардың басшылары |
* |
|
|
ҚР-дағы жергілікті атқарушы орган болып табылады: |
әкімият |
әкім және әкімшілік |
Мәслихат |
Мәслихат және әкімит |
* |
|
|
Облыс әкімі: |
Президентпен тағайындалады |
Үкіметпен тағайындалады |
Облыс мәслихатымен сайланады |
Облыстық мәслихаттың келісімімен Үкімет тағайындайды |
* |
|
|
Көрсетілген әкімдердің қайсы тұрғындармен сайланады: |
Ауыл әкімі |
Астана әкімі |
Облыс әкімі |
Республикалық маңызы бар қала әкімі |
* |
|
|
Әкімдік келесі актілерді шығарады |
Қаулылар |
шешім |
бұйрықтар |
өкімдер |
* |
|
|
Әкім келесі актілерді шығарады: |
Шешім және өкім |
шешім |
Жарлық және қаулы |
Шешім және өкім |
* |
|
|
Астана әкімиятының жеке құрамы келісіледі: |
Астана мәслихатының шешімімен |
Үкімет шешімімен |
Астана прокурорының шешімімен |
ҚР-сы Президентінің шешімімен |
* |
|
|
Жергілікті атқарушы органдардың қызметі реттеледі: |
Жергілікті мемлекеттік басқару туралы Заңмен |
Жергілікті өкілдік және атқарушы органдар туралы |
Жергілікті өкілдік органдар туралы Заңмен |
Әкімият туралы Заңмен |
* |
|
|
Қазақстан Республикасында мемлекеттік қызметшілер қызмет етеді: |
Тек қана мемлекеттік органдарда |
Кез-келген ұыймдарда |
Қоғамдық бірлестіктерде |
Кез-келген лауазымдарда комерциялық емес ұйымдарда |
* |
Мемлекеттiк басқарудың түсiнiгi және мәнi.
Басқарудың негiзгi категориялары.
Әлеуметтiк басқару және оның түрлерi.
Мемлекеттiк басқару түсiнiгi және мәнi.
Мемлекеттiк басқару мен қоғамдық басқарудың арақатынасы.
Мемлекеттiк басқарудың негiзгi қағидалары.
ҚР-ның әкiмшiлiк құқығы - ҚР-ның ұлттық құқығының iрi салаларының бiрi болып табылады.
Онда мемлекеттiк басқару салаларындағы әр қилы қоғамдық қатынастар реттеледi. ҚР-ның әкiмшiлiк құқық саласы – ұлттық құқық саласында ерекше орын алатындықтан, ол тек қана пәнiмен ғана емес, қоғамның барлық салаларын да реттеумен ерекшеленедi.
Әкiмшiлiк құқық нормалары:
басқарма салаларындағы әр қилы қоғамдық қатынастарды бекiтiп, реттеп отырады;
құқықпен реттелетiн қоғамдық қатынастарды қорғайды;
қазiргi кезеңге сай келмейтiн қоғамдық қатынастарды басқару саласынан ығыстырып шығарады;
жаңа қоғамдық қатынастардың дамуына әсер етедi.
Қазiргi кезеңде әкiмшiлiк-құқықтық реттеудiң бұл бағыты өте зор мағынаға ие болып отыр.
Нарықтық қатынастарға көшуге байланысты экономиканы басқару тәсiлдерi, басқару жүйесi, әлеуметтiк- мәдени және басқа да өмiр ағысының салалары әкiмшiлiк құқықтың нормаларын қамтып отырады. Яғни жаңа басқару қатынастарын реттеуге бағытталады.
Әкiмшiлiк-құқықтық нормалардың әсерiмен басқару саласындағы азаматтардың құқықтық мәртебесi, атқарушы билiктегi мемлекеттiк органдардың құқықтық жағдайы және олардың азаматтармен арақатынасы анықталады.
Әкiмшiлiк құқықты оқып үйрену үшiн оның ҚР-ның құқық жүйесiнiң саласы ретiнде қалыптасуының әдiстемелiк негiздерiн анықтау қажет. Ал, ол басқару деген мағынаға ие болатын әлеуметтiк құбылыспен объективтiк байланыста.
Ал, әкiмшiлiк, администрация терминi – латын сөзiнен аударғанда “басқару”деген түсiнiктi бередi.
Администрация – басқару қоғамның қандай да бiр алдына қойған мақсаттарына жету үшiн белгiлi бiр қызметтiң, әрекеттердiң жиынтығын көрсететiн құрал.
Басқарудың функционалдық тағайындалуының мазмұнын жан-жақты ашуды қажет етедi.
Жоғарыда атап өткендей әкiмшiлiк-құқықтық нормалардың реттеу объектiсi - мемлекеттiк басқару саласындағы қалыптасқан қоғамдық қатынастар.
Сондықтан, ең бiрiншiден, әкiмшiлiк құқықтың мәнiн ашпай тұрып, әлеуметтiк басқарудың бiрi ретiнде мемлекеттiк басқаруды реттейтiн пәндi оқуға көңiл бөлу қажет.
Әлеуметтiк, оның iшiнде мемлекеттiк басқару - қандай да бiр мақсаттарға жету үшiн жүзеге асырылатын адамдардың қызметтерiн ұйымдастыру.
Басқару – басқарудың субъектiсiн (басқаратын адам) және басқарылу объектiсiн (басқарылатын адам) және олардың арасында пайда болатын тiкелей және керi байланысты анықтайды.
Тiкелей байланыс - өкiм, бұйрық беру.
Керi байланыс – берiлген өкiмдi орындағаны немесе орындамағаны туралы хабарлау.
Басқару субъектiсi – басқаруды жүзеге асыру үшiн белгiлi бiр өкiлеттiктерге ие болады.
Басқару жүйесiнiң түрлері:
механикалық – технологиялық процестi басқару
биологиялық - тiрiторганизмдердiң процесiн басқару
әлеуметтiк - адамдардың, ұжымдардың процесiн басқару.
Жалпы басқару – екi және одан да көп адамдардың, олардың ассоциацияларының қандай да бiр нақты нәтижеге жету мақсатындағы сәйкестелген қызметi.
Объективтi жағынан алғанда ол барплық адамзат қоғамында бiрге жүредi.
Басқарудың мәнi – нақты бағытталған, реттелетiн әрекет.
Қоғам әрдайым реттеудi қажет етедi, сондықтан басқару жүзеге асырылады.
Басқару – қоғамдық өмiрдегi жан-жақты саладағы қоғамдық қатынастарды реттеу үшiн адамдардың күшiн бiрiктiредi.
ҚоҒамды басқару дегенiмiз адамдарды, адамдардың әлеуметтiк қатынастарын басқару.
Әлеуметтiк басқару – адамдардың адамдарға қатысты билiктiк басқаруы, яғни қоғамдық iстердi басқару.
Басқару – адамдардың бiрлесе iстейтiн жұмысын ұйымдастыру.
Қорыта келгенде басқаруда - басқару субъектiсi де, басқару объектiсi де адамдар болғандықтан адамдар адамдарды бсқарады.
Басқару айналымының негiзгi кезеңдерi: шешiм қабылдау, қабылданған шешiмдi орындауды ұйымдастыру, орындауды бақылау және қорытынды шығару.
Яғни,
шешуге тиiстi мәселелердi анықтау
шешiмнiң жобасын дайындау
оны бағалау
шешiм қабылдау
атқаруды ұйымдастыру
орындалғанын бақылау
орындалғаны туралы хабарлау.
Әлеуметтiк басқару түрлерi:
Мемлекеттiк басқару (мемлекеттiк iстердi басқару);
Қоғамдық басқару (қоғамдық бiрлестiктерлiң iстерiн басқару) немесе мемлекеттiк емес басқару .
Мемлекеттiк басқаруды кең мағынада мемлекетiң барлық органдары жүзеге асырады. Бұл басқару келесi қызметтiң нысандары:
заң шығарушы;
атқарушы;
сот төрелiгiнде жүзеге асырылады.
Бұл қызмет нысандарының бағыты мемлекеттiң алдына қойған мақсаттарына жету болғанмен, қызметтi жүзеге асыруда белгiлi ерекшелiктермен анықталды.
Мемлекеттiк басқару, атқару қызметi – мемлекет қызметiнiң нысандарының бiрi болып табылғанымен – олардың келесi қасиеттерiмен сипатталады
ұйымдастырушылық қызмет;
мемлекеттiк-билiктiк мазмұн;
тiкелей қызмет;
салааралық сфераларда (қаржы, салық, мемлекеттiк стандарт, әлеуметтiк-саяси қорғаныс, iшкi iстер аясы; әлеуметтiк-мәдени – бiлiм, ғылым, денсаулық; шаруашылық қызме - өндiрiс, сауда) мемлекеттiк функциялардың күнделiктi жүзеге асырылуы;
басқаруды арнайы өкiлеттiктерi бар субъектiлер жүзеге асырады.
Мемлекеттiк басқару, атқарушы билiк субъектiлерi – мемлекеттiк билiк өкiлеттiктерiне ие болғандықтан олар мемлекет атынан қатысады.
Басқару қызметi – заңдардың, нормативтiк актiлердiң орындалуына бағытталады.
Мемлекеттiк басқару – ұйымдастырушылық қызметiн атқарады:
кадрларды жинау және бөлу
болжамдау;
ақпаратпен жұмыс жасау;
үйлестiру;
бақылау;
есептеу және статистика;
iс жүргiзу және т.с.с.
Мемлекеттiк басқарудың қызметi – жеке тұлғаға, қоғам мен мемлекетке қызмет ету.
Мемлекеттiк билiк органдарының субъектiлерi – мемлкеттiк органдар, жергiлiктi өзiн-өзi басқару органдары және сәйкестелген өкiлеттiктер берiлгенқоғамдық. Яғни мемлекеттiк емес органдар.
Мемлекеттiк билiктiң өкiлеттiк органдары басқару саласын реттейтiн нормативтiк актiлер қабылдайды.
Мемлекеттiк басқару және мемлекеттiк емес бiрлестiктердi басқару.
Мемлекеттiк басқару және мемлекеттiк емес бiрлестiктердi басқару:
әлеуметтiк басқарудағы азаматтардың рөлi;
нарықтық қатынастарды дамыту;
азаматтардың өздерiнiң мүмкiндiктерiн еркiн пайдалану құқықтары;
бiрлестiктер құруға құқықтары;
Конституцияда кепiлдендiрiлген қоғамдық бiрлестiктердiң қызмет бостандығы;
Азаматтардың мемлекеттiк басқаруға тiкелей және өкiлдерi арқылы қатысуға конституциялық құқығы және т.с.с.
Мемлекеттiк басқару:
мемлекеттiң атқарушы аппаратымен жүзеге асырылады;
мемлекеттiк қызметкерлер аппаратта төлем ақылы түрiнде қызмет жасайды;
аппараттың қызметi заңды-билiктiк мазмұнына ие болады
мемлекеттiң мәжбүрлеу күшiмен қамтамасыз етiледi;
басқару субъектiлерi тiкелей мемлекет атынан қатысады;
мемлекеттiк басқару органдарының шешiмi тек оның қызметкерлерiне ғана емес, сонымен қатар қоғамдық басқаруға қатысушыларға да мiндеттi болып табылады.
Қоғамдық басқару:
әр түрлi қоғамдық ұйымдармен жүзеге асырылады;
ұйымдардың мүшелерi өздерiнiң жұмыстарын өз ерiктерiмен, төлем ақысыз атқарады
өздерiнiң жұмыстарын төлем ақысыз атқарғанмен, мемлекеттiк күшпен нығайтылмайды;
азаматтар қоғамдық ұйымдардың атынан қатысады;
қоғамдық ұйымдардың шешiмi тек қоғам мүшелерiне мiндеттi;
қоғамдық ұйымдардың жұмысы негiзiнен моральды-ұйымдастырушылық мазмұнға ие болады