Правило Лопиталя позволяет вычислить эти пределы значительно проще:
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
(x |
5 |
|
¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5 |
- 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
- 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
5x |
|
3 |
|
|
|
|
|
1) |
lim |
|
+1 |
= lim |
|
- 2x +1) |
= lim |
|
= |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(2x4 - x -1)¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→1 2x4 - x -1 |
|
|
x→1 |
x→1 8x3 -1 |
7 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
(sin 2x)¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2) |
lim |
sin 2x |
|
=0 lim |
= lim |
2cos 2x |
|
= |
2 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(tg 3x)¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→π tg 3x |
|
|
x→π |
x→π |
|
3 |
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 3x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Отметим, что в ряде случаев использование правила Лопиталя не да- |
ет преимуществ по сравнению с другими методами. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Обучающая задача. |
Вычислить предел |
lim |
ln (1 - x2 ) |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 arcsin 4x2 |
|
|
|
|
Решение: |
Здесь также имеем неопределенность вида |
0 |
|
. Способ, |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
основанный на использовании бесконечно малых, позволяет вычислить данный предел буквально в одно действие:
lim |
ln (1 - x2 ) |
= |
|
ln (1 + a) a |
|
= lim -x2 |
= - |
1 |
. |
|
|
|
|
arcsin a a |
|
x→0 arcsin 4x2 |
|
|
|
x→0 4x2 |
4 |
|
|
|
|
|
α→0 |
|
|
|
|
|
Вычисление же этого предела по правилу Лопиталя несколько сложнее:
|
(ln (1 - x2 ))¢ |
|
|
|
|
-2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1 - x2 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
= - |
1 |
|
1 -16x |
4 |
|
= - |
1 |
|
lim |
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
. |
(arcsin 4x2 )¢ |
|
|
8x |
|
|
|
|
1 - x2 |
|
|
x→0 |
x→0 |
|
|
|
|
4 x→0 |
|
4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 -16x4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Таким образом, на каждом этапе применения правила Лопиталя сле- дует пользоваться упрощающими отношение тождественными преобразо- ваниями, а также комбинировать это правило с любыми другими приемами вычисления пределов.
Обучающая задача. Вычислить пределы:
|
10. lim |
arctg2 x × ln (1 + x) |
|
tg x - x |
|
x→0 |
281
|
|
|
|
|
|
|
x × ln (1 + x) |
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
arctg x x, |
|
x ® 0 |
|
|
|
|
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
arctg |
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
0 |
|
lim |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
= |
|
|
|
|
tg x - x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln (1 + x) x, x ® 0 |
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 tg x - x |
|
|
|
|
(x |
3 |
¢ |
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3x |
|
|
|
|
0 |
|
|
|
3x |
cos |
x |
|
|
|
x |
× cos2 x = 3 ; |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
= |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= |
lim |
|
|
= 3 lim |
|
|
(tg x - x)¢ |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
-1 |
|
|
|
x→0 1 - cos2 x |
|
|
x→0 sin2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
cos2 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
20. lim |
sin x − x cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
sin3 x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¢ |
|
|
|
|
|
|
sin x - x cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- x cos x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
lim |
|
|
= |
lim |
= lim |
(sin x - x cos x) |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
sin |
3 |
x |
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
x |
3 |
|
|
|
x→0 |
|
|
(x3 )¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
x sin x |
= |
1 |
lim |
sin x |
= |
1 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 3x2 |
|
3 x→0 x |
|
3 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Иногда для раскрытия неопределенности правило Лопиталя прихо- дится применять последовательно несколько раз.
|
Обучающая задача. |
|
Вычислить пределы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
10. lim |
|
x10 -10x + 9 |
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→1 |
x5 - 5x + 4 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Решение: |
|
Неопределенность вида |
0 |
раскрываем, применяя прави- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ло Лопиталя дважды: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
10 |
|
|
¢ |
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
10 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
9 |
|
|
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
-10x |
+ 9 |
|
|
|
|
|
(x |
|
-10x + 9) |
|
|
|
10x |
-10 |
|
|
|
90x |
|
9 |
|
|
lim |
x |
|
|
|
|
= |
lim |
|
(x5 - 5x + 4)¢ |
= lim |
|
|
= |
lim |
|
= |
. |
|
|
5 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
4 |
|
|
|
3 |
|
|
x →1 |
x |
|
- 5x + 4 |
|
|
|
|
x →1 |
|
x →1 |
5x |
- 5 |
|
|
|
|
x →1 |
20x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
20. |
|
|
lim |
|
xn |
, |
|
|
|
|
n . |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→+∞ ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
Решение: В данном выражении содержится неопределенность вида |
. Применим правило Лопиталя n раз: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¥ |
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n |
¢ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
n −1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
n |
|
|
|
|
|
(x |
|
|
) |
|
|
|
nx |
∞ |
|
|
n(n -1) x |
n − 2 |
∞ |
|
∞ |
|
lim |
|
|
|
|
|
= |
|
lim |
|
|
= lim |
|
|
= |
|
lim |
|
|
= ... |
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x →+∞ ex |
|
|
x →+∞ (ex )¢ |
|
x →+∞ |
ex |
|
x →+∞ |
|
|
ex |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
282
∞∞
= lim
x→+∞
y¢( x)
Если lim ( )
x→ x0 g¢ x
n(n -1)(n - 2)...2 ×1 |
= |
lim |
n! |
= |
n! |
= 0 . |
ex |
|
|
+¥ |
|
x→+∞ ex |
|
y ( x)
не существует, то отсюда не следует, что lim ( )
x→ x0 g x
тоже не существует. Другими словами, правило Лопиталя в этом случае не применимо. Покажем это на примере:
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
|
|
|
|
|
x + sin x |
|
|
|
1 |
|
|
|
lim |
= |
|
lim 1 + |
×sin x |
=1, |
|
|
|
x |
x→∞ x |
|
|
x→∞ |
|
|
огр. |
|
|
|
|
|
|
б.м. |
|
|
а lim ( x + sin x)¢ |
= lim |
(1 + cos x) – не существует. |
x→∞ |
x¢ |
x→∞ |
|
Выполнить (самостоятельно, каждому свой вариант, два студен- та у доски выполняют свои задания первого и второго вариантов, по желанию третий уровень выполняется у доски для получения оценки
«10»).
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Уровень I |
|
|
Вычислите пределы: |
|
|
|
|
|
|
ln2 x |
|
|
|
|
|
1) |
lim |
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
Ответ: {0}; |
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
|
x→∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2) |
lim |
sin 3x − 3x |
. |
|
Ответ: {0}; |
|
|
|
|
|
|
|
x→0 2x3 - x2 |
|
|
|
|
|
3) |
lim |
ln (ex +1) |
. |
Ответ: {0}; |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 - x ex |
|
|
x→+∞ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln sin x |
|
|
|
1 |
|
4) |
lim |
|
|
|
. |
|
|
|
|
Ответ: - |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→ π |
ctg2 x |
|
|
|
2 |
|
|
2 |
ex + e− x - 2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
5) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
Ответ: {2}; |
|
|
1 - cos x |
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
3 |
|
6) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
. |
Ответ: - |
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 2x - sin 2x |
|
|
|
4 |
|
283
|
|
|
2 - (ex + e− x )cos x |
6) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
x3 tg x |
7) |
lim |
|
|
ln arctg 2x |
. |
|
|
|
|
|
|
x→+0 ln sin 3x |
8) |
lim |
|
tg x − sin x |
. |
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
sin3 x |
9) |
lim |
ln (2x - p) |
. |
|
|
x→ π |
+0 |
tg x |
|
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
10) |
lim |
|
x→0 |
11) |
lim |
|
x→0 |
12) |
lim |
|
x→0 |
13) |
lim |
|
x→0 |
14) |
lim |
|
x→ π |
|
4 |
1 - cos x . x sin x
th x − x . x - sh x
ln cos x . arcsin2 2x
sin 2x − 2sin x .
x× ln cos5x
1- 3tg x . 1 - 2cos2 x
|
|
1 |
|
Ответ: |
|
|
; |
|
|
3 |
|
Ответ: {1}; |
|
|
1 |
|
Ответ: |
|
|
; |
|
|
2 |
|
Ответ: {0}; |
|
|
1 |
|
Ответ: |
|
|
; |
|
|
4 |
|
Ответ: {2}; |
|
|
|
1 |
Ответ: |
- |
|
|
; |
|
|
|
|
|
8 |
|
|
|
2 |
Ответ: |
- |
|
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
25 |
|
|
1 |
Ответ: |
|
|
|
; |
|
|
|
12 |
|
|
|
ln cos(2x2 - x) |
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
15) |
lim |
|
|
. |
|
|
Ответ: - |
|
. |
|
|
|
|
sin 3x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Уровень III |
|
|
|
|
|
|
|
Вычислите пределы: |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1) |
lim |
arctg x − arcsin x |
. |
|
|
Ответ: {∞}; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
tg x - sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin (ex -1) - (esin x -1) |
|
|
|
|
|
|
|
2) |
lim |
|
|
|
|
|
. |
Ответ: {∞}. |
|
|
|
|
|
sin4 3x |
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
∞ |
|
Неопределенности типа |
0 × ¥ , ∞ − ∞ сводятся к случаям |
0 |
, |
путем |
|
∞ |
0 |
представления произведения или разности функций в виде частного.
285
Обучающая задача. Найти lim x2 ln x .
x®+0
Решение: Здесь мы имеем неопределенность вида 0 × ¥ . Предста- вим произведение функций в виде частного, а затем, получив неопреде-
∞
ленность типа ∞ , применим правило Лопиталя:
(0×¥) |
|
|
|
|
¥ |
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¥ |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln x |
|
|
|
x |
|
|
1 |
|
lim x2 ln x = |
lim |
|
= |
lim |
|
|
|
= - |
lim x2 = 0 . |
1 |
|
|
|
-2 |
|
|
x®+0 |
x®+0 |
|
|
|
x®+0 |
|
|
2 x®+0 |
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
x3 |
|
|
|
|
Выполнить (самостоятельно, каждому свой вариант, два студен- та у доски выполняют свои задания, по желанию третий уровень вы- полняется у доски для получения оценки «10»).
Уровень I
Вычислить пределы:
2) lim ctg 3x × tg x .
x® p
2
3) |
lim x ln2 x . |
|
x®+0 |
|
|
|
|
|
|
|
4) |
lim sin ( x -1) tg π x . |
|
x®1 |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
5) |
lim x2 × e x2 . |
|
x®0 |
|
|
|
|
|
|
|
6) |
lim (p - x) tg |
x |
. |
|
|
x®p |
|
|
|
2 |
|
|
|
|
2 |
|
|
7) |
lim x |
|
x |
|
|
e |
|
|
-1 . |
|
x®¥ |
|
|
|
|
|
8) |
lim (x2 -1)ctg ( x -1) . |
|
x®1 |
|
|
|
|
|
|
|
9) |
lim x2e-x2 . |
|
x®¥ |
|
|
|
|
|
|
|
Ответ: {0};
- 2
Ответ: p ;
Ответ: {∞};
Ответ: {2};
Ответ: {2};
Ответ: {2};
Ответ: {0};
|
|
|
1 |
|
- |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
1 |
|
10) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
Ответ: |
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1) |
|
|
|
|
x→0 x ln ( x + |
|
|
2 |
|
|
|
|
1 |
|
|
- |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
11) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
Ответ: {0}; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
|
2x |
|
|
|
|
sin 2x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
- |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
12) |
lim |
ctg x |
|
|
. |
|
Ответ: {0}; |
|
|
|
|
x→0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
- |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
1 |
|
13) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
Ответ: |
|
|
; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 x2 |
|
|
|
|
x tg x |
|
6 |
|
|
|
|
|
|
|
1 |
|
|
- |
1 |
|
|
|
|
|
|
|
14) |
lim |
|
|
|
|
|
|
|
. |
|
Ответ: {0}; |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
arctg x |
|
|
|
x |
|
|
|
|
|
|
|
|
1 |
- |
1 |
|
|
15) lim |
|
. |
|
|
|
|
x→0 |
x2 |
|
x tg x |
Вычислить пределы:
1) lim ln x × ln ( x -1) .
x→1+0
2)lim→+∞ (x2 - ln3 x).x
|
|
|
|
|
|
|
3) lim |
|
1 |
|
|
|
- |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x→0 |
ln (x + 1 |
+ x2 ) |
|
|
|
|
|
|
|
|
Уровень III
1 ln (1 + x) .
1
Ответ: .
2
Ответ: {0};
Ответ: {∞};
- 1
Ответ: .
2
При вычислении предела выражения ( y ( x))ϕ( x) возникающие неоп-
ределенности вида 00 , ¥0 или 1∞ раскрываются следующим образом. Ло-
гарифмируя предварительно y = ( y ( x))ϕ( x) , получаем равенство ln y = j( x)ln y ( x)
и находим предел ln y , а после чего – и предел y.Заметим, что во всех трех случаях ln y представляет собой неопределенность типа 0 × ¥ , метод рас-
крытия которой изложен выше.
288
Обучающая задача. Вычислить пределы:
10. lim (sin x)x .
x®0
Решение: Имеем неопределенность типа 00 . Обозначим функцию
(sin x)x через y и прологарифмируем ее
ln y = ln (sin x)x = x ln sin x .
Вычислим теперь предел логарифма данной функции, применяя пра- вило Лопиталя (здесь сталкиваемся с неопределенностью вида 0 × ¥ ):
|
|
|
|
|
|
|
(0×¥) |
|
|
|
|
|
|
¥ |
cos x |
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
¥ |
|
|
|
|
|
|
cos x × x |
2 |
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x |
|
|
sin x |
|
|
|
|
|
lim ln y = lim x × ln sin x = |
lim |
|
= |
lim |
|
|
= - lim |
|
|
= |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x®0 |
|
x®0 |
|
x®0 |
1 |
|
|
|
|
x®0 - |
1 |
|
|
x®0 sin x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
|
|
|
x2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
sin x x, |
|
|
cos x × x |
2 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= - lim (cos x × x) = 0 . |
|
|
|
|
|
|
|
= |
|
|
= - lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x ® 0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x |
®0 |
|
|
x |
|
|
|
x®0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Так как lim ln y = ln (lim y )= 0 , то lim y = e0 =1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
x®0 |
x®0 |
|
|
|
|
|
|
|
x®0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
1
20. lim (1 + x)sin x .
x®0
Решение: Данный пример содержит неопределенность вида 1¥ . Ло- гарифмируя и применяя правило Лопиталя, получим
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
′ |
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
ln 1 + x |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
0 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
( |
)) |
|
lim ln y = lim ln (1 + x) |
sin x |
|
|
= lim |
ln (1 + x) |
|
= lim |
( |
= |
|
|
|
(sin x)′ |
x®0 |
x®0 |
|
|
x®0 |
sin x |
|
|
|
x®0 |
|
|
|
1 |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
= lim |
|
|
|
= lim |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
(1 + x) |
1 |
|
|
= 1. |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
x®0 cos x |
|
|
x®0 |
(1 + x)cos x |
|
|
|
|
Таким образом lim ln y = ln (lim y ) = 1 |
|
|
lim ln y = e1 = e . |
|
x®0 |
|
|
x®0 |
|
|
|
|
x |
®0 |
|
|
Замечание. Не следует забывать и о других методах вычисления пределов. Так, предыдущий пример можно легко решить, выделяя число е:
|
|
|
|
1 |
|
|
1 |
|
|
|
lim |
sin x |
|
(1 + x) |
|
|
x |
|
x®0 |
|
|
|
lim
x
= ex→0 sin x = e1 = e .
Выполнить (самостоятельно, каждому свой вариант, два студен- та у доски выполняют свои задания, по желанию третий уровень вы- полняется у доски для получения оценки «10»).
Уровень I
Вычислить пределы:
1
1) lim (ln x) x .
x→+∞
2) lim xsin x .
x→+0
3) lim (cos x)ctg2 x .
x→0
1
4) lim (x + ex )x .
x→+∞
5) lim (tg x)tg 2 x .
x→ π
4
6) lim (arcsin x)x .
x→+0
1
7) lim (x2 + 3x − 2)ln( x+1) .
x→+∞
8) lim (ctg x)tg x .
x→+0
1
9) lim (sin 2x)ln x .
x→+0
10) lim (sin x)tg2 x .
x→ π
2
11) lim (arctg x)x .
x→+0
1
12) lim (ctg x)ln x .
x→+0
π
13) lim (2x −1)tg 2 x .
x→1
14) lim (ln (1 + x))x .
x→+0
Ответ: {1};
Ответ: {1};
− 1
Ответ: e 2 ;
Ответ: {e};
Ответ: {1};
Ответ: {1};
Ответ: {e2} ;
Ответ: {1};
Ответ: {e};
− 1
Ответ: e 2 ;
Ответ: {1};
Ответ: {e−1} ;
Ответ: e− π4 ;
Ответ: {1};