Плотин. - Четвертая эннеада. - 2004

260Плотин. Эннеады. Трактат IV. 4 (28)

39.Συνταττομενων δε αεί πάντων και εις εν σνντελούντων πάντων, σημαίνεσθαι πάντα. 'Αρετή δε άδεσποτον συνυφαίνεσθαι δε και τα αύτης έργα τη συντάξει, ατε και των τηδε εκείθεν εξηρτημΑνων, των εν τφδε τφ παντϊ τοις θειοτεροις, και μετέχοντος και τούδε εκείνων. Γίνεται τοίνυν τά εν τω παντι ου κατά σπερματικούς, αλλά κατά λόγους περιληπτικούς και των προτέρων η κατά τους των σπερμάτων λόγουςου γάρ εν σπερματικοίς λόγοις ενι τι των γινομένων παρά τους σπερματικούς αυτούς λόγους ούδε των παρά της ύλης εις το όλον συντελούντων ούδε των δρωμένων εις αλληλ^α παρά των γενομένων. 'Αλλά μάλλον αν εοίκοι ό λόγος του παντός κατά λόγον τιθεντα κόσμον πόλεως και νόμον, ηδη είδότα α πράξουσιν οι πολιται και ЬС α πράξουσι, και προς ταί/τα πάντα νομοθετούντος και συνυφαίνοντος τοις νόμοις τά πάθη πάντα αυτών και τά έργα και τάς επί τοίς εργοις τιμάς και ατιμίας, πάντων οδώ οίον αυτόματη εις συμφωνίαν χωρουντων. Ή δε σημασία ού τούτου χάριν, ίνα σημαίνη προηγουμένως, αλλ' ούτω γιγνομενων σημαίνεται εξ άλλων αΛΛα· οτι γαρ εν και ενός, και απ άλλου άλλο

γινώσκοιτ αν, και άπό αιτιατού δε το αίτιον, και το επόμενον εκ του προηγησαμενου, και το σύνθετον άπό Πάτερου, οτι θάτερον και θάτερον ομού ποιων. Ε/ δη ταύτα ορθώς λέγεται, λύοιντο αν ηδη αϊ άπορίαι, η τε προς το κακών δόσιν παρά θεών γίνεσθαι τω μ/ητε προαιρέσεις είναι τάς ποιούσας, φυσικαΐς δε άνάγκαις γίνεσθαι, οσα εκείθεν, ως μερών προς μέρη, και επόμενα ενός ζωη, кол τφ πολλά παρ" αυτών τοίς γινομενοις προστιθεναι, και τω τών διδομενων παρ" εκάστων ού κακών όντων εν τη

ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΑΠΟΡΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ 261

μίξει γίγνεσθαι άλλο τι, και τφ μη ένεκα εκάστου αλλ* ένεκα του όλου την ζωην, και την ύποκειμενην δε φύσιν άλλο λαβουσαν άλλο πάσχειν καΐ μ^ηδε δύνασθαι κρατησαι του δοθέντος.

40. Ύας δε γοητείας πώς; 'Ή τη συμπαθείς, και τφ πεφυκεναι συμφωνίαν είναι ομοίων και εναντίωσιν ανόμοιων, και τη των δυνάμεων των πολλών ποικιλίφ εις εν ζφον συντελούντων. Kai γαρ μ/ηδενός μ/ηχανωμενου άλλου πολλά έλκεται και γοητεύεται· και *η αληθινή μανγεία ή εν τω παντι φιλία και το νεϊκος αυ. Και 6 γόης 6 πρώτος και φαρμακευς οΰτός εστίν, ον καταναησαντες άνθρωποι επ' αλληλοις χρώνται αύτοΰ τοις φαρμάκοις και τοίς γοητεύμασι. Και γαρ, οτι εραν πεφύκασι και τα εραν ποιουντα έλκει προς άλληλα, αλκή ερωτικής δια γοητείας τέχνης γεγενηται, προστιθεντων επαφαις φύσεις αλλάς άλλοις συναη^ωγούς και εγκείμενον έχουσας έρωτα* και συνάπτουσι δε άλλην φυχην άλλη, ώσπερ αν ει φυτά διεστηκότα εξαφάμενοι προς άλληλα. Kai τοίς σχημασι δε προσχρώνται δυνάμεις εχουσι, και αυτούς σχημα­ τίζοντες ώδι επάγουσιν επ* αυτούς άφοφητι δυνάμεις εν ενι οντες εις εν. Έπε/ εξω γε του παντός ει τις ύποθόιτο τον τοιούτον, οΰτ αν ελξειεν ουτ αν καταγάγοι επα- γωγαΐς η καταδεσμοις' άλλα νυν, οτι μη οίον άλλαχοΰ άγει, έχει άγειν είδώς οπγ τι εν τω ζφφ προς άλλο άγεται. Πεφυκε δε και επφδαΐς τω μέλει και τη τοιφδε ηχη και τώ σχηματι του δρώντος· έλκει γάρ τα τοιαύτα, οίον τά ελεεινά σχήματα και φλέγματα. ['Αλλ' γ φυχη] Ούδε γάρ Ύ] προαίρεσις ούδ* ο γόγος υπό μουσικής θέλγεται,

αλλ Ύ) άλογος φυχη, και ού θαυμάζεται <η γοητεία <η

262 Плотин. Эннеады. Трактат IV. 4 (28)

τοιαύτη· καίτοι φιλουσι κηλούμενοι, καν μη τοΰτο αϊτώνται παρά των τη μουσική χρωμΑνων. Kai τάς αλλάς δε εύχάς ου της προαιρέσεως άκουούσης οίητεον ουΰε γαρ οι θελγόμενοι τοις επφδαΐς ούτως, ού& όταν γοητεύη όφις ανθρώπους, σύνεσιν ο γοητευόμενος έχει, ού& αισθάνεται, αλλά γινώσκει, ηδη παθών, οτι πεπονθεν, άπατες δ* αύτφ το ηγούμ^νόν εστίν. Tfï/ δ* ηυξατο, ήλθε τι προς αυτόν εξ εκείνου ή προς άλλον.

41.Ό δε ήλιος η άλλο αστρον ουκ επαίει. Και γίνεται

το κατά την ευχην συμπαθούς μέρους μέρει γενομένου, ώσπερ εν μιφ νευρφ τεταμένη9 κινηθείσα γαρ εκ του κά­ τω και ανω έχει την κίνησιν. Πολλάκις δε και άλλης κινηθείσης άλλη οίον αίσθησιν έχει κατά συμφωνίαν και τφ υπό μιφ ηρμοσθαι όυρμονίφ. Ε/ δε και εν άλλη λύρφ η κίνησις ΟΛΙ άλλης έρχεται, όσον το συμπαθές, και εν τφ παντι τοίνυν μία αρμονία, καν εξεναντίων η* και εξομοίων δε εστί και πάντων συγγενών και τών εναντίων. Κα/ οσα λωβαται ανθρώπους, οίον το θυμοειδες ελχ^εν μετά χολής εις ήπατος φύσιν ηλθεν, ούχ ώς λωβησόμενα* οίον ει πυρ τις εκ πυρός λαβών εβλαφεν άλλον 6 μνηχανησάμενος η ελθείν η ο λαβών εκείνος ποιεί τω δεδωκεναι γοΰν τι οίον μετατιθεν τι έξαλλου εις άλλο* και το εληλυθος δε, ει μη οίος τε εγενετο δεξασθαι εις ον μΛτηνεφη.

42."Ωστε ούτε μνημ/ης δ/α тоСто δεήσει τοις αστροις, ουπερ χάριν και ταί/τα πεπραγμάτειπ-α/, ούτε αισθήσεων άναπεμπομενων ούτε επινεύσεις τούτον τον τρόπον ευχαΐς, ώς οίονταί τίνες, προαιρετικός τινας, άλλα και μετ εύχ^ς γίνεσθαί τι δοτεον και εύχης άνευ παρ" αυτών, ή μέρη και ενός' κα\ οτι δυνάμεις και χωρίς προαιρέσεως πολλοί και

αύται και άνευ μηχανής και μετά τέχνης, ως εν ζώφ ϊνν και απολαύει άλλο άλλου και βλάπτεται τω ούτω πεφυκε ναι, και τεχναις ιατρών και επαοιδών άλλο άλλφ *ηνατ(κάσ&η παρασχειν τι της δυνάμεως της αυτοΰ. Και το παν δε ωσαύτως εις τα μέρη δίδωσι και παρ* αυτοΰ και ελκύσαντος άλλου εις μέρος τι αυτοΰ, κείμενον τοις αυτοΰ μερεσι τφ αυτοΰ φυσικφ, ως μηδενός αλλότριου τοΰ αϊτοΰντος οντος. Ei δε κακός 6 αιτών, θαυμάζειν ου der και γαρ εκ ποταμών άρύονται οι κακοί, και το διδόν αυτό ουκ οΊδεν φ διδωσιν, αλλά δίδωσι μόνον- αλλ' όμως συντετακται και (ο} δεδοται τη φύσει τοΰ παντός* ώστε, ει τις ελαβεν εκ τών πασι κείμενων, ου δέον, επεσθαι αύτφ άνα/γκαίφ νόμφ την δίκην. Ουκουν δοτεον το παν πάσχειν γ το μλν ήγεμονοΰν αυτοΰ άπατες δοτεον πάντη είναι, γιγνομενων δε πα$ών εν μερεσιν αυτοΰ εκείνοις μεν *ηκειν το πάθος, παρά φύσιν δε μηδενός αύτφ οντος άπατες [το γενόμενον] ως προς αυτό είναι. Έπεί και τοις άστροις, καθόσον μεν μέρη, τα πά3τ}, άπα&7} μεντοι αυτά είναι τφ τε τους προαιρέσεις και αύτόϊς απαθείς είναι και τα σώματα αυτών και τας φύσεις αβλαβείς ύπάρχειν και τω, και εί δια της φυχης τι διδόασι, μη ελαττοΰσθαι αύτοίς την φυχην και τα σώματα αύτοίς τα αυτά μενειν και, εϊ τι ύπεκρει, άναισθητως άπιόντος και τοΰ προσιόντος, ει πρόσεισι, λανθάνοντος.

43."Ο δε σπουδαίος πώς υπό γοτμείας και φαρμάκων;

Ήτη μεν φυχγί άπα&ης εις γοητευσιν, και ούκ αν το λογί- κόν αύτοΰ πάθοι, ούδ" αν μεταδοζά/τειετο δε όσον τοΰ παντός εν αύτω αλογον, κατά τοΰτο πάθοι αν, μάλλον δε τοΰτο πάθοι αν αλλ' ούκ έρωτας εκ φαρμάκων, είπερ το

264 Плотин. Эннеады. Трактат IV. 4 (2'8)

εραν επινευούσης και της φυχης της άλλης τψ της άλλης πα&ηματι. "Ωσπερ δε επψδαΐς το άλογον πάσχει, ούτω και αυτός άντρων και αντεπφδων τάς εκεί δυνάμεις αναλύσει. Θάνατον δε εκ τοιούτων η νόσους η οσα σωματικά πά$οι αν το γάρ μέρος του παντός υπό μΑρους άλλου η του παντός πά$οι αν, αύτος δε άβλαβης. Ύο δε щ εύ$ύς, αλλ' ύστερον, ούκ αποστατεί φύσεως. Δαίμο­ νες δε ούκ απαθείς ούδΧ αυτοί τψ άλόγω* μνημας δε και αισθήσεις τούτοις ούκ άτοπον διδόναι καί $ελγεσ&αι φυσικώς αγομένους καί κατακούειν καλούντων τους αυτών εγγυτερω τών τηδε καί οσω προς τα τηδε. Παν γάρ το προς άλλο γοητεύεται υπ" άλλου* προς ο γάρ εστίν, εκείνο γοητεύει καί άγει αυτό* μόνον δε το προς αυτό άγοητευτον. Διό καί πάσα πράξις γεγοητευται καί πάς ό του πρακτικού βίοςκινείται γάρ προς ταί/τα, ά θέλγει αυτόν. "ОЭ-εν καί το ευπρόσωπος γάρ ό του μεγαλητορος Ερεχθέως δήμος. Τ/ γαρ μα&ών τις προς άλλο έχει; Ή ελχόμενος ού μάγων τεχναις, άλλα της φύσεως, της άπατης δούσης καί συναφάσης άλλο προς άλλο ού τοις τόποις, άλλη οΪς έδωκε φίλτροις.

44. Μόνη δε λείπεται η θεωρία άγοητευτος είναι, οτι μηδείς προς αυτόν γεγοητευταιείς γάρ εστί, καί το S-εωρούμενον αυτός εστί, καί ό λόγος ούκ ηπατημενος, αλλ* ο δεί ποιεί, καί την αύτοΰ ζωην καί το έργον ποιεί. Εκεί δε ού το αύτοΰ, καί ούχ ό λόγος την όρμιην, αλλ' ό^ρχη καί του άλογου αί του πάγους προτάσεις. Τέκνων μεν γαρ επιμελειαι καί προς γάμον σπουδαί φανεράν την όλκην εχουσιν, οσα τε ανθρώπους δελεάζει ηδέα γινόμενα ταΐς επι$νμίαις. Πράξεις δε αί μεν διά ^υμόν άλόγως κι-

ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΑΠΟΡΙΩΝ ΔΕΥΤΕΡΟΝ 265

νοΰνται, α\ δε δι" επιθυμ,ίας ωσαύτως, πολιτεΐαι δε και αρχών ορέξεις το φίλαρχον το εν ήμ,ΐν εχουσι προκαλού- μ^νον. Και ai μεν γινόμ&ναι ύπερ του μ/η παθεΐν άρχην εχουσι τον φόβον, ai δ* υπέρ του πλείονος την επιθυμ,ίαν. Αϊ δε τών χρειωδών χάριν την της φύσεως ενδειαν ζητοΰσαι άποπληροΰν φανερώς εχουσι την της φύσεως βίαν προς το ζην οικειώσασαν. Ει δε τις λεγοι τάς πράξεις τών καλών άγοτμ-εύτους είναι <ηκαι την θεωρίαν καλών ουσαν γσψεύεσθαι λεκτεον, ει μλν ως αναγκαίας και τας καλάς λεγομ,ενας πράξεις πράττοι άλλο το όντως καλόν έχων, ού γεγοητευται οΐδε γαρ την ανάγκην και ού προς το τηδε βλέπει, ούδε προς άλλα 6 βίος αλλά τη της φύσεως της ανθρωπινής βίφ και τη προς το ζην τών άλλων >η και αύτοΰ οικειώσει δοκει γάρ ευλογον Ίσως μ/η εξάγειν εαυτόν διά την οικείωσιν [от/] ούτως εγοητεύ^η. Ε/ δε το εν τοις πράξεσιν άγαττησας καλόν τάς πράξεις α/ρε/τα/ απατηθείς τοΐς Ί'χνεσι του κάλου, γεγοητευται το περί τά κάτω καλόν διώκων όλως γάρ η περί το εοικος τφ άληθεΐ πραγματεία και ολκή εις αυτό πάσα ψιατημΑνου εξ εκείνων τών επ" αυτά ελκόντων τούτο δε τ? της φύσεως γοητεία ποιεί· το γάρ ουκ αγαθόν ως αγαθόν διώκειν ελχβεντα τφ εκείνου είδει αλόγοις όρμ/ιΐς, τοΰτό εστίν άγομλνου οπού μ/η ηθελεν

ούκ ειδότος. Ύοΰτο δε τι αν τις άλλο *η γοψτίαν είποι ; Μόνος οΰν άγνητευτος, ος ελκόμενος τοΐς άλλοις αύτοΰ μερεσι τούτων ούδεν αγαθόν λέγει είναι ων εκείνα λέγει, άλλα μόνον δ οϊδεν αυτός ούκ ψιατημενος ούδε διώκων, αλλ' ϊχων. Ούκ αν ούν ελκοιτο ούδαμοϋ.

45. Έκ δη τών ειρημενων απάντων εκείνο φανερόν, от/, ως εκαστον τών εν τω παντι έχει φύσεως και

266 Плотин. Эннеады. Трактат IV. 4 (28)

διαθέσεως, ούτω τοι συντελεί εις το παν και πάσχει και ποιεί, καδάπερ εφΚ εκάστου ζφου εκαστον των μερών, ως έχει φύσεως και κατασκευής, ούτω προς το όλον συντελεί και υπουργεί και τάξεως και χρείας ηξίωται* δίδωσί τε το παρ αύτου και δέχεται τά παρά τών άλλων, όσων αύτω δεκτική η φύσις' και οίον συναίσΒησις παντός προς παν και ει εκαστον δε τών μερών και ζώον ην, ειχεν αν και ζφου έργα έτερα οντά τών του μέρους. Kai δη κάκεΐνο αναφαίνεται, όπως το κα& ημάς έχει, ώς ποιοΰντες τι και ημείς εν τφ παντί, ου μόνον οσα σώμα προς σώμα και πάσχον αΰ τα τοιαύτα, ετι και την αλλην αυτών φύσιν εισφερόμενα συναφθέντες τοίς συγγενέσιν οίς εχομεν προς τά συγγενή τών έξω* και δη και φυχαΐς ημών και δια&έσεσι συναφείς γινόμενοι, μαΧλον δε οντες, προς τε τά εφεξής εν τφ δαιμονίφ τόπφ και τά έπέκεινα αυτών ουκ εστίν όπως λαν$άνομεν οποίοι τίνες εσμεν. Ού τοίνυν ούδε τά αυτά πάντες δίδομεν ούδε ταύτόν δεχόμεθα" ογάρ μ/η εχομεν πώς αν μυεταδοίημεν άλλφ, οίον αγαθόν; Ούδ* αυ τφ μη δεκτικώ άγαμου αγαθόν τι κομιούμ^θα. Την ουν αύτου τις κακίαν συνάφας έγνώσθη τε ος εστί και κατά την αύτου φύσιν ώσθη εις ο έχει και ενταύθα και εντεύθεν απαλλαγείς εις άλλον τοιούτον τόπον φύσεως όλκαΐς. Τφ δε άγαθφ ai τε ληφεις αϊ τε δόσεις και ai μεταθέσεις αλλαι, ώσπερ εκ μτηρίνθων όλκαΐς τισι φύσεως μετατιθεμένων. Ούτω θαυμαστώς έχει δυνάμεως και τάξεως τόδε το παν γινομένων απάντων άφόφφ κελεύθφ κατά δίκην, ην ούκ εστί φυγείν ούδενί, ης επαίει μεν 6 φαύλος ουδέν, άγεται δε ούκ ειδώς οΊ δει εν τω παντι φέρεσθαι· 6 δ" άγαμος και οίδε, και ου δεΐ άπεισι, και

γινώσκει πριν απιεναι ου ανάγκη αύτφ ελ$όντι οίκεϊν, και ευελπίς εστίν, ώς μετά θεών εσοιτο. Έν μλν γαρ ολίγφ ζωφ σμικραι των μερών ai μεταβολαϊ και συναισθήσεις και ουκ εστίν εν αύτφ τα μέρη ζφα είναι, ει μιη που επί βραχύ εν τισιν εν δε τφ εν φ διαστάσεις τε τοσαυται και εκαστον των εν αύτφ χάλασιν έχει και ζφα εστί πολλά, τάς κινήσεις δεί και τάς μεταστάσεις μείζους είναι. Όρώμεν δε και tfkiov και σελήνην και τα άλλα άστρα εν τάζει μετατιθέμενα και μετακινούμενα. Ού τοίνυν αλογον ούδε τάς ψνχάς μετατίθεσθαι μη το αύτο άει ήθος σφζομενας, ταττομενας δε άνάλογον ων επαθον και ποιοΰσι, τάξιν οίον κεφαλής, τάς δε οίον ποδών λαβούσας, προς το παν σύμφωνον έχει γάρ και αύτο διαφοράς προς το άμεινον τε και χείρον. 'Ή δ^ αν μήτε το άμεινον το έι/ταί^α αιρήται μΑγτε του χειρονος μετέχουσα ή, άλλον τόπον και καθαρον ήλλάξατο τούτον, ον ε\λετο, λαβουσα. Α/ δε κολάσεις ώσπερ νενοσηκότων μερών, τών μεν επιστύφεις φαρμάκοις, τών δε εξαιρέσεις ήκαι αλλοιώσεις, \να ύγιαίνοι το παν εκάστου διατιθεμένου ου δεί* το δ* ύγιεινον του παντός άλλοιουμενου, του δε εξαιρουμένου

εντεύθεν, ώς ενθαδι νοσουντος, ου δε μ/η νοσήσει, τιθέμενου.

ЕГЭ ЕГЭ LscJ ЕГЭЕГЭЕГЭ LacJ la cJ Б В ЕГЭ Lacü

ГД сг] |"Д ιτ| рд ci ГД ci [Д ci ГД ci [Д ci ГД ci ГД ci ГД ci ГД c

ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ ЕГЭ EL9 гд ci гд ci гд ci гд ci гд ci гд ci гд ci гд ci где] гд ci

IV. 5. ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ ΑΠΟΡΙΩΝ ΤΡΙΤΟΝ Η ΠΕΡΙ ΟΨΕΩΣ

ΟТРУДНОСТЯХ, СВЯЗАННЫХ

СРАССМОТРЕНИЕМ ДУШИ.

ТРАКТАТ ТРЕТИЙ, ИЛИ О ЗРЕНИИ (29)

1. Поскольку мы обязались1 рассмотреть возмож­ ность видеть без всякого опосредования, например, воз­ духом или иными телами, называемыми прозрачными, постольку должно теперь приступить к этому рассмот­ рению. Уже сказано, что зрение, и, вообще, ощущение возникает благодаря телу; ибо без тела душа находит­ ся всецело в умопостигаемом. Поскольку ощущение есть схватывание не умопостигаемого, но только чув­ ственного предмета, постольку душа должна быть както связана с чувственными вещами посредством вещей, подобных [и душе, и предметам], и должна установить с ними некое общение в знании или претерпевании. Поэтому-то знание и приходит через органы чувств; потому через них, что они по природе едины, или, так сказать, непрерывны с чувственными вещами, и через

О трудностях, связанных с рассмотрением души 26

них душа каким-то образом приходит в единство уже с предметами чувств [, а не самими вещами], и благода­ ря им появляется подобострастие [души и воспринима­ емых предметов]. Кто-нибудь мог бы задаться вопросом: почему, если должна возникать связь с [чувственно] познаваемыми предметами, то неким касанием долж­ ны познаваться те, что познаваемы? Что же касается зрения (если говорить и о слухе, то позднее), то, в пер­ вую очередь, следует рассмотреть — должно ли быть некое тело между глазом и цветом. Может быть, посредующее тело [только] акцидентально воздействует на зрение толчком2 и отнюдь не помогает этим видящим видеть? Но если посредующие тела плотны, например, земляны, то они мешают видеть, и всегда — чем тонь­ ше посредующее, тем лучше мы видим; [однако, и] из этого кто-нибудь мог бы заключить, что посредующее содействует зрению. С другой стороны, если посреду­ ющее не содействует, то и не мешает; но земляное тело мешает, — скажет кто-нибудь. Однако, если посреду­ ющее тело первым принимает претерпевание, как если бы было отпечатано, — знаком этого служит то, что если кто-нибудь, стоя впереди нас, смотрит на цвет, то и он видит — тогда, если бы не возникло претерпева­ ние в посредующем, то оно не достигло бы нас. С дру­ гой стороны, посредующему нет необходимости стра­ дать, если страдает то, что по природе расположено страдать, а именно глаз; или, если посредующее стра­ дает, то страдает иначе. Ибо тростинка между элект­ рическим скатом и рукой не претерпевает того же, что