AIKPAAZADE. OSMANOULLARI’NIN TARH. 2003

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

dı. Silifke'yi ogurladı. Bu tarafdan Gedük Ahmed'i Sultan Muhammed girü göndürdi. Tekrar Silifke'nün üzerine gi­ rü indi. Darb-ı dest-ile Silifke'yi tekrar girü aldı. Ol ogur­ layanları kırdı. Kal'ayı girü Sultan Muhammed'ün mukar­ rer itdi. Ve kendü girü Gedük Ahmed, İstanbol'a geldi. [241 b] Sultan Muhammed'ün hizmetinde olup tururdı. Gö­ zedürdi kim, Sultan Muhammed dahı ne huyura ve bu­ yurdugı hizmetde ola.

Ve bu fethün tarihi hicretün sekiz yüz yitmiş yidisinde va­ ki' olundı, Gedük Ahmed elinden kim, ol Sultan Muham­ med Han-ı Gazi'nün veziri-y-idi.

BAB [149]

Anı beyan ider kim Sultanü'l-mücahidi'n

Sultan Muhammed Han-ı Gazi kim, şarka teveccüh itdi.

Uzun Hasan kim Karamanoglı Kasım'a kim leşker koşmışdı kim geldi, Tokat'ı harab idüp gitmiş-idi; Sultan Muhammed Han-ı Gazi anun üzerine varmak lazım oldı. Mahmud Pa­ şa'yı ve Ahmed Paşa'yı ve Mustafa Paşa'yı bu üçin dahı Sul­ tan Muhammed Han-ı Gazi bir araya cem' [242a] itdi bunları.

Sultan Muhammed bunlara eydür: "Bu Uzun Hasan'un ray ü tedbirinde ne dirsiz?" diyü bunlara sü'al itdi. Bu pa­ şalar biri birinün yüzine nazar idüp sakit oldılar. Girü padi­ şah eydür: "Neyçün söylemezsiz?"

Mahmud Paşa eydür: "Devletlü sultanum! Padişahumu­ zun 'aklı cemi'ümüzden a'lemdür. Bizüm ne bilümüz ola padişah huzurunda?"

Girü padişah eydür: "Hele bari siz dahı fikrünüz bir feth-i kelam idün." didi.

Mahmud Paşa eydür: "Devletlü sultanum! Bu Uzun Ha­ san'un hôd bir niçe ef'alini bildük kim, ne dürlü suret-ile [156] fitneler ider. İmdi sultanum, anun itdügi ef'ale göre ef'al itmek gerekdür."

Ve hem Mahmud Paşa eydür: "Devletlü sultanum! [242b] Bu Uzun Hasan, padişahumuzu:fi bir oglına mukabil olacak

532

Çevriyazı: Haza Menakıb u Tevarih-i Al-i Osman

kişi degüldür ve illa düşmendür. Buna eyü yarak görmek lazimindendür."

Ve bu tarafdan Ahmed Paşa eydür: "Devletlü sultanum! Hele şimdiki hinde bir kulunı göndür kim akıncılarun-ıla varsun. Anun memleketinün elleri irdügi yirleri ursunlar, yıksunlar, yaksunlar; ta kim padişahumuz dahı anun efali­ ne göre mesalihini göre."

Padişah eydür: ''Mihaloglı 'Ali Beg'i göndürüfi kim varsun, ol vilayetün eli erdügi yire degin ursun, yıksun ve yaksun, esir itsün." didi. Ve hem padişahufi emrini yirine getürdiler. 'Ali Beg[i], Rumili'nün yarar aklncıları-y-ılan göndürdiler. 'Ali Beg dahı vardı. [243a] Kemah'un vilayetini urdı, İrınenile­ rini esir itdi; mübaiaga toyumluklar itdi. Akıncıyı tamam to­ yurdı. Ve bunun kıssası mübalagadur. Fakir, ihtisar itdüm.

Padişahumuz dahı leşker-i 'azim cem' itdi. Ve hem iki oglını padişahumuz ol sefer bile aldı. Birisi Bayezid Han'dur ve biri Sultan Mustafa'dur. Ve yüz bin mikdan ehl-i İslam leşkeri var-ıdı, ve kafir leşkeri dahı mübalaga bile var-ıdı. Devlet-ilen hücum idüp yöridi. Sivaz'a çıkdı, "Anda buluşam." didi. Uzun Hasan, Sivaz'a karşu gelime­ di. Andan yöriyüp hücum idüp Akşehr'e ve Karahisar'a çıkdılar. Girü Hasan-ı Dıraz belürmedi. Padişahun kulı Mahmud Paşa eydür: "Devletlü sultanum! [243b] Evvel bu Karahisar'ı alalum. Ümizdür kim düşman dahı gele, düş­ man-ıla haklaşavuz." didi.

Padişah eydür: "Hey Mahmud! Ben hisarı ne'ylerem!" di­ di. "Ben düşman isteyü geldüm. Bana düşmanumı bulıvi­ rün!" didi.

Andan padişah hücftm idüp Erzincan'a çıkdı. Girü gelmedi ve illa padişahufi öfiince hôd karavulı var-ıdı, önce yörürler­ idi. Anlar nagah bir niçe alay düşmana buluşdılar. Hayli ceng itmişler. Ahır düşman sınup kaçdı. Andan yörüdiler, Tercan yöresine vardılar. Hiç düşmanufi girü eseri belürmedi.

Padişah eydür Rumili beglerbegisine: "Murad! Sen var, ilerü varun Mahmud-ıla bile. Görün kim hal nedür."

Heman-dem anlar dahı bir niçe alay-ıla ilerü yöridiler. Bi­ ri birin gözleyürek [244a] Furat suyınun kenarına vardılar.

533

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

Mahmud Paşa eydür: "Hey Murad Beg! Gel suyı öte geçme­ yelüm, gafil düşmeyelüm! Düşmana göz göre yaka virme­ yelüm!" Murad bu sözi eslemedi. Eydür kim: "Mihaloglı 'Ali Beg ilerü gitdi, ya biz ne-y-çün turalum?"

Mahmud Paşa eydür: "İşit benüm sözümi karındaş! Yagı­ da 'akl u ray gerekdür. Düşmanı hod henüz sen görmemiş­ sindür." didi. Bunun sözin hiç asla kulagına koymadı. Göz yumdı, Furat suyını öte geçdi. Mahmud Paşa sabr idüp tur­ dı. Bir lahzadan gördi kim 'Ali Beg yartum-ıla gelür. Mah­ mud Paşa eydür: "Hey dön!" dir. Murad hod suyı geçmiş­ idi. Ve ardınca Mahmud niyyet idüp yörümedi. Düşmanun hôd ol tarafda [244b] busuda eri varmış. Leşkeri Mahmud Paşa'ya kaçdı. Mahmud dahı suyı geçmemiş-idi, ordıya kaçdı. Mihaloglı 'Ali Beg dahı orduya kaçdı. Düşman Mu­ rad Paşa'yı ortaya aldılar. Hernan belürsüz oldı. Amma Tu­ rahan Beg oglı 'Ömer Beg tutuldı ve Hacı Beg tutuldı, Fena­ rioglı Ahmed Paşa tutuldı ve dahı hayli sübaşılar bile tutul­ dı. Sübaşıları tutsak idüp Payburd'a göndürdiler. Ve bu üç begleri yanında alıkodı; kendünün yanında saklatdı.

Nazm [157

Çerinün serveri kim 'akil olmaz Ne kadar çok ola düşmana turmaz

Ana kim 'akl u devlet yar degüldür [245a] Önünde taglar olsa gözi görmez

Murad Paşa belürsüz oldı gitdi Hana bir kul dahı hiç eksük olmaz

BAB [150]

Anı beyan ider kim Sultan Muhammed Han-ı Gazi'ye bu hades kim vaki' oldı leşkerüft ba'zısı münhezim oldı, padişah bundan sonra neye meşgal oldı.

Ol aradan 'ale's-sabah göçdiler. Düşmilnun belürdügi yire togrı yörüdiler. Bi-vechin mine'l-vücuh hiç bir habar bili-

534

Çevriyazı: Hiiza Menakıb u Tevarih-i Al-i Osman

mediler. Ve Hasan-ı Dıraz kim hlleyi idüp girü belürsüz ol­ dı, gine kendüyi penah itdi. Hernan padişah dahı togrı Pay­

burd'a yöneldi. Andan ilerü altı gün dahı gitdi.

Yidinci gün çeharşenbe gün-idi. [245b] Girü ilerüden düş­ man belürdi ve illa bir sarp, derelü depelü yirde karşudan bir niçe alay belürdi. Bunlar eyle sandılar kim, Mihaloglı 'Ali Beg'dür. Ve hem bu 'Ali Beg, leşkerden ırak yörür-idi. Na­ zar-ı dikkatle bakdılar, gördiler kim, 'Ali Beg degülmiş. Bil­ diler, istedükleri düşmandur. Padişah hôd dayim hazır yö­ rürdi. Alayları hoş düzmişler-idi. Turmadılar, üzerine sürdi­ ler, yörüdiler ve bu dereyi depeyi kuş gibi öte geçdiler. Düş­ mana mukabil turdılar. Padişahufi dahı şehzadeleri kollu kolında ilerü yörüdiler. Sultan Mustafa kolına, ittifak, Ha­ san-ı Dıraz'ufi bir oglı Zeynel vaki' oldı. Ve Sultan Bayezid kolına Hasan-ı Dıraz'ufi bir oglı Ogurlu Muhammed vaki' [246a] oldı. Ve padişah mukabilesine Hasan-ı Dıraz vaki' ol­ dı. Ve her kollar birbirine mukabil olup Sultan Muhammed Han-ı Gazi'ye Hak te'ala 'inayet itdi ve devleti galib oldı; he­ mış e oldugı gibi. Hernan her koldagılar biri birine yörüyiş eylediler. Sultan Mustafa kolundagı 'azebler, Zeynel'i tutdı­ lar ve başını kesdiler. Ve bile olan beglerinüfi ekserini kırdı­ lar ve niçelerin tutdılar, esir eylediler. Ve mübalaga yarakla­ rın dahı aldılar. Ve Sultan Bayezid Han kolundagı Ogurlu Muhammed'i kaçurdılar, tutamadılar. Sultanü'l-mücahidin Sultan Muhammed Han mukabilesinde kim Hasan-ı Dıraz­ ıdı, ol dahı hernin kim yifiiçeri leşkerin göricek Hasan-ı Dı­ raz eydür: "Bire boz atı getürüfi [246b] kim ol can kurtaran­ dur!" didi. Heman-dem boz atı hazır itdiler; kaçmaga bün­ yad itdiler. Hasan Beg boz ata bindi; dere depe yazılar göz­ ler oldı. Gaziler[i] gördiler kim başlarında 'akılları kalmadı, cemi' leşker tevbe itmege başladı. Karamanoglı Ahmed, Uzun Hasan'un yanında olurdı, evvelden kaçmagı ol ofiat bilürdi. Pir Ahmed kim yifiiçeriyi gördi, hevesi kaçmaga ol [158] kamudan yig gördi. Uzun Hasan Tebriz'e heves itdi. Karamanoglı yanına düşdi, giderler mi giderler! Yifiiçeri leş­ keri bunlarufi bu halların göricek eyitdiler kim: "Hey devlet­ süz hayin Türkmanlar! Ok atılmadın ve kılıç salınınadın bu

535

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

kaçmak size neden [247a] oldı? Ya bu leşker kim siz sıdunuz­ dı, ol ma'!Um aldı kim anlar dahı, siz dahı muhannesler-imiş!" didiler. Hasan-ı Dıraz, başın kurtardugına razı oldı ve ta'al­ lukatına vasiyyet itdi kim AI-i Osman'un adların ayruk an­ mayalar! Ve hem oglanları ve ehl-i beyti bu sözi kabul itdi­ ler ve müvecceh nasihatdur, diyü glişlarında tutdılar.

Nazm

Hasan kim kendüyi key er sanurdı Çagatay'da 'Acemde uz anılırdı

Ve hem dirdi Çıtakla bulışayuru Çürük i'tikadına inanurdı

Buluşdı hem Çıtak bir bin göründi Önince kaçuban ha tolınurdı

Dahı andurmaz ol Hasan Çıtag'ı [247b] Çıtak anılsa Hasan utanurdı

Çıtak urdı Hasan başına yumruk Ve ger kurtılsa bilün uslanurdı

SÜ'AL.- Bu Uzun Hasan'un kim begleri tutuldı, bularun uluları kimlerdür?

CEVAB.- Biri, 'Ömer Beg'dür kim, ol Cigerlü [?] begleri­ nün ulu beglerindendür ve iki karınciaşlar kim ol Mir Ti­ mür neslindendür ve hem Kara Eylük'ün [Kara öylük] kızı oglanlarından. Ve bunlardan gayrı üç bin mikdan dahı tut­ saklar getürdiler. Ve kırılanun hôd hisabm Allah'dan gay­ rı kimsene bilmez-idi. El-hasıl-ı kelam, bu Hasan-ı Dı­ raz'un başına gelen hiç bir padişahun başına gelmedi. Anun-içün kim, karın agrısına ogradı ve hem ahir ol [248a] gayretden öldi, gitdi.

SÜ'AL.- Ya bu sultanü'l-mücahidin kim bum kahr idicek sonra ne'yledi?

CEVAB.- Dönüp gitdi. Mürüvvet itdi, anun vilayetin yık­ madı. Girü kendü vilayetine teveccüh itdi. Yolınun üzerin­ de Kemah'un hisarı Karahisar'a yolı ogradı. Bir heybet na­ zarı-y-ıla anı feth itdi. Andan yörüdi, devlet-ile İstanbol'a

536

Çevriyazı: Hazii Meniikıb u Teviirih-i Al-i Osman

tahtına geldi. Heman-dem kim şehre girdi, girü Mahmud'ı 'azl eyledi; vizaretden redd itdi.

Nazm

Zi devran ki ne devranlar sürüidi Muhammed Han 'aduları sürüidi [159]

Çü şevketi irişdi şarka garba Temerrüd ehli kalmadı sürüidi [248b]

Bu alün geleni olur ziyade

Bu ale hükm-i Hak böyle sürüidi

Bularda 'adl ü bezl ü lutf u insaf Bulundı ta kıyamet kim sürüidi

Mü'ebbeddür bu haslet bil bu alde Nevalar oldı bu alde sürüidi

SÜ'AL.- Bu Uzun Hasan ne asıldandur kim, bu Gazi Han-ıla neden temerrüdlik itdi?

CEVAB.- Uzun Hasan, Sayındur Han neslindendür ve hem ol Uzun Hasan'dur kim Tarhan Beg oglını sıdı ve Ba­ ranlu'dan İmirza Cihanşah'ı sıdı ve dahı Çagatay'dan Ebu Sa'id'i sıdı. Ve illa sultanü'l-Mücahidin Sultan Muhammed Han-ı Gazi'nün bir nazarına [249a] döyemedi.

Ve bu maceranun tarihi hicretün sekiz yüz yitmiş sekizin­ de vaki' olundı. Sultan Muhammed Han ve oglı Bayezid Han ve Sultan Mustafa cem'iyyetinde vaki' olundı. Hasan-ı Dıraz maglub oldı, Sultan Muhammed galib oldı.

BAB [151]

Anı beyan ider kim Sultan Muhammed Han-ı Gazi kulı Gedük Ahmed'i Kefe'nünfethine göndürdi; varup ne suret-ile feth itdi Kefe'yi,

anı bildürür ve hem anda dahı ne vilayetler feth itdi?

Sultanü'l-mücahidin Sultan Muhammed Han-ı Gazi vila­ yet-i Rum'ı tamam feth itdi, hanları ve beglerini cemi'i ne-

537

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

seb ü nesli-y-ilen vilayetlerinden kal' itdi; imdi maksudı ol aldı kim derya-yı Kara [249b] Deniz kenarların dahı feth ide; ve hem bu denizde olan cezayirlerde dahı bunun adına hut­ be-i İslam okına. Sultan Muhammed Han-ı Gazi kulı Gedük Ahmed'e buyurdı kim: "Tiz eyüce yarak gör kim seni gaza­ ya göndürürin." didi.

Ahmed vardı, üç yüz mikdan gemileri tonatdı ve hem eyü yarar yoldaşlar dahı bile aldı, atludan ve yayadan. At gemileri dahı aldı, atlar kaydı. Ahmed Paşa, padişahun her emrini yirlü yirince tamam itdi. Gelüp padişaha 'arz itdi. Sormadı, ne yire varayum, dimedi. El bagladı, padişaha karşu turdı.

Padişah eydür: "Ahmed, senün dahı yaragun aldı mı?" Ahmed eydür: "Devletlü sultanum! Benüm yaragum he­ min sultanumun işaretidür [250a] ve himmeti nazarıdur."

Hernan ol sabah işaret olundı. Nakareler çalındı, sancak­ lar çözüldi. Gemiler tonandı. Gaziler niyyet-i gaza itdiler. Gemilerün lengerleri içerü alındı ve balamarları çözüldi, yelkenleri açıldı. Kaçan yilkene yil tokundı, yörüdiler. Der­ ya yüzi envar-ı İslam-ilen münevver olundı. Yetmiş bin mikdan sün[n]i gaziler sürdiler leylü ve'n-nehar, neharu ve'l-leyl; Kefe'nün limonına girdiler. Heman-dem kim ke­ nara çıkdılar; meterisler ve toplar kuruldı.

Ahmed Paşa, [160] miyan-beste olup eydür: "Hey gazi yol­ daşları Gayret-i İslam idün kim, bu Kefi darü'l-İslam üze­ rinde havaledür." didi. "Hak te'ala 'inayet ide, bum dahı darü'l-İslam idelüm." didi. [250b] Gaziler dahı tekbir getür­ diler, hücum idüp yörüdiler; ceng-i sultaniye meşgUl aldı­ lar. Giceler ve gündüzler kafidere rahatlık virmediler.

Kafider dahı gördiler kim, bu gelen gazilerün himmeti bu şehri alup yıkmasıdur ve hem muradları cebr-ile almakdur ve hem almaga da kadirlerdür; kafider dahı ehl-i İslamdan bu himmeti göricek cem' olup tekürleri yanına geldiler, eyitdiler kim: "Bu gelen Türk-ilen niçe idersin?" Tekür bun­ lara eydür: "Ya sizün fikrünüz ne? Ne dirsiz?" Bu kafider eyitdiler: "Biz bu hisarı eylük-ilen virürüz." didiler. "Zira kim saklayımazuz bu hisarı." didiler. ''Virüp muti' olması

538

Çevriyazı: Hiizii Meniikıb u Teviir1h-i Al-i Osman

yigrekdür." didiler. Döndi bunlara tekür eydür: "Ne-y-çün böyle dirsiz?" didi. Bu kafider [251a] eyitdiler: "Anun-içün kim bu Türk hisarı bizden cebr-ile alur." didiler. "Ve bizi kı­ rar ve oglanlarumuzı esir ider." didiler. "Ve malumuzı yag­ malarlar." didiler. "Ve şehrümüzi harab eylerler. imdi bu­ nun gibi olmakdan-ısa asanlıg-ıla virelüm kim, cemi'ümüzi esir itmeyeler. Ve hem ol padişah kim bu Türkleri göndür­ di, ol padişah her aldugı şehrün 'imaretine meşgUl oldı." di­ diler. Tekür eydür: "Eger siz eyle dirsenüz ben dahı sizün­ ileyin, muhalefet itmezin size." didi.

Üçünci gün hernan eman dilediler. Ahmed Paşa dahı eman virdi. Bişinci gün hisarun kapusın açdılar. Padişahun sancagı hisara girdi, bedenlerde nevbet-i sultani uruldı. Ve mü'ezzinler ezan [251 b] okudılar. Çafilarını giderdiler, küf­ farun putları asarını bozdılar. Bir ulu kiliseyi cum'a mesci­ di itdiler. Cum'a güni cum'a namazı kılındı ve hutbe-yi İs­ lam anda dahı okundı; Sultan Muhammed Han-ı Gazi adı­ na. Ahmed Paşa, gazilere hil'at geyürdi. 'Ulemaya ve fuka­ raya 'atalar itdi. Andan sonra Tekür, Ahmed Paşa yanına gelmişdi; anı tutdı ve hazinesini zabt itdi, padişahun hazi­ nesine teslim itdi. Ve bu şehrün halkını sınıf. sınıf yazdı. Ga­ nisini gayrı ve fakirlerini gayrı ve cemi' mallarını gayrı yaz­ dı. Oglanlarını gayrı yazdı ve kızlarını bile yazdı ve sİpahi­ lerini yazdı. Ve bu halkdan ve maldan her nesne kim peldi­ şaha layıkdur, aldılar ve her ne kim yirinde [252a] komalu­ dur, anı dahı eyle itdi. Ve sipahileri evlerinden sürüp çıkar­ dılar, anlarun evlerini gazilere virdiler.

Ve bundan sonra bir niçe pare gemiler göndürdiler; etraf­ da olan küffar hisariarını dahı feth itdiler. Azag'ı ve Yabu­ germen'i ta ol deniz kenarında olan hisarları, ta varup Çer­ kes'e muttasıl alınca vilayetleri feth itdiler.

Andan sofua sürdiler Menküb'üfi üzerine geldiler. Toplar çıkardılar, kurmaga başladılar. Menküb'üfi teküri gördi kim, Kefe'yi ve vilayetini feth iden kişiler geldi, tekür dahı sürdi Ahmed Paşa'ya geldi kim, hisarını teslim ide. Ve bu tekürün bir hısımı vardı, hisarda bile olurdı. Hisarı virmege ol razı ol­ madı. Hisarufi kapusını yapdı; hernan cenge meşgUl oldı.

539

Aşık Paşazade 1 Osmanoğulları'nın Tarihi

[252b] Hayli zaman ceng itdi ve bu tekür ne kadar kim vardı, eyitdi, "Gelü:fi hisarı virü:fi, ben virdüm." didi; hiç bunun sö­ zin kabUl itmediler; belki 'avratını,oglanını hisardan taşra sür­ mek istediler. Ahır gördiler kim, hisar ceng-ile [161] ele girmez, Ahmed Paşa göçdi, biraz leşker bu hisaruii üzerinde kodı.

Bir niçe günden sonra bu leşker kim komışdı hisar üzerin­ de, bunlar dahı vardılar hisarı bırakdılar gitdiler. Hisara ya­ kın yirde busuya girdiler. Küffar bundan habardar olmadı. Sandı kim Türk kaçdı, gitdi. Bu hisarun içinemübalaga halk girmiş-idi. Tarlıkdan gayet 'aciz olmışlar-ıdı. Hernan kim leşker çekilüp gitdügin göricek hisar halkı hisardan taşra çıkmaga başladılar. [253a] Ve bu busuda olan İslam leşkeri dahı bunları cüstücü itmişler-idi, hernan hisardan yanasın aldılar. Menküb'i dahı bu veeh-ilen feth itdiler. Ve andan sonra Menküb'i dahı 'adetleri üzerine yazdılar. Ve her ne ki Kefe'ye itmişler-idi, Menküb'e dahı eyle itdiler.

Ve her vilayeti kim feth itdiler, beglerini, sİpahilerini sür­ diler, İstanbol'a getürdiler; hazinelerini padişahun hazine­ sine kodılar. Kızların, hatunların padişah kullarına virdi. Kafirlerün 'örnrini tamam itdi. Padişah kendü muradın itdi ve Menküb'e bir kadı nasb itdiler. Keliselerin mescidler it­ diler. Padişah adına hutbe-yi İslam anda dahı okundı, Hakk'un 'avnı-y-ıla, vallahu a'lem.

Nazm [253b]

Neler feth itdi gör han kulı Ahmed

Getürdi mal u ni'met hana Ahmed

Ve mahbübeleri yüzleri çün mah

Niçeler hana kim yitürdi Ahmed

Bu işler kim bu Ahmed Paşa itdi

Neyi kim han buyurdı itdi Ahmed

Bu Ahmed kim gedüklerün eridür

Niçe gedükleri berkitdi Ahmed

Ve bu fethün tarihi hicretün sekiz yüz sekseninde vaki' olundı; Sultan Muhammed kulı Ahmed Paşa elinde.

540

Çevriyazı: Haza Men8kıb u Tev8rih-i Al-i Osman

BAB [152]

Anı beyan ider kim Sultan Muhammed Han-ı Gazi

Kara Bogdan gazasma ne suret-ile itdi ve hem Kara Bogdan teküri-y-ile [254a] ne'yledi, anı beyan ider.

Padişah kim cemi'-i kafir beglerinün vilayetlerini ve kendüle­ rini kim Hak te'ala buna müsahhar itdi, Kara Bogdan'un te­ kürini kapuya okudılar ve "Haracunı sen getür." didiler kim: "Vilayet-i İflak bigi bizüm olasın ve hem bizüm-ile zin­ diganün ne vech-iledür kim bilelüm." didiler. Kafir bu söze hiç i'tibar itmedi ve işitmeze urdı, gelmedi. Padişah dahı bir kulını göndürdi. ''Var, ol kafirün vilayetine gir; gör, tefahhus it kim ol kafir göreyüm senün-ile ne'yler, göreyüm!" didi.

Kul dahı padişahun emr-i şerifini kabul idüp yörüdi, ol kafirün vilayetine girdi. Bunlar gafiller-idi. Garib leşker-idi ve hem yol azmışlar-ıdı. Gelüp bu kafirler Müsülmanlardan [254b] hayli Müsülmanlar şehid itdiler ve haylisin dahı tut­ sak itdiler. Paşa dahı padişahun kulıdur, gelüp padişaha bunlara olan ahvalleri bildürdi.

Padişah bu habarı işidicek gayret-i İslam geldi büridi ve göfilinden tedbirler dörüdi. Vezirlerine eyitdi: "Tız yarak görün kim [162] eyü gazalar yaragın idün, seferüro vardur." didi. Hernan kim padişahun emri olundı, esbab-ı gaza mü­ heyya bulundı. Sultanü'l-mücahidin Sultan Muhammed Han-ı Gazi niyyet-i gaza itdi, İstanbol'dan çıkup yörüdi. 'Asker-i mansur-ıla Tuna kenarına vardı. İstanbol'un da ge­ milerine emr olunmış-ıdı kim Tuna suyınun kenarında hazır olalar-ıdı. Anlar da anda Tuna kenarına gelmişler-idi. Padi­ şah dahı gemiler-ilen Tuna'yı [255a] geçdi. Vilayet-i Bog­ dan'da ol vilayetün tekürin isteyü yörüdi. Memleket-i Bog­ dan'a girdi. Ol mel'un dahı leşkerin cem' idüp bir sarb tagun arasına girdi. Atlusın dahı buyurdı, cemi'i piyade itmiş kim eyü hasmane ceng ideler. Gaziler dahı gördiler kim bu kafir­ ler gayet eyü himmet itmişler kim leşker-i İslam-ilen kim ça­ lışalar. Padişaha bunlarun bu ray-ı tedbirlerin bildürdiler. Padişah buyurdı kim: "Hey gaziler! Gayret-i İslamdur, saf saf olup alaylar baglan." didi. Ve hem padişahun emrini ga-

541