V.6 z pomocą cesarza tego

w. 7 święta Katarzyna Aleksandryjska — pochodziła — według legendy — z rodu królewskiego; umęczona i ścięta na rozkaz cesarza Maksencjusza ok. r. 307.

w. 10 Agier — nazwa pseudogeograficzna.

w. 13 Maksintus (Maksencjuse, 305–313) — cesarz rzymski,

w. 18 zślawila — została sławną,

w. 22 soglądać — oglądać,

w. 25 imieme — majątek.

w. 41 mdły — mamy, mizerny.

w. 42 — rozmawiała po męsku.

w. 46 omowa — oszczerstwo, potwarz.

w. 59 — tj. traktując ogień jako błahostkę.

w. 68 usieść — osiąść, spocząć,

w. 69 chlubić — chełpić się.

w. 97 drzewiej — wcześniej.

w. 110 — przypomina ostatnią zwrotkę Bogurodzicy: „Amen, tako Bog daj”.

VI. Pieśni różne

VI.1 Pirzwa kaźń tworca naszego

Pieśń katechizmowa poświęcona dziesięciorgu przykazań (Dekalogowi) powstała na początku XV w. Tekst w rękopisie Biblioteki Jagiellońskiej, sygn. 1297, zawierającym lekcje z Ewangelii i Listów Apostolskich na niedziele i święta. Kodeks był darem Jakuba, kanonika płockiego, dla Collegium Artistarum w Krakowie; wierszowany dekalog zapisany na wklejce tylnej okładki. Tekst wydał Władysław Wisłocki, Katalog rękopisów Biblioteki Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków 1877, s. 326.

Ostatnie wydanie: Wiesław Wydra, Polskie dekalogi średniowieczne, Warszawa 1973, s. 101–103.

Pirzwa kaźń Twórca naszego:

Nie masz mieć Boga jinego.

W próżności niestatku twego

Nie bierz jimłenia Bożego.

Pamiętaj, to tobie wiele,

By czcił święta i niedzielę.

Chcesz–li mieci łaskę moje,

Oćca czci i matkę twoje.

Nie zabijaj brata zwadą,

Ręką, kaźnią, ani radą.

Nie kradń jimienia cudzego,

Nędznym udzielaj swo<j>ego.

Nie czyń grzechu nieczystego

Prócz urzędu małżeńskiego.

Me świa<d>cz na bliźniego swego

Lścią świadeestwa fałszywego.

Nie pożędaj żony jego,

Tak schowasz rząd stadła twego.

Bratnich rzeczy nie korzyści,

Bożą przykaźń tako ujiści.

VI.1 Pirzwa kaźń twórca naszego

w. 1 pirzwy — pierwszy; kaźń — przykazanie; Tworzec — Stwórca.

w. 3 próżność — znikomość, marność; niestatek — bieda.

w. 6 wielić — rozkazywać.

w. 11 jimienie — mienie, majątek.

w. 12 nędzny — ubogi.

w. 16 leść — obłuda, kłamstwo.

w. 17 pożędaj — pożądaj.

w. 18 schowasz rząd — zachowasz porządek; stadło — stan.

w. 19 korzyścić — ciągnąć korzyści.

w. 20 ujiści — utwierdź, wypełń.

VI.2 Nie miej Boga jinego

Pieśń dekalogowa z połowy XV w. Tekst w rękopisie Biblioteki Narodowej w Warszawie, sygn. IV 3022, k. 91 verso, zawierającym kazania niedzielne i świąteczne Piotra z Miłosławia. Rękopis pochodzi z biblioteki klasztoru paulinów na Skałce w Krakowie.

Utwór wydał A. Brückner, Kazania średniowieczne, cz. III, Rozprawy Akademii Umiejętności, Wydział Filologiczny, t. XXV, Kraków 1897, s. 199.

Ostatnie wydanie: W. Wydra, Polskie dekalogi średniowieczne, s. 72–74.

Nie miej Boga jinego,

Ani bierz na darmo jimienia jego.

Pamiętaj święcić dni święte,

A k temu czcić starsze twe.

Me zabijaj nikogo,

Me strój grzecha nieczystego,

Ani kradni jimienia cudzego,

Ani nie moi świadectwa fałszywego.

Me pożędaj żony bliźniego,

Ani takież rzeczy jego.