IV. Z radości wam powiedam

w. 2 iżeć — że, ponieważ.

w. 6 uczynić wczas — tu: wyświadczyć usługę, zdziałać dobro.

w. 7 wzjawić — objawić.

w. 8 Jest to luźna parafraza słów z Proroctwa Izajasza IX, 6–7.

w. 11 <wierne> — uzupełnienie z Pieśni łysogórskióh.

w. 13 zbawić — zbawi.

w. 16 <z mąk> —uzupełnienie z Pieśni łysogórskich.

w. 26 srządziło — tu: posłało, wyznaczyło,

w. 33 przymi — przyjmij, weź.

w. 39 kakoć — jakże,

w. 40 — tzn. nie znam męża (nie mam),

w. 42 gospodze — pani (wołacz od „gospodzin”).

w. 44 wszyćką — wszystką.

w. 45 — nie będzie to zgodne z człowieczeństwem, tj. nie stanie się to w sposób naturalny.

w. 46 siądzie — zejdzie, przemknie,

w. 47 oprawi — sprawi.

w. 58 mać — matka.

W. 59 mieszkasz — odwlekasz.

w. 83 Elżbieta — matka św. Jana Chrzciciela.

w. 64 Jana — tj. Jana Chrzciciela.

w. 65 prsezdziatkini — niepłodna.

w. 67 nierówno — niemożliwe, za trudna rzecz

w. 71 dobrota — dobroć.

w. 77 posełkini — służebnica.

w. 89–92 Brückner w poprzednim wydaniu tomiku umieszcza po w. 48 na podstawie przekazu z Pieśni łysogórskich.

w. 93 spiewaci — śpiewać.

IV.3 Mocne boskie tajemności

Anonimowa pieśń o Zwiastowaniu i Nawiedzeniu N. M. Panny powstała w pierwszej połowie XV w. Znane są dwie redakcje tekstu. Pierwszą, ze zbioru tzw. Pieśni łysogórskich ogłosił W. A. Maciejowski (por. IV. 2).

Podstawą obecnego wydania jest przekaz z rękopisu Biblioteki Narodowej w Warszawie, sygn. 3347 (dawniej: Pet. Lat. II 119), k. 12 verso — 13 verso, a połowy XV w.

Wydanie: A. Brückner, Drobne zabytki języka polskiego, s. 210–213 (w pisowni oryginalnej).

Mocne Boskie tajemności

O Maryjej wielebności

Krześcijaństwo wierzy wiernie

I nabożne a i smierne

Bacz tego posłuchaci.

Mistrzowie w piśmie badali,

Co prorocy powiadali,

Iż <w> figurach ją widali

Duchem Świętym ją poznali,

Matkę swego Pana.

Od wieku w radzie przejrzana,

Bogiem Oćcem przeżegnana,

By jego Synu Matką była,

Co by smutne ucieszyła

Adamowe plemię,

Na zyskanie tego świata

Przez owoc swego żywota,

Panna wielmi święta.

Anna <w> smutku swego ciała

Tego na Bodze żądała,

By ją Bog płodem nawiedził

Przez nią wszystek świat ucieszył,

Joachim<a> smutnego.

Anjoł gdy się jej ukazał

Badośó jej wielką powiedział:

„Bądziesz wrychle, panna mi<a>ła

Matką swego Stworzyciela,

Ku wiecznej uciesze.

Wszemu światu będzie radość,

Gdy przydzie ten wielebny gość,

Panna wielmi cudna.

S skarbu Boskiej głębokości

Wyszła krasą swej cudności

Miedzy kapłanmi w świętości,

Między pannami w cudności

Rosła ku obrzędu.

Panna będąc barzo młod<a>

Już prosiła wiernie Boga,

By tej panny sługą była,

Go by czysta porodziła

I panną została.

Sama o sobie nie wiedząc,

Już Matką Bożą będąc

Przez Ducna Świętego.

Anjoł Gabryjel k niej posłał,

By jej ty dary zwiastował;

S tajemnice Świętej Trojce

Jej wykupił święte oćce

S ciemności niewolstwa.

Maryja dzieweczka <śmierna>

<Stała jak> róża czyrwona,

Lękła się tego pozdrowienia,

Iże nie chciała mieć poznania

Plemienia męskiego.

Pozdrowienie gdy jej dawał,

Śmiernie się s nią jest rozmawiał

Archanioł Gabryjel.

„Nie lękaj się już Maryja,

Miłości jeś Bożej pełna,

Duchem Świętym nawiedzona,

Łaska Boża obrządzona,

Porodzisz Zbawiciela”.

S obłoku p<ro>mień wystąpił,

Słuńce <z> siebie jest wypuścił,

Słuńce światłe przez zachoda,

Gwiazda jasna przez zapad<a>

Oboje<j> światłości.

Słuńce to wiecznej światłości

Skłoniło się k jej cudności

Od korow anjelskieh.

Ani lilija białością,

Czyrwona róża krasnością,

Ani nardus swą wonnością,

Zamorski kwiat swą drogością,

Maryjej sie równa.

Maryja miedzy kwiaty kwiat,

Służbę jej dawa wszystek świat,

S jej wielikiej wielebności,

Szukajmy w niej miłości,

Wszelki wierny sługa.

Już Maryja swą płodnością

Okrasiła wielką cnością

Wszytki jinne pan<n>y.

Mają panny ucieszenie,

Ku swej cności obronienie,

Z Maryjej żywota.

Krasnaś panna jest w śliczności,

Użyczy nam <swej> miłości,

Uciesz człowieka smętnego,

łże żąda wiedzieć twego

Oblicza świętego.

W mojem rozumie pytałem

I takie w piśmie czytałem,

Żadnej takiej nie słychałem,

<we wszem mieście Jeruzalem>

Panny miłościwszej.

Nie masz nad nią żadnej jinnej

Tako panny miłościwszej

Między wszemi pannami.

Jedno miłuj jej widzenie,

Najdziesz w niej ucieszenie

Wszelki wierny sługa.

O Maryja miłościwa,

Nad cię nie jest żadna jinna

Panna tak łaskawa.

Mistrz Maciej o tobie pisze

Wszemu Indii kwieciście,

By się k tobie uciekali,

Swoje krzywdy powiadali,

Boś ty jest rzecznica.

Tego domu racz być stróża,

Ty jeś panno, rajska róża,

Panno miłościwa.

A kto tobie służbę dawa,

Swoim grzechom odpuszczenie

Ma i wieczną koninę etc.

O Maryja, panno czysta,

Raczy nam być miłościwa,

Ku swemu Synu rzecznica.

O Maryja lutościwa,

Nad cię nie jest żadna panna,

Panno miłościwa. Amen.