- •Spis treści
- •1.5 Mękę Bożą spominajmy 62
- •I. Geneza pieśni religijnych w językach narodowych
- •II. U źródeł pieśni religijnej w języku polskim
- •III. Społeczno–kulturowe uwarunkowania rozwoju średniowiecznej pieśni religijnej w języku polskim
- •IV. Główne formy gatunkowe średniowiecznej pieśni religijnej w języku polskim
- •V. Wersyfikacja I strofika
- •VI. Uwagi końcowe
- •VII. Zasady wydania
- •Nota bibliograficzna
- •Średniowieczna pieśń religijna polska Bogurodzica
- •Bogurodzica
- •Bogurodzica
- •I. Pieśni pasyjne
- •I.1 o, wszego świata wsztek lud
- •I.1 o, wszego świata wsztek lud
- •I.2. Jezus Chrystus, Bog człowiek, mądrość oćca swego
- •I.2. Jezus Chrystus, Bog człowiek, mądrość oćca swego
- •I.3. Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne
- •I.3. Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne
- •I.4 Bądź pozdrowion, Krzyżu Święty
- •1.4 Bądź pozdrowion, Krzyżu Święty
- •I.5. Mękę Bożą spominajmy
- •Pieśń o ostatnich słowach Pana Jezusa na krzyżu
- •1.5 Mękę Bożą spominajmy
- •1.6 Chwała, sława, wszelka cześć
- •I.6 Chwała, sława, wszelka cześć
- •1.8 Śmierć krystowę, śmierć swą zawżdy
- •1.8 Śmierć Krystowę, śmierć swą zawżdy
- •I.9 Krzyżu wierny I wyborny
- •1.9 Krzyżu wierny I wyborny
- •I.10 Idą królewskie proporce
- •Idą królewskie proporce,
- •I.10 Idą królewskie proporce
- •1.11 Wspominając Boże słowa
- •1.11 Wspominając Boże słowa
- •I.12 Daj nam, Chryste, wspomożenie
- •I.12 Daj nam, Chryste, wspomożenie
- •I.13 Płaczy dzisia, duszo wszelka
- •I.13 Płaczy dzisia, duszo wszelka
- •1.14 Wszechmogący nasz Panie, dziwnoś swój świat sprawił
- •1.14 Wszechmogący nasz Panie…
- •II. Pieśni Wielkanocne I o Duchu Świętym
- •II.1 Chrystus z martwych wstał jest
- •II.1 Chrystus z martwych wstał jest
- •II.1a Święty Stanisławie
- •II.1a Święty Stanisławie
- •II.1b Kryste nazaeeński
- •II.1b Kryste nazareński
- •II.1c Krystus już zmartwychwstał
- •II.1c Krystus już zmartwychwstał
- •II.1d Trzy Maryje poszły
- •II.1d Trzy Maryje poszły
- •II.1e Ukazał sie Maryje
- •Drugie wierszyki tejże noty
- •II.1e Ukazał sie Maryje
- •II.2 Przez twe święte z martwy wstanie
- •II.2 Przez twe święte z martwy wstanie
- •II.3 Wesoły nam dzień nastał
- •II.4 Bog wszechmogący…
- •II.5 z śmierci wstał ninie Chrystus Pan
- •II.5 z śmierci wstał ninie Chrystus Pan
- •II.6 Chrystus Pan dzisiaj z martwych wstał
- •II.6 Chrystus Pan dzisiaj z martwych wstał
- •II.7 Nasz Zbawiciel, Pan Bog wszechmogący
- •II.7 Nasz Zbawiciel, Pan Bog wszechmogący
- •II.8 Anjeli słodko śpiewali
- •II.8 Anjeli słodko śpiewali
- •II.9 Wesoły nam dzień nastał, Gdyż Zbawiciel/
- •II.9 Wesoły nam dzień nastał, Gdyż Zbawiciel/
- •II.10 Przydzi, dusze święty, k nam
- •II.10 Przydzi, dusze święty, k nam
- •II.11 Przydzi k nam święty dusze
- •II.11 Przydzi k nam święty dusze
- •II.12 Dusze święty, zawitaj k nam
- •II.12 Dusze święty, zawitaj k nam
- •II.13 Święty Dusze, zawitaj k nam
- •II.13 Święty Dusze, zawitaj k nam
- •II.14 Przydzi, Duchu Święty, k nam
- •II.14 Przydzi, Duchu Święty, k nam
- •II.15 Zawitaj k nam, Duchu Święty
- •II.15 Zawitaj k nam, Duchu Święty
- •II.16 Duchu Świety, raczyż przyjdź k nam
- •II.16 Duchu Świety, raczyż przyjdź k nam
- •III.1 Zdrow bądź, królu anjelski
- •III.1 Zdrow bądź, królu anjelski
- •III.2 Chrystus sie nam narodził
- •III.2 Chrystus sie nam narodził
- •III.4 Panna, Panna porodziła
- •III.4 Panna, Panna porodziła
- •III.5 Nuż wy, bielscy panowie
- •III.5 Nuż wy, bielscy panowie
- •III.6 Zstała się nam nowina
- •III.6 Zstała się nam nowina
- •III.7 Mesyjasz, wierny Chrystus nasz
- •III.7 Mesyjasz, wierny Chrystus nasz
- •III.8 Maryja, panno czysta
- •III.9 Jezu Chryste, nasza radość
- •III.9 Jezu Chryste, nasza radość
- •III.10 Augustus kiedy krolował
- •III.10 Augustus kiedy krolował
- •III.11 Dziękujmy wsztćcy
- •III.12 kiedy krol herod królował
- •III.12 kiedy krol herod królował
- •111.13 Dzięki już wszytcy oddajmy panu Bogu
- •III.14 Wesoły nam dzień nastał, Narodzenia
- •III.14 Wesoły nam dzień nastał, Narodzenia
- •III.15 Zdrów bądź, Jezu maluśki, jenżeś krol niebieski
- •III.15 Zdrów bądź, Jezu maluśki…
- •III.16 Dziecię namilejsze, proszę cie, nie płaczy
- •III.16 Dziecię namilejsze, proszę cie, nie płaczy
- •111.17 Z Bożego Naeodzenia
- •111.17 Z Bożego Naeodzenia
- •III.18 Dziecię sie nam narodziło
- •III.19 Kolęda się z alleluja zwadziła
- •III.19 Kolęda się z alleluja zwadziła
- •IV. Pieśni maryjne
- •IV.1 Maryja, czyste dziewice
- •IV.1 Maryja, czyste dziewice
- •IV. Z radości wam powiedam
- •IV. Z radości wam powiedam
- •IV.3 Mocne boskie tajemności
- •IV.3 Mocne boskie tajemności
- •IV.4 Posłuchajcie, bracia miła
- •IV.4 Posłuchajcie, bracia miła
- •IV.5 Posłał przez anjoły
- •IV.5 Posłał przez anjoły
- •IV.6 Zdrowaś, królewno wyborna
- •IV.6 Zdrowaś, królewno wyborna
- •IV.7 Pozdrowienie to jest pirwe
- •IV.7 Pozdrowienie to jest pirwe
- •IV. 8 o przenasławniejsza panno czysta
- •IV. 8 o przenasławniejsza panno czysta
- •IV.9 Zdrowaś, gwiazdo morska
- •IV.9 Zdrowaś, gwiazdo morska
- •IV.10 Krolewno niebieska
- •IV.10 Królewno niebieska
- •IV. 11 o Maryja, kwiatku panieński
- •IV. 11 o Maryja, kwiatku panieński
- •IV. 12 Anjeli słodko śpiewali
- •IV. 12 Anjeli słodko śpiewali
- •IV. 13 Maryja, panno szlachetna
- •IV. 13 Maryja, panno szlachetna
- •IV. 14 Kwiatek czysty, smutnego sierca
- •IV. 14 Kwiatek czysty, smutnego sierca
- •IV. 15 Nasze nadziejo pezemiła
- •IV. 15 Nasze nadziejo pezemiła
- •IV. 16 Anna, niewiasta niepłodna
- •IV. 16 Anna, niewiasta niepłodna
- •IV.17 Już się anjeli wiesielą
- •IV.17 Już się anjeli wiesielą
- •IV. 18 Cesarzowno wszech naświętsza
- •IV. 18 Cesarzowno wszech naświętsza
- •IV.19 Bądź wiesioła, panno czysta
- •IV.19 Bądź wiesioła, panno czysta
- •IV.20 Zdrowaś, gwiazdo morska, Święta Matko
- •IV.20 Zdrowaś, gwiazdo morska…
- •IV. 21 Archanjoła posłał
- •IV.21 Archanjoła posłał
- •IV.22 Zdrowaś od anjoła
- •IV.22 Zdrowaś od anjoła
- •IV.23 Którego świat, ziemia, morze
- •IV.23 Którego świat, ziemia, morze
- •IV. 24 Świebodność Boga Żywego
- •IV. 24 Świebodność Boga Żywego
- •V. Pieśni o świętych
- •V.1 Ach, krolu wieliki nasz
- •V.1 Ach, królu wieliki nasz
- •V.2 Doroto, cna dziewko czysta
- •V.2 Doroto, cna dziewko czysta
- •V.3 Chwała tobie, gospodynie
- •V.3 Chwała tobie, gospodynie
- •V.4 Wszechmogący Panie miły
- •V.4 Wszechmogący Panie miły
- •V.5 o nieskończona boska dobroci
- •V.5 o nieskończona boska dobroci
- •V.6 z pomocą cesarza tego
- •V.6 z pomocą cesarza tego
- •VI.1 Pirzwa kaźń tworca naszego
- •VI.1 Pirzwa kaźń twórca naszego
- •VI.2 Nie miej Boga jinego
- •VI.3 Słuchaj tego wszelika głowo
- •VI.3 Słuchaj tego wszelika głowo
- •VI.4 Mamy wszyćcy k temu się dziś brać
- •VI.4 Mamy wszyćcy k temu…
- •VI.5 o ciało Boga żywego
- •VI.5 o ciało Boga żywego
- •VI.6 Witaj, miły Jezu Kryste
- •VI.6 Witaj, miły Jezu Kryste
- •V1.7 Witaj, miłe, święte ciało
- •VI.7 Witaj, miłe, święte ciało
- •VI.8 Anjelski chlebie, powitaj
- •VI.8 Anjelski chlebie, powitaj
- •VI.9 Jezu, zbawicielu ludzki
- •VI.9 Jezu, zbawicielu ludzki
- •VI.10 Jasne Krystowo oblicze
- •VI.10 Jasne Krystowo oblicze
- •VI.11 Racz ukazać mieły Panie
- •VI.11 Racz ukazać mieły Panie
- •VI.12 Jezu miły, oto ja dziś
- •VI.12 Jezu miły, oto ja dziś
- •VI.17 Świata wszego stworzycielu
- •VI.17 Świata wszego stworzycielu
- •VI.18 Ma w to wierzyć człek wszelaki
- •VI.18 Ma w to wierzyć człek wszelaki
- •VII. Dodatek. Modlitwy pisane prozą rymowaną (Wybór)
- •VII.1 Panie miły, Boże mocny
- •VII.1 Panie miły, Boże mocny
- •VII.2 o Święty Krzyżu, bądź pozdrowion
- •VII.2 o Święty Krzyżu, bądź pozdrowion
- •VII.3 Przez twą, Naświętsza Panno Maria, pięć boleści
- •VII.3 Przez twą, Naświętsza Panno Maria, pięć boleści
- •VII.4 Maryja, Matko Boża, Panno miłościwa
- •VII.4 Maryja, Matko Boża, Panno miłościwa
- •VII.5 Pozdrowiony badźcie wszytki narozkoszniejsze
- •VII.5 Pozdrowiony badźcie wszytki narozkoszniejsze
III.14 Wesoły nam dzień nastał, Narodzenia
w. 6 lubieźliwy — przyjazny, miły.
w. 8 niedomnimany — nieprzewidziany.
w. 37 łyskanie — burza.
w. 42 czujący — czuwający.
w. 89 pobydlenie — przebywanie, pobyt.
III.15 Zdrów bądź, Jezu maluśki, jenżeś krol niebieski
Koleda zatytułowana: Nabożna rozmowa świętego Biernata z Panem Jezusem, nowo narodzonym Dzieciątkiem. Por Wstęp, s. XVII. Tekst w druku: Baltazar Opeć, Żywot Pana Jezu Krysta, drak. Hieronim Wietor, Kraków — 1522, s 12–13.
Poprzednie wydanie: Kolędy polskie, s. 26–29.
Zdrów bądź, Jezu maluśki, jenżeś kroi niebieski.
O Dzieciątko sławętne, wielmi barzo śliczne;
Słońce sprawiedliwości, świeco wszelkiej prawdy,
Boże wielkiej miłości, mocności naszej wiary.
Zdrów bądź też barzo dziwny, wszechmocny i śliczny,
Cudorny i miłosny, a wszytek lubieżny.
O Dzieciątko nadobne i wielmi ochotne,
O Synaczku rozkoszny, nam barzo przyjemny.
Tyś rzęsa dusze mojej, nad wszytko żądliwy,
Tyś początek ślachetny, o Boże wcielony.
Przeto, Dziecię namilsze, k nam przydź, nie przedłużaj,
Samo–ć, samo–ć co rychlej, nam sie nie oddalaj.
Przyszedłeś miłościwy, jużeś dla mnie przyszedł.
Boże nadwysze dobry, takeś mie przyciągnął.
Zdrów bądź, zbawienie wszytkich, Dziecię naśliczniejsze
Jaśniejsze nad liliją, rumione nad różą.
Mego serca wesele, ty jeś moja słodkość.
Już do twej Matki łonka dla ciebie przystępuję,
Moc wielką serca cirpię, iże w tobie .pałam,
Twą sie miłością dręczę, chodź, śliczny kwiecie, sam.
Dajże mi, przenasłodsza, twego namilejszego,
Bo–ć moja dusza stęka dla Syna miłego.
Ku twemu, Matko, łonu pokornie przystąpię,
Prosząc u ciebie Syna, bowiem mocnie wierzę.
Aczciem barzo ubogi i też wielko grzeszny,
Wszakoż tarym służebnikiem i też miłośnikiem.
W miłości dusza moja jest sie rozpaliła,
Przeto, Pani łaskawa, daj mi twego Syna.
Panno nieporuszona, dziewico wybrana,
Wejrzy na płacz sługi twego, nie opuszczaj, proszę cie.
Daj, Maryja, Dzieciątko, które masz nam dać,
Samo–ć zdrowie ubogich, samo–ć, Jezu miły.
Jenżeś sie mojej twarzy raczył przyrównać,
Daj grzesznemu słudze twemu dostojnie cie chwalić.
Tkni mie łaską i zapal, daj mi sie ukazać,
Żądzą moje napełni, bo chcę ciebie nosić.
Ciebie żądam i pragnę, nie raczyż już mieszkać,
Na łonku mego serca raczyż odpoczywać.
Brzemię wielmi rozkoszne, ty sie daj mnie nosić,
W mojej duszy owszejki raczyż sie objawić.
Tyś smaczność wszelkiej łaski, ku mnie sie racz skłonić,
Se mną raczy sie ty złączyć,
Wszytek w mię raczy wstępić, studnico słodkości,
Abych cie mógł nosić, kwiatku róże ślicznej.
Otwórz sie, serce moje, słonecznej jasności,
Roztworz żądzą szyroko, bo masz Boga blisko.
Ciebie na moich rękach, moj namilejszy, noszę,
Ze wszytkich wnątrznośei w tobie sie weselę.
Ku twej słodkiej miłości wszytek sie wydawam,
Jeśli twej obliczności świętej nie obrażam.
Tyś wielki i maluśki, tyś młody i mocny,
Jenżeś pan i służebny, nam grzesznym podobny.
Oblicze i swe usta na twych piersiach kładę,
Serdecznie cie całuję, nikam nie oddalaj.
Sercem cie pocałuwam, a chutki obłapiam,
W tobie sie wielmi kocham i barzo rozpalam.
Ciebie na moich rękach, Jezu miły, ściskam,
To jest znamię miłości nieobłudnej działam.
Me Dzieciątko namilsze, pałające Bóstwem,
Wszystko jesteś żądliwe, barzo woniające.
Nic nigdy tak słodkiego jestem ukusił,
Nic też tak rozkosznego jestem pożywał.
Usta twe namilejsze nad cukier słodczejsze,
Nad cynamon i nad miód są wielmi smaczniejsze.
Wargi twoje młodziuchne, jako róża świecąca,
Nad wszytko słodziuchne pod niebem i w raju.
O moj namilszy Panie, miłości ma wierna,
Me nakraszsze Dzieciątko, miłuję cię pilno.
Daj mi ciebie miłować na wszelką godzinę
A na cię zawżdy ględać w niebie po żywocie.
Prze cię świat mnie zdradliwy niechaj będzie brzydki^
Niechaj też nie miłuje serce jedno ciebie.
Pałam twoją miłością, jenżeś to uczynił,
I w płaca sie już rozpłynę, wzdzierżeć sie już nie mogę.
Chcesz–li ode mnie odejć, będę barzo tęsknić,
O Królu wszytkiej chwały, daj mi z tobą bydlić.
Czemu leżysz tu w chlewie, niebieska perełko,
Na tak grubym łożyku czemu odpoczywasz?
O maluśki, nadobny, kwiatku barzo śliczny,
O Dzieciątko ślachetne, a rożej podobne.
Gdzie są twoje poduszki, mchowkif
Wszytkiego–ć nie dostaje, przyszedłeś tak dla mnie.
Członki twe młodziuchne i kostki niewinne
W ostre łoże włożone, w chustki obwinione.
Ciebie ściska powojnik, jen rozdzierzgasz grzeszne,
Jasłki cie uniżyły, jen powyszasz niskie.
Tu twoje członki chowasz, mieszkasz, odpoczywasz,
W niebie u Ojca siedzisz, a roboty nie znasz.
W łóżko tako twarde miłość cie włożyła,
Któremu potym w rychłe robotę zrządziła.
Pod sobąś też słomę miał, nameś w tym przykład dał,
Ubogim a pokornym i też wszytkim nędznym.
Twoje jaśli słuszało pawłoką okrasić
I wszelkim obyczajem dostojnie pozłocić,
Perłami a różami i rozkosznym kwiecim,
Statki znamienitymi godno było uczcić.
Liliją i fijołki, wonnymi maściami,
Kalcedany, bursztyny, drogim kamienim.
Kobierce, prześcieradła, rozkoszne pierzyny
Na to łoże słuszało, gdzie Dzieciątko leżało.
Żeś Pana w sobie miało tako rozkosznego,
Nad wszytki syny ludskie wybornie ślicznego,
Syna Boga żywego, króla niebieskiego,
Co ma wyjąć człowieka z mocy złego ducha.
Trąbami i organy, bębny i też zwony,
Gęślami, skrzypicami i wszytkim narzędem,
Takież wszech świętych pienim i głosem anjelskim
Ciebie dostojno chwalić, Dzieciątko z Matuchną.
Iżeby był to przyjął, łaska–ć ukazała,
Byś też straconych szukał, miłość cie przywiodła.
Weźmi ninie całowanie, to znamię miłości,
Przenaświętszych twych piersi, Zbawicielu miły. Amen.
