- •Spis treści
- •1.5 Mękę Bożą spominajmy 62
- •I. Geneza pieśni religijnych w językach narodowych
- •II. U źródeł pieśni religijnej w języku polskim
- •III. Społeczno–kulturowe uwarunkowania rozwoju średniowiecznej pieśni religijnej w języku polskim
- •IV. Główne formy gatunkowe średniowiecznej pieśni religijnej w języku polskim
- •V. Wersyfikacja I strofika
- •VI. Uwagi końcowe
- •VII. Zasady wydania
- •Nota bibliograficzna
- •Średniowieczna pieśń religijna polska Bogurodzica
- •Bogurodzica
- •Bogurodzica
- •I. Pieśni pasyjne
- •I.1 o, wszego świata wsztek lud
- •I.1 o, wszego świata wsztek lud
- •I.2. Jezus Chrystus, Bog człowiek, mądrość oćca swego
- •I.2. Jezus Chrystus, Bog człowiek, mądrość oćca swego
- •I.3. Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne
- •I.3. Jezusa Judasz przedał za pieniądze nędzne
- •I.4 Bądź pozdrowion, Krzyżu Święty
- •1.4 Bądź pozdrowion, Krzyżu Święty
- •I.5. Mękę Bożą spominajmy
- •Pieśń o ostatnich słowach Pana Jezusa na krzyżu
- •1.5 Mękę Bożą spominajmy
- •1.6 Chwała, sława, wszelka cześć
- •I.6 Chwała, sława, wszelka cześć
- •1.8 Śmierć krystowę, śmierć swą zawżdy
- •1.8 Śmierć Krystowę, śmierć swą zawżdy
- •I.9 Krzyżu wierny I wyborny
- •1.9 Krzyżu wierny I wyborny
- •I.10 Idą królewskie proporce
- •Idą królewskie proporce,
- •I.10 Idą królewskie proporce
- •1.11 Wspominając Boże słowa
- •1.11 Wspominając Boże słowa
- •I.12 Daj nam, Chryste, wspomożenie
- •I.12 Daj nam, Chryste, wspomożenie
- •I.13 Płaczy dzisia, duszo wszelka
- •I.13 Płaczy dzisia, duszo wszelka
- •1.14 Wszechmogący nasz Panie, dziwnoś swój świat sprawił
- •1.14 Wszechmogący nasz Panie…
- •II. Pieśni Wielkanocne I o Duchu Świętym
- •II.1 Chrystus z martwych wstał jest
- •II.1 Chrystus z martwych wstał jest
- •II.1a Święty Stanisławie
- •II.1a Święty Stanisławie
- •II.1b Kryste nazaeeński
- •II.1b Kryste nazareński
- •II.1c Krystus już zmartwychwstał
- •II.1c Krystus już zmartwychwstał
- •II.1d Trzy Maryje poszły
- •II.1d Trzy Maryje poszły
- •II.1e Ukazał sie Maryje
- •Drugie wierszyki tejże noty
- •II.1e Ukazał sie Maryje
- •II.2 Przez twe święte z martwy wstanie
- •II.2 Przez twe święte z martwy wstanie
- •II.3 Wesoły nam dzień nastał
- •II.4 Bog wszechmogący…
- •II.5 z śmierci wstał ninie Chrystus Pan
- •II.5 z śmierci wstał ninie Chrystus Pan
- •II.6 Chrystus Pan dzisiaj z martwych wstał
- •II.6 Chrystus Pan dzisiaj z martwych wstał
- •II.7 Nasz Zbawiciel, Pan Bog wszechmogący
- •II.7 Nasz Zbawiciel, Pan Bog wszechmogący
- •II.8 Anjeli słodko śpiewali
- •II.8 Anjeli słodko śpiewali
- •II.9 Wesoły nam dzień nastał, Gdyż Zbawiciel/
- •II.9 Wesoły nam dzień nastał, Gdyż Zbawiciel/
- •II.10 Przydzi, dusze święty, k nam
- •II.10 Przydzi, dusze święty, k nam
- •II.11 Przydzi k nam święty dusze
- •II.11 Przydzi k nam święty dusze
- •II.12 Dusze święty, zawitaj k nam
- •II.12 Dusze święty, zawitaj k nam
- •II.13 Święty Dusze, zawitaj k nam
- •II.13 Święty Dusze, zawitaj k nam
- •II.14 Przydzi, Duchu Święty, k nam
- •II.14 Przydzi, Duchu Święty, k nam
- •II.15 Zawitaj k nam, Duchu Święty
- •II.15 Zawitaj k nam, Duchu Święty
- •II.16 Duchu Świety, raczyż przyjdź k nam
- •II.16 Duchu Świety, raczyż przyjdź k nam
- •III.1 Zdrow bądź, królu anjelski
- •III.1 Zdrow bądź, królu anjelski
- •III.2 Chrystus sie nam narodził
- •III.2 Chrystus sie nam narodził
- •III.4 Panna, Panna porodziła
- •III.4 Panna, Panna porodziła
- •III.5 Nuż wy, bielscy panowie
- •III.5 Nuż wy, bielscy panowie
- •III.6 Zstała się nam nowina
- •III.6 Zstała się nam nowina
- •III.7 Mesyjasz, wierny Chrystus nasz
- •III.7 Mesyjasz, wierny Chrystus nasz
- •III.8 Maryja, panno czysta
- •III.9 Jezu Chryste, nasza radość
- •III.9 Jezu Chryste, nasza radość
- •III.10 Augustus kiedy krolował
- •III.10 Augustus kiedy krolował
- •III.11 Dziękujmy wsztćcy
- •III.12 kiedy krol herod królował
- •III.12 kiedy krol herod królował
- •111.13 Dzięki już wszytcy oddajmy panu Bogu
- •III.14 Wesoły nam dzień nastał, Narodzenia
- •III.14 Wesoły nam dzień nastał, Narodzenia
- •III.15 Zdrów bądź, Jezu maluśki, jenżeś krol niebieski
- •III.15 Zdrów bądź, Jezu maluśki…
- •III.16 Dziecię namilejsze, proszę cie, nie płaczy
- •III.16 Dziecię namilejsze, proszę cie, nie płaczy
- •111.17 Z Bożego Naeodzenia
- •111.17 Z Bożego Naeodzenia
- •III.18 Dziecię sie nam narodziło
- •III.19 Kolęda się z alleluja zwadziła
- •III.19 Kolęda się z alleluja zwadziła
- •IV. Pieśni maryjne
- •IV.1 Maryja, czyste dziewice
- •IV.1 Maryja, czyste dziewice
- •IV. Z radości wam powiedam
- •IV. Z radości wam powiedam
- •IV.3 Mocne boskie tajemności
- •IV.3 Mocne boskie tajemności
- •IV.4 Posłuchajcie, bracia miła
- •IV.4 Posłuchajcie, bracia miła
- •IV.5 Posłał przez anjoły
- •IV.5 Posłał przez anjoły
- •IV.6 Zdrowaś, królewno wyborna
- •IV.6 Zdrowaś, królewno wyborna
- •IV.7 Pozdrowienie to jest pirwe
- •IV.7 Pozdrowienie to jest pirwe
- •IV. 8 o przenasławniejsza panno czysta
- •IV. 8 o przenasławniejsza panno czysta
- •IV.9 Zdrowaś, gwiazdo morska
- •IV.9 Zdrowaś, gwiazdo morska
- •IV.10 Krolewno niebieska
- •IV.10 Królewno niebieska
- •IV. 11 o Maryja, kwiatku panieński
- •IV. 11 o Maryja, kwiatku panieński
- •IV. 12 Anjeli słodko śpiewali
- •IV. 12 Anjeli słodko śpiewali
- •IV. 13 Maryja, panno szlachetna
- •IV. 13 Maryja, panno szlachetna
- •IV. 14 Kwiatek czysty, smutnego sierca
- •IV. 14 Kwiatek czysty, smutnego sierca
- •IV. 15 Nasze nadziejo pezemiła
- •IV. 15 Nasze nadziejo pezemiła
- •IV. 16 Anna, niewiasta niepłodna
- •IV. 16 Anna, niewiasta niepłodna
- •IV.17 Już się anjeli wiesielą
- •IV.17 Już się anjeli wiesielą
- •IV. 18 Cesarzowno wszech naświętsza
- •IV. 18 Cesarzowno wszech naświętsza
- •IV.19 Bądź wiesioła, panno czysta
- •IV.19 Bądź wiesioła, panno czysta
- •IV.20 Zdrowaś, gwiazdo morska, Święta Matko
- •IV.20 Zdrowaś, gwiazdo morska…
- •IV. 21 Archanjoła posłał
- •IV.21 Archanjoła posłał
- •IV.22 Zdrowaś od anjoła
- •IV.22 Zdrowaś od anjoła
- •IV.23 Którego świat, ziemia, morze
- •IV.23 Którego świat, ziemia, morze
- •IV. 24 Świebodność Boga Żywego
- •IV. 24 Świebodność Boga Żywego
- •V. Pieśni o świętych
- •V.1 Ach, krolu wieliki nasz
- •V.1 Ach, królu wieliki nasz
- •V.2 Doroto, cna dziewko czysta
- •V.2 Doroto, cna dziewko czysta
- •V.3 Chwała tobie, gospodynie
- •V.3 Chwała tobie, gospodynie
- •V.4 Wszechmogący Panie miły
- •V.4 Wszechmogący Panie miły
- •V.5 o nieskończona boska dobroci
- •V.5 o nieskończona boska dobroci
- •V.6 z pomocą cesarza tego
- •V.6 z pomocą cesarza tego
- •VI.1 Pirzwa kaźń tworca naszego
- •VI.1 Pirzwa kaźń twórca naszego
- •VI.2 Nie miej Boga jinego
- •VI.3 Słuchaj tego wszelika głowo
- •VI.3 Słuchaj tego wszelika głowo
- •VI.4 Mamy wszyćcy k temu się dziś brać
- •VI.4 Mamy wszyćcy k temu…
- •VI.5 o ciało Boga żywego
- •VI.5 o ciało Boga żywego
- •VI.6 Witaj, miły Jezu Kryste
- •VI.6 Witaj, miły Jezu Kryste
- •V1.7 Witaj, miłe, święte ciało
- •VI.7 Witaj, miłe, święte ciało
- •VI.8 Anjelski chlebie, powitaj
- •VI.8 Anjelski chlebie, powitaj
- •VI.9 Jezu, zbawicielu ludzki
- •VI.9 Jezu, zbawicielu ludzki
- •VI.10 Jasne Krystowo oblicze
- •VI.10 Jasne Krystowo oblicze
- •VI.11 Racz ukazać mieły Panie
- •VI.11 Racz ukazać mieły Panie
- •VI.12 Jezu miły, oto ja dziś
- •VI.12 Jezu miły, oto ja dziś
- •VI.17 Świata wszego stworzycielu
- •VI.17 Świata wszego stworzycielu
- •VI.18 Ma w to wierzyć człek wszelaki
- •VI.18 Ma w to wierzyć człek wszelaki
- •VII. Dodatek. Modlitwy pisane prozą rymowaną (Wybór)
- •VII.1 Panie miły, Boże mocny
- •VII.1 Panie miły, Boże mocny
- •VII.2 o Święty Krzyżu, bądź pozdrowion
- •VII.2 o Święty Krzyżu, bądź pozdrowion
- •VII.3 Przez twą, Naświętsza Panno Maria, pięć boleści
- •VII.3 Przez twą, Naświętsza Panno Maria, pięć boleści
- •VII.4 Maryja, Matko Boża, Panno miłościwa
- •VII.4 Maryja, Matko Boża, Panno miłościwa
- •VII.5 Pozdrowiony badźcie wszytki narozkoszniejsze
- •VII.5 Pozdrowiony badźcie wszytki narozkoszniejsze
1.8 Śmierć krystowę, śmierć swą zawżdy
Jest to przekład popularnego w średniowieczu dwuwiersza umoralniającego: „Mors tua, mors Christi, fraus mundi, gloria coeli | Et dolor inferni sini meditanda libi”. Autorem przekładu jest Jan Sandecki. Utwór znajduje się na początku druku: Żywot Pana Jezu Krysta Baltazara Opecia, druk. Jan Haller, Kraków 1522.
Poprzednie wydanie: Polskie pieśni pasyjne, s. 135.
Śmierć Krystowę, śmierć swą zawżdy
Mej przed sobą człowiek każdy.
Mękę wieczną, marność świetską,
Chceszli mieć radość niebieską.
Wszytkoć próżno,
Służ Bogu — toć pewno.
1.8 Śmierć Krystowę, śmierć swą zawżdy
w. 3 marność świetską — złudę świata.
w. 6 toć pewno — to godne zaufania, pewne.
I.9 Krzyżu wierny I wyborny
Jest to przekład hymnu Pange lingua gloriosi („Sław języku”) przypisywanego Wenancjuszowi Fortunatowi (zm. po 600 r.); strofa 8 oryginału znalazła się w polskim przekładzie na początku. Tekst z druku Żywot Pana Jezu Krysta Baltazara Opecia, druk. Jan Haller, Kraków 1522, k. 160 verso —161 verso. (Z pieśnią tą nie należy mylić nieco późniejszego utworu Krzyżu święty nade wszytko, znanego z franciszkańskiego śpiewnika rękopiśmiennego z 1551 r., rkps Biblioteki Kórnickiej, sygn. 44, k. 128–130 verso).
Poprzednie wydanie: Polskie pieśni pasyjne, s. 135–136.
„PANGE LINGUA” <POLSKA>. W KTOREJ JEST KRÓTKIE
SPOMINANIE MĘKI PANA JEZUSOWEJ
Krzyżu wierny i wyborny
Samo drzewo szlachetne,
W żadnym lesie tobie nie jest
Kwiatem, owocem równe.
Słodkie twoje goździe były,
Które Krystusa nosiły.
Języku, poj chwalebny boj,
Walkę Króla mocnego,
Gdy przez drzewo śmierć zwyciężył,
Zbawiciel świata tego.
Na krzyżu sie ofiarował,
By nas diabłu z mocy wyrwał,
Mając lutość nad Adamem,
Iż go był dyjabeł zradził,
Gdy przez jabłka ukuszenie
Śmierć sobie był urodził,
On tedy drzewo naznaczył,
By szkody drzewa zapłacił,
Tegoć działa rząd zbawienia
Naszego potrzebował,
Aby chytrość złego wrogu
Tąż nauką oszukał,
A stąd przyniósł uleczenie,
Skąd było przedtym skażenie.
A gdy już więc czasu przyszło
Świętego popełnienie,
Zesłan z nieba Syn od Ojtca
Człowieku na zbawienie,
Jen wstąpił w trzewa dziewicze,
Wziął na się ciało człowiecze.
Płacze Dziecię wielmi w ciasnych
Jaślicech położone.
Matka członki zagrzewała
W pieluszki obwinione,
Na swych go ręku nosiła,
Panieńskim mlekiem karmiła.
Potym po trzydziestym lecie,
Gdy ciało zupełne miał,
Iż sie przeto był narodził,
Na mękę sie sam wydał.
Dał sie więzać, podjął plwanie,
Sromotę i biczowanie.
Na krzyż okrutnie przybiwszy,
Octem z żółcią napojono,
Cirnim, gwoźdźmi, srogą włócznią
Święte ciało zbodziono.
Krew sie, woda wypuściła,
Która wszytko oczyściła.
Schyl gałęzie, drzewo silne,
Spuść członki rozciągnione,
Stań sie swemu Panu miększe,
Niżliś z przodku stworzone,
Aby tak ciało nie pniało,
A lżej na tobie wisiało.
Boś ty samo godne było
Nieść myto świata wszytkiego,
A przez cięsmy przewiezieni
Do brzegu bezpiecznego.
Ten cie nam łodzią ndziałał,
Jen cie swą krwią drogą oblał.
Chwała bądź Bogu Ojtcowi,
Królowi nawyszemu,
Chwała też Panu Krystowi
Na krzyżu wiszącemu,
Chwała Świętemu Duchowi,
W Trójcy jednemu Bogowi. Amen.
