- •Қазақстан Республикасының білім және ғылым министрлігі с.Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
- •Пәннің оқу-әдісемелік кешені
- •«Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» пәннің оқу-әдісемелік кешені
- •Мазмұны
- •І. Уақытша типтік оқу бағдарламасы
- •Іі. Студенттерге арналған бағдарлама
- •1. Пән туралы мәліметтер
- •Оқу уақытын бөлу
- •3. Постреквизиттер
- •4. Пәннің қысқаша сипаттамасы
- •5. Дәріс сабағының тізбегі
- •7. Практикалық сабағының тізбегі
- •9. Негізгі әдебиеттер
- •Қосымша әдебиеттер
- •10. Курстың саясаты:
- •III. Пәннің оқу-әдістемелік қамтуы
- •IV. Пәннің тапсырмасын тапсыру графигі
- •V. Глоссарий
- •VI. Дәріс конспектілері
- •«Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» курсының мақсаты және мазмұны.
- •Маманды дайындауда курстық негізгі есептері.
- •1. Қазақстан Республикасының Азаматтық қopғaныc және төтенше жағдай саласындағы заңдарының рөлi мен маңызы
- •1.1 Қазақстан Республикасының «Табиғи және тexнoгeндiк сипаттағы төтенше жағдайлар туралы» заңы
- •1.2 Қазақстан Республикасының «Авариялық -құтқару қызметi және құтқарушылардың мәртебесi туралы» заңы
- •Негiзгi ұғымдар:
- •1.3 Қазақстан Республикасының «Азаматтық қорғаныс туралы» заңы
- •Heгізгi ұғымдар:
- •1.4 Қазақстан Респу6ликасының «Өрт қаyiпсiздiгi туралы» заңы
- •Heгiзгi ұғымдар:
- •1.5 Қазақстан Республикасының «Халықтың радиациялық қаyiпсiздiгi туралы» заңы
- •Негiзгi ұғымдар:
- •1.6 «Төтенше жағдай туралы» Қазақстан Республикасының заңы
- •1.7 «Қаyiптi өндipicтiк объектiлердегi өнepкәciптiк қаyiпсiздiк туралы»Қазақстан Республикасының заңы
- •1.8 «Соғыс жағдайы туралы» Қазақстан Республикасының заңы
- •Негiзгi ұғымдар:
- •1.9 «Терроризмге қарсы күрес туралы» Қазақстан Респу6ликасының 3аңы
- •Негiзгi ұғымдар мен терминдер
- •4. Тқ қамтамасыз еткенде ұйымдастыру және теориялық негіздері.
- •Тж жөнiндегi қр орталық атқарушы органның өкiлеттiгi
- •Төтенше жағдайлар жөнiндегi ведомствоаралық мемлекеттiк комиссия
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Жоғары оқу орындарының Азаматтық корғанысын ұйымдастыру.
- •2. Шаруашылық объектiсi Азаматтық корғанысының ұйымдық құрылымы.
- •3. Ақ құрамалары, оның мақсаты мен құрылу тәртібі.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Төтенше жағдайлардың жіктелуі және пайда болу себептері.
- •Табиғаттағы тосын жағдай.
- •Адамның табиғаттағы өзiнөзi ұстауының кейбiр тәртiптерi.
- •2. Өндірістік авариялар мен апаттардың сипаттамасы.
- •3. Азаматтық қорғаныс жүйесінің құрылымы мен рөлі
- •4. Ядролық зақымдану ошақтарындағы құтқару жұмыстары.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Ядролық қарудың жарылыс ошағы.
- •2. Адамға радиацияның әсері.
- •3. Халықты радиациядан қорғау шаралары.
- •Иондаушы сәулеленудiң негiзгi сипаты.
- •4. Халықты қaтты әсер eтeтiн улы заттардан қорғау шаралары.
- •5. Халықты қәуз бен р3-дан қорғау.
- •7. Химиялық қару. Биологиялық қapy.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •Радиоактивтілік, табиғи радиоактивтілік.
- •Аумақтық радиоактивті ластануы.
- •Адамға сәуле алудың қаупі.
- •Хайуанаттардағы сәулелену ауруы.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Радионуклидтер мен ауылшаруашылық өсімдіктері азық-түлік пен судың ластануы.
- •2. Қатты әсер ететін улы заттар мен улағыш заттар негізгі түрлерінің сипаттамасы.
- •3. Қатты әсер ететін улы заттар.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Радиациялық зақымдану кезіндегі алғашқы медициналық көмек, ішінара санитарлық тазалау жүргізу тәртібі.
- •3. Улағыш заттардың жіктелісі.
- •4. Организмнің әртүрлі уз топтарымен зақымдану белгілері.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •Машықтану сабақтар
- •Радиациялық барлау приборлары.
- •2. Дозиметрлік бақылау приборлары.
- •5 Сурет. Ид-1 өлшегіш дозасының жиынтығы
- •Химиялық барлау приборлары.
- •6 Сурет. Әскери химиялық барлау приборы (әхбп)
- •Халықты радиациядан қорғау шаралары.
- •Иондаушы сәулеленудiң негiзгi сипаты.
- •Зақымдану ошағындағы радиациялық ахуалды бағалау.
- •Зақымдану ошағындағы химиялық ахуалды бағалау.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Халықты қорғаудың негізгі принциптері мен әдістері.
- •2. Халықты, қоршаған орта мен ұйымдарды төтенше жағдайлар кезіндегі қорғаудың негізгі принциптері.
- •1. Қорғаныс шараларын өз уақытында жоспарлау және өткізу;
- •2. Қорғаныс шараларын жүргізу сипаты мен көлемін анықтаудағы салыстырмалы көзкарас.
- •3. Қорғаныс әдістері мен құралдарын анықтаудағы кешенді көзқарас (инженерлік шаралар, көшіру шаралары, радиация мен химиядан қорғау шаралары, медициналық шаралар, өрттен қорғау шаралары).
- •4. Қр Қарулы Күштерімен тығыз байланыста қорғаныс шараларын жоспарлау және өткізу.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Халықты қорғаудың ұжымдық құралдары.
- •2. Қорғаныс ғимараттарын толтыру және оған келіп-кету тәртібі.
- •3. Бейбіт және соғыс уақытында қорғаныс ғимараттарын күтіп ұстау және пайдалану тәртібі.
- •4. Көшіру және қоныстандыру. Көшіру және қоныстандырудың принциптері және көшіру әдістері.
- •5. Көшіру органдары, олардың құрылымдары мен міндеттері.
- •6. Көшіру шараларын жоспарлау.
- •7. Материалдық құндылықтарды көшіру тәртібі.
- •8. Көшіру шараларын жүргізу.
- •9. Қоныстандыру мен көшіруді қамсыздандыру.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Тыныс алу органдарын қорғау құралдары.
- •Кесте 2 - Газқағардың алдыңғы бөлігін қиыстыру тәртібі
- •Балалар газқағарлары.
- •2 Сурет. Гп-4у газқағары:
- •Қосымша патрондар
- •Оқшаулағыш газқағарлар
- •Өнеркәсіптік газқағарлар.
- •Кесте 3 - Өнеркәсіптік газқағарларының жіктелісі
- •2. Тыныс алу органдарын құрайтын қарапайым құралдары.
- •3 Сурет. Р-2 респираторы:
- •4 Сурет. Шаңнан қорғайтын мата маскасы птм а
- •3. Теріні қорғау құралдары.
- •12. Сурет. Л жеңіл қорғаныс костюмі
- •13. Сурет. Оп жалпы әскери қорғағыш жиынтығы
- •4. Теріні қорғаудың қарапайым құралдары.
- •5. Жеке қорғаныстық медициналық құралдары.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Суды, азық-түлікті, жем мен су көздерін төтенше жағдайда қорғау және залалсыздандыру. Су мен азық-түлік тағамдарын үй жағдайында қорғау.
- •Су көздерін, су ұстағыш скважиналарды, құдықтарды, бұлақтарды, суғару және сумен жабдықтау су көздерін қорғау.
- •Су құбырларын қорғау.
- •Шахталық құдықтарды қорғау.
- •Бұлақтарды қорғау.
- •2. Малға арналған жемді қоймада және дала жағдайында сақтау.
- •4. Малды ветеринарлық тазалау.
- •7 Сурет. Жер сілкінісінен кейінгі құлаған жерлерді тазалау
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •Өте улы заттар таралатын апаттардың түрлері.
- •2. Нерв жүйесін зақымдайтын фосфорорганикалық уландырғыш заттар.
- •Әсері күшті улы заттар (әкуз).
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •Халықты жер сiлкiнiсi қаyпiнен және ол болған уақытта қopғay.
- •2. Сейсмика жағрафиясы, аса күштi жер сiлкiнiсi.
- •Жер сiлкiнiсiн болжау. Жер сiлкiнiсi болған жағдайда адам өмірін сақтay мен шығынды азайту шаралары.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •1. Жарақаттану және сәтсіз оқиға болғанда алғашқы дәрігерлік көмек көрсету. Жарақат кезіндегі организмнің жалпы реакциясы.
- •Талықсу.
- •Коллапс.
- •Естен тану.
- •2. Жарақаттану кезіндегі алғашқы дәрігерлік көмек көрсету. Жарақат.
- •8 Сурет. Жараға бинтпен таңғыш қою
- •9 Сурет. Қанның күре тамырдан ағуы 10 сурет. Қанның көк тамырдан ағуы
- •11 Сурет. Күре тамырдан қысатын дағдылы жерлер
- •12 Сурет. Күре тамырды саусақпен қысу
- •13 Сурет. Аяқ қол буындарын бүгу арқылы қанды тоқтату
- •16 Сурет. Қолға бұрау қойып қанды тоқтату 17 сурет. Ақолдың жабық сынығы,
- •Сүйектің сынуы, буынның шығуы, дененің сыдырылуы, тілінуі және сіңірдің созылу
- •18 Сурет. Зардап шегушіні шинамен тасымалдау кезінде басын тиянақтау
- •19 Сурет. Білек сүйегі сынған кезде шина қою
- •20 Сурет. Сан мен сирақ сынған кезде иммобилизациялау сынықтары болады
- •Күйіктер
- •22 Сурет. Саусақтың үшінің күюі 1,2 және 3,4 дәрежелер
- •Оқиға орнында алғашқы көмек көрсету тәртібі.
- •23 Сурет. Тері жамылғыларының тұтастығын бұзбай
- •1,2Дәрежелі күйік кезінде көмек көрсету Үсік шалу.
- •Күннің өтуі және ыстық тию.
- •Улы заттармен улану.
- •Электр тоғымен жарақаттану.
- •Суға бату, тұншығу және иіс тию.
- •Зардап шеккендерді тасымалдау және жараға
- •26 Сурет. Жеке таңғыш пакеті
- •27 Сурет. Кеуде клеткасы жараланғанда зақымданушыны тасымалдау
- •Кеуде клеткалары мен ішті бинтпен орау.
- •32 Сурет. Кеудеге спиральды және масақ 33 сурет. Иық буынына таңғыш қою
- •Қолға және дененің төменгі жағына таңғыш қою тәртібі.
- •Негізгі әдебиеттер.
- •Қосымша әдебиеттер.
- •VIII. Тест сұрақтары
- •«Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» пәнінен оқу-әдістемелік кешен
- •010011, Астана қ., Жеңіс даңғылы, 62а
Тж жөнiндегi қр орталық атқарушы органның өкiлеттiгi
Төтенше жағдайлар жөнiндегi ҚР Агенттiгiнiң:
Агенттiк құдыретiнiң саласын реттейтiн заңнаманың сақталуына бақылау жасауға;
Үкiмет құрамына кiрмейтiн министiрлiктерге, орталық атқарушы органдарға, жергiлiктi атқарушы органдарға табиғи және техногендiк сипаттағы ТЖ салдарын ескерту мен жою жөнiнде нұсқаулар беруге;
өз құзыретiнiң шегiнде Азаматтық қорғанысты даярлау және жүргiзу мәселесi бойынша шешiм қабылдауға;
ҚР үкiметiне ТЖ аймағындағы авария, апат, зiлзала, салдарын жою, қоғамдық тәртiптi сақтау мен объектiлердi қорғауды қамтамасыз ету үшiн құқық қорғау органдарының, қарулы күштердiң әскери бөлiмдерi мен құрамаларын, басқа әскерлер мен құрамалардың күштерi мен құралдарын тарту туралы ұсыныс енгiзуге;
өз құзыретiнiң шегiнде аттестация жүргiзуге, лицензиялау мен сертификаттауды жүргiзуге, сондайақ тиiстi жұмыс түрлерiн жүргiзу үшiн рұқсат беруге
объектiлердiң жұмысын доғаруға немесе тоқтатуға, адамдардың өмiрiне қауiп төнгенде немесе төтенше жағдай туындаған кезде көшiру шараларын жүргiзуге;
егер объектiлiк кәсiби авариялыққұтқару қызметтерi мен құрамалардың даярлығы мен жәйкүйi белгiленген нормативтерге сай келмеген жағдайда, ұйымдардың қызметiн толық немесе iшiнара тоқтатуға
бүкiл республика аумағында бiрыңғай радио жүйелерi белдеуiн ұстауға
ТЖды ескерту және жою жөнiндегi мәселелерi бойынша журналдар, режимдiк анықтамалықтар, бюллетендер мен өзге де басылымдар шығаруға құқығы бар.
Төтенше жағдайлар жөнiндегi ведомствоаралық мемлекеттiк комиссия
Төтенше жағдайлар жөнiндегi ведомствоаралық мемлекеттiк комиссия тұрақты жұмыс iстейтiн орган. Комиссияның мақсаты:
төтенше жағдайдағы ескерту және iс әрекеттер жөнiндегi жүйенi құруды және дамытуды қамтамасыз ету;
орталық, жергiлiктi атқарушы органдарының және шаруашылық объектiлерiнiң табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдайдан сақтандыру, болдырмау, ауыртпалығын төмендету және жою жөнiндегi қызметiн үйлестiру және бақылау;
төтенше жағдай кезiнде құтқаруiздестiру және авариялық құтқару қызметтерiн, құралдарын және халықтың тiршiлiк жүйесiн құру.
«Азаматтық қорғаныс туралы» Қазақстан Республикасының Заңы
Азаматтық қорғаныс туралы Қазақстан Республикасының Заңы жылғы мамырда қабылданды. Заң Қазақстан Республикасының Азаматтық қорғанысының негiзгi мiндеттерiн, құрылу және жұмыс iстеу принципiн, орталық, жергiлiктi өкiлеттi және атқарушы органдардың, ұйымдардың өкiлеттiгiн және Азаматтық қорғаныс (АҚ) саласындағы азаматтардың құқықтары мен мiндеттерiн анықтады.
Халық пен шаруашылық объектiлерiн қорғау АҚтың бiрiншi кезектегi мiндетi және осы заманғы зақымдау құралдары қолданылған кезде және табиғи және техногендiк сипаттағы төтенше жағдай кезiндегi залалды азайту мақсатында халықтың iсәрекеттерi мен шаруашылық объектiлерiн және аумақты өз уақытында дайындаудың тиiмдi әдiстерiн ғылыми түрде анықтау негiзiнде жүргiзiледi.
АҚ-тың негiзгi мiндеттерi:
басқару, хабарлау және байланыс жүйесiн ұйымдастыру, дамыту және тұрақты әзiрлiкте ұстау
АҚ күштерiн құру, оларды даярлау және ТЖ кезiндегi iсәрекетке тұрақты әзiрлiкте ұстау
орталық, жергiлiктi және атқарушы органдардың, ұйымдардың қызметкерлерiн даярлау және халықты үйрету
радиациялық, химиялық және бактериологиялық (биологиялық) ахуалды қадағалау мен лабораториялық бақылау
АҚ әскери құрамаларының жұмылдырушылық даярлығын қамтамасыз ету
шаруашылық салалары мен объектiлерiнiң тұрақты жұмысын арттыру жөнiндегi шаралар кешенiн жүргiзу
қорғаныс ғимараттарының қажеттi қорын, жеке қорғаныс құралдарын және АҚ-тың өзге бөлiгiн жинау және әзiрлiкте ұстау
халықты, орталық, жергiлiктi және атқарушы органдарды адамдардың денсаулығы мен өмiрiне төнген қауiп пен қалыптасқан жағдайдағы iс әрекет тәртiбi туралы құлақтандыру
құтқаруiздестiру және өзге кезек күттiрмейтiн жұмыстарды жүргiзу, зардап шеккен халықтың тiршiлiк қамын ұйымдастыру және оларды қауiптi аймақтан алып кету
азықтүлiктi, су көздерiн, тамақ шикi затын, жемдi, хайуанаттар мен өсiмдiктердi радиоактивтiк, химиялық және бактериологиялық (биологиялық) зақымдаудан, эпизоотия мен эпифитотиядан қорғау.
АҚты ұйымдастыру принциптерi мен тәртiптер.
Азаматтық қорғаныс республиканың бүкiл аумағында аумақтықөндiрiстiк принцип бойынша ұйымдастырылады.
АҚ шараларын орталық, жергiлiктi өкiлеттi және атқарушы органдары, ҚР жергiлiктi өзiнөзi басқару органдары, ұйымдар АҚ басқару органдары мен күштерi, ҚР азаматтары жүргiзедi.
АҚ қа даярлық пен өткiзу жөнiндегi шараларды жүргiзудiң тәртiбiн, көлемi мен мерзiмiн ҚР Үкiметi анықтайды.
АҚ шараларын кешендi және саралай жүргiзу мақсатында маңыздылық деңгейiн ескере отырып, ҚР Үкiметi анықтаған тәртiппен қалаларды топтарға, ал ұйымдарды санаттарға жатқызу жүргiзiледi.
АҚ шараларын ұйымдастыру және жүргiзу жөнiндегi жауапкершiлiк орталық, жергiлiктi атқарушы органдар мен меншiктiң барлық нысанындағы ұйымдар басшыларына жүктеледi.
АҚ және ТЖ басқару органдары мен қызметтер.
АҚ шараларын орындауды қамтамасыз ету үшiн мына органдар құрылады:
ТЖ жөнiндегi ҚР орталық атқарушы органы мен оның құрылымдық аумақтық органдары
орталық және жергiлiктi атқарушы органдардың АҚ бөлiмдерi (қызметкерлерi)
ұйымдарда АҚ штабтары немесе АҚ бастығына тiкелей бағынатын АҚ пен ТЖ жөнiндегi қосалқы мамандар.
ТЖ басқармаларының (бөлiмдерiнiң) бастықтары лауазымдары бойынша тиiстi АҚ бастықтарының орынбасарлары сол мекемедегі ТЖға жауапты мекемедегі ТЖ болып табылады.
АҚ арнайы шараларын орындауды және осы мақсаттағы күш пен құралды даярлауды қамсыздандыру үшiн республикалық, облыстық, аудандық, қалалық АҚ және ТЖ қызметтерi, сондайақ қажет жағдайда АҚ бастығына тiкелей бағынатын ұйымдардың АҚ және ТЖ қызметтерi құрылады.
АҚ және ТЖ қызметтерi ҚР Үкiметiнiң қаулысымен, облыс, қала аудан әкiмдерiнiң, ұйымдар басшыларының шешiмдерiмен құрылады.
АҚ және ТЖ республикалық қызметтерiнiң тiзбесiн ҚР Үкiметi анықтайды. Олар туралы ереженi ҚР орталық атқарушы органы бекiтедi.
АҚ және ТЖ нүктелерiнiң, күштерi мен құралдарының, қызметтерiнiң әзiрлiгi жөнiндегi жауапкершiлiк орталық, жергiлiктi атқарушы органдар мен меншiктiң барлық нысанындағы ұйымдар басшыларына жүктеледi.
Орталық, жергiлiктi атқарушы органдар мен ұйымдарда АҚ көшiру шараларын ұйымдастыру мақсатында көшiру, көшiруқабылдау комиссиялар құрылады.
Төтенше жағдайлар туралы халық пен ұйымдарға хабарлау
Бейбiт уақытта (зiлзала, авария мен апат қауiпi немесе болған кезде) және жау шабуылы қауiпi кезiнде төнген қауiп туралы халыққа дер кезiнде және сенiмдi хабарлауды, сондайақ халыққа жағдай туралы хабарлау мақсатында олардың назарын аудару үшiн электр сиреналары мен өндiрiстiк гудоктар және «Баршаңыздың назарыңызға!» АҚ ескерту дабылының берiлгендiгiн бiлдiретiн өзге де құралдар қосылады. Осы дабыл бойынша радионы, радио мен телевизиялық хабарлар қабылдағыштарын қосып ТЖ жөнiндегi басқарманың (бөлiмнiң) шұғыл хабарын тындаған соң, берiлген ақпаратқа сәйкес iсәрекет ету керек.
Соғыс уақытында жау шабуылы мен әуе, радиациялық, химиялық және бактериологиялық қауiп төнген кезде де «Баршаңыздың назарыңызға!» дабылы берiледi, оның артынша халықтың алдағы iсәрекетi мен панаханалардың орналасқан жерi туралы ақпарат берiледi.
Бақылау сұрақтары:
1. «Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» курсының мәні, мақсаты және мазмұны қандай?
2. «Тіршілік қауіпсіздігінің негіздері» курсын игеру барысында нені міндетті түрде шәкірт білуге тиіс?
3. ҚР-ның Азаматтық қорғаныс және төтенше жағдай саласындағы заңдарының рөлі мен маңызын ашып көрсету?
4. ҚР-ның Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы заңы қашан қабылданды және ол нені қарастырады?
5. ҚР-ның авариялық – құтқару қызметі және құтқарушылардың мәртебесі туралы заңы қашан қабылданды және ол нені қарастырады?
6. ҚР-ның Азаматтық қорғаныс туралы заңы қашан қабылданды?
7. ҚР-ның Өрт қауіпсіздігі туралы заңы қашан қабылданды және оған түсінік беру?
8. ҚР-ның Халықтың радиациялық қауіпсіздігі туралы заңы қашан қабылданды және оның мәні неде?
9. ҚР-ның Төтенше жағдай туралы заңы қашан қабылданды және ол нені қарастырады?
10. ҚР-ның Қауіпті өндірістік объектілердегі өнеркәсіптік қауіпсіздік туралы заңы қашан қабылданды және оның мазмұнын ашып көрсету?
11. ҚР-ның «Соғыс жағдайы туралы» заңы қашан қабылданды және оның мәні неде?
12. ҚР-ның Терроризмге қарсы күрес туралы 3аңы қашан қабылданды және ол нені қарастырады?
13. ТҚ қамтамасыз еткенде ұйымдастыру және теориялық негіздері түсінігіне сипаттама беру?
14. АҚты ұйымдастыру принциптерi мен тәртiптерi қандай?
Тест сұрақтары:
1. Азаматтық қорғаныс деп –
А) басқару органдарының мемлекеттік жүйесі және халықты осы заманғы зақымдау құралдарынан қорғау мақсатында өткізілетін шаралар жиыны
В) соғыс уақытында халықты төтенше жағдайлардан қорғау, сонымен қатар әскери жиындар өткізетін шаралар кешені
С) бейбіт және соғыс уақытында халықты шаруашылық объектілерінен қорғау
Д) халықтық шаруашылық объектілерінен және ел аумағын төтенше жағдай факторларынан қорғау
Е) табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдай факторларынан
2. Тіршілік қауіпсіздігі деп –
А) адам өміріне төнетін жалпы қауіп-қатерлерді зерттейтін, соған қарсы қоюға болатын шараларды әзірлейтін ғылыми білімнің саласы
В) адамның өмір сүру ортасымен қауіпсіз қарым-қатынасы мен оны қорғауға бағытталған шаралар
С) төтенше жағдайлардың салдарынан ескерту мен жоюға, сондай-ақ осы заманғы зақымдану құралдарының қолданылуына бағытталған шара
Д) төтенше жағдайларда шаруашылық объектілерінің тұрақты жұмыс істеуіне бағытталған шара
Е) ауыл шаруашылығында пайдаланылатын тәртіптер мен іс-әрекеттер
3. Курстың негізгі мақсаты:
А) еңбек қызметі мен адам демалысы аймағында қалыпты жағдай жасау, залалды әсерлерден қорғау, ТЖ салдарын, болжау және бағалау
В) техносферада адамды табиғи пайда болған қауіптерден қорғау
С) жер сілкінісі, су тасқыны т.б. тосын жағдайларды ескерту
Д) дауыл, құйын, опырылма т.б. тосын жағдайларды болжау және бағалау
Е) адам тұратын жерлерде флора мен фаунаны сақтау
Е) табиғи және техногеді сипаттағы ТЖ ескертетін адамдар ұжымы
4. Қазақстан Республикасының «Азаматық қорғаныс туралы» Заңы қай жылы қабылданды?
А) 1997 жыл 7-шілде
В) 1997 жыл 7-мамыр
С) 2001 жыл 25-қазан
Д) 2000 жыл 30-тамыз
Е) 1995 жыл 7-мамыр
5. Азаматтық қорғаныс курсының негізгі мақсаты:
А) апаттарды алдын ала болдырмау
В) қауіпті жағдайда алғашқы медициналық көмек көрсету
С) халықты қорғау, адамдардың өмірін сақтау, олардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету
Д) жұмыс әрекетінде қауіпсіз жағдайда халықты үйрету
Е) экономика объектілерін қолданғанда жөндеу және қайтадан құру жұмыстарын жасау
6. ҚР-ның «Табиғи және техногендік сипаттағы төтенше жағдайлар туралы» Заңы қашан қабылданды?
А) 1996 жыл 17-маусым
В) 1996 жыл 5-шілде
С) 1997 жыл 5-шілде
Д) 1998 жыл 8-қыркүйек
Е) 1996 жыл 5-шілде