13 Унутранная і знешняя палітыка князя Вітаута Грюнвальдская битва

Вітаут сын Кейстута. Працягвау барадзьбу з Ягайлам з 1389 па 1392. Барадзьба накіравана на адстойванне дзяржауных сувернітэтау ВКЛ. Вітаут апірауся на літоуска- беларускае баярства, а у шэрагу выпадкау на шырокія колы насельнецтва. У выніку ў ВКЛ утварылася моцная апазіцыя, якая не прымала Крэўскую унію. Узначаліў апазіцыю Вітаўт. У пошуках саюзнікаў Вітаўт заключыў пагадненне з ханам Залатой Арды Тахтамышам. Па ўмовах пагаднення Вітаўт абяцаў дапамагчы Тахтамышу ў вайне супраць заваёўніка Азіі Цімура Тамерлана. Тахтамыш абавязаўся ў выпадку перамогі аддаць Вітаўту ўсе рускія княствы, якімі валодала Залатая Арда. Аднак у 1399г. войска Вітаўта было разбіта арміяй Тамерлана. Бітва адбылася на рацэ Ворскле.

Пасля паражэння на Ворскле ў 1401г. Вітаўт быў вымушаны прызнаць умовы Крэускай уніі.

Грюнвальдская битва (Танненбергская битва, 15 июля 1410) — решающее сражение «Великой войны» 1409—1411 между Польшей, Великим княжеством Литовским, с одной стороны, и Тевтонским орденом — с другой. Битва закончилась полным разгромом войск Тевтонского ордена. Произошла близ Грюнвальда, Танненберга и Бреслау (Пруссия), откуда и получила своё название. Сражение началось в полдень с наступления легкой конницы Витовта на левый фланг тевтонцев. Атака была встречена артиллерийским залпом (вероятно, первое и малоуспешное применение полевой артиллерии). Литовская кавалерия не смогла противостоять тевтонцам и стала преднамеренно отступать. Валленрод начал её преследование, однако тяжелая конница Ордена не могла двигаться по пересеченной местности быстро, что дало время Витовту перегруппировать войска. Удар крестоносцев сдержали виленская, трокская, городенская, смоленская и жамойцкая хоругви. Кроме того, польские войска, потеснив Лихтенштейна, начали охватывать Валленрода ещё и с правого фланга.

Погибло 205 орденских братьев, включая всех трех командующих. Общие людские потери составили около 8000 человек. Потери польско-литовского войска неизвестны.

14 Статут вкл 1529 і 1566 і Адміністрацыйна-- тэратарыяльны, ваенныя і судовыя рэформы.

Статут уведзены ў дзеянне 29.9.1529. Складаецца з 13 раздзелаў і 244 артыкулаў. Пазней у яго ўнесены дапаўненні, у выніку колькасць артыкулаў павялічылася да 283.

У Статуце 1529 года юрыдычна замацаваны асновы грамадскага і дзяржаўнага ладу, прававое становішча класаў, саслоўяў і сацыяльных груп нсельніцтва, парадак утварэння, склад і паўнамоцтвы некаторых органаў дзяржаўнага кіравання і суда. Абвяшчалася правіла, паводле якога ўсе асобы, “як убогія, так і багатыя”, павінны былі судзіцца паводле норм, выкладзеных у Статуце. Вялікі князь абавязаўся захоўваць тэрытарыяльную цэласнасць дзяржавы, не дапускаць чужаземцаў на дзяржаўныя пасады ВКЛ, не давць ім маёнткаў, не адбіраць у мясцовых феадалаў пасады і маёмасці без суда, прытрымлівацца ўсіх старых законаў і звычаяў. Асаблівая увага ў Статуце аддадзена судова-працэсуальнаму праву. Абвяшчаўся прынцып публічнасці правасуддзя, фармальнай роўнасці бакоў у працэсе, права абвінавачанага на абарону з удзелам адваката. Адначасова ў Статуце абвяшчалася захаванне прывілеяў і льгот для феадалаў, што на практыцы замацоўвала бяспраўе простых людзей і захоўвала паўнату правоў толькі для феадалаў.

стату 1566

У ём сцвярджалася аб 10 а потым аб 20 гадовых пошуакх беглых сялян і вяртання іх гаспадарам.Гэта азначала канчатковае юрыдычнае афармленне прыгоннага права на Беларусі І ВКЛ. Сялян стала можнаа прадавать, менять, аддавать у якасті закладу як усю сямью, так і асобых яе членау Гэта было жорсткая форма прыгоннага права, якая праіснавала амаль трыста год.

ПЕршая змена якая была ажыцеулена у ВКЛ у 16ст. Была зменена адмін.тэратэрыяльнага падзелу. У новым дзяленні зніклі удзельныя княствы.Віцебская зямля у 1503 ператварылася у Віцебскае вядомства. 1504 вядомства полацкае. 1507 Навагрудскае вядомства.

Уніфікація ВКЛ 1565-1566. Створаны новыя вядомства--Брэская, Мінскае і Мсціслаускае. ВКЛ падзелена на 30 паветау якія увайшлі у 13 ваявадств.

Пасля Люблінскай уніі 9 ваяводствау і 22 павета. 16(на беларусі).

Утварэнне ваяводствау і паветау было крокам да дальнейшай цэнтралізацыі дзяржавы.

Пасля рэформы ваяводствау настла чарада ваеннай. Камандыванне далучалась ваяводам і іх памочніка. Дробная шляхта стала павінна прысутнічать у войску. а хто меу маёмкі-- абавязны пастауляць узброеных воінау.

у 1566 - падкрэсліваецца што вайсковая служба з'яуляецца ганаровым абавязкам шляхты.

усе ваяводствы выстаулялі пыблізна аднолькавы кантынгент. У гэтыя часы войска ВКЛ 60 працэнтау Беларусау.

змяняліся і суды.

Ствараюцца суды для шляхты, мяшчан, сялян, татарау і духавенства.

Суды дзяліліся на вышэйшыя (звязаныя з князем), і мясцовыя (паветы, ваяводства)

1581 - стварыуся а 1582 пачау працаваць трэбунал. (ГАЛОуны суд ВКЛ) -- 46 судзі, якіх што год выбірала шляхта. (МІнск, Вільня, Навагрудак.)

Сярод мясцовых судоу самы старадауні - замкавы.(гарадскі суд) Судзя - ваявода, стараста дзяржавец.З'яуляуся усе саслоуным.

Копны суд - справы сялян.(судзі простыя людзі.)

Але пасля статутау 1566 і 1588 стварыліся такія суды:

-- земскі суд- важны этап в форміраванне літвінскай шляхты. З'явілась паняцце юрыст. судзі + падсудак+ пісар. СУдзі пажыцёва.

-- Падкаморскі суд 1566 (разглядау зямельныя і іншыя справы.) С двух бакоку плацілі судзе. Каморнік - памочнік у вымярэннях і установах межы земляуладання.

-Войтауска- лауніцкі і бурмістрацкі суд. Вырашау крымінальныя і грамадзянскія справы у у гарадах з магдэн, правам