Помнікі архітэктуры

Назва помніка	Характэрныя рысы
Праваслаўная Спаская царква ў Магілёве (1756 – 1762 гг.)	Віленскае барока. Вызначаюцца плас-тычнасцю аб’ёмаў, маляўнічасцю сілуэ-та, утворанага стромкімі шмат’ярусны-мі скразнымі ажурнымі вежамі, фігур-нымі франтонамі, якія надаюць галоўна-му фасаду прасторавую структуру
Касцёл у в.Сталовічы Баранавіцкага раёна (1740 – 1746 гг.)
Фарны касцёл у Лідзе (1765 – 1770 гг.)

Цікавыя факты

Асветніцтва ў Еўропе (XVIII ст.)

Ідэя натуральнага права (Дж. Лок, Ж. Мелье). Тэорыя грамадскага дагавору (Ж.Ж. Русо, Д. Дзідро). Тэорыя падзелу ўлад (Дж. Лок, Д. Дзідро). Абмежаванне ўлады караля (Вальтэр, Ш. Мантэск’ё, Д. Дзідро).

Творы асветнікаў

«Завяшчанне» Ж. Мелье; «Аб духу законаў» Ш. Мантэск’ё; «Да вечнага міру» І. Канта; «Аб грамадзянскім дагаворы», «Споведзь» Ж.Ж. Русо; «Філасофскія пісьмы» Вальтэра; «Энцыклапедыя, або Тлумачальны слоўнік навук, мастацтваў і рамёстваў» Д. Дзідро і інш.

Выказванні асветнікаў

«Чалавек нараджаецца свабодным, а між тым паўсюдна ён у кайданах» (Ж.Ж. Русо). «Праца – гэта непазбежны абавязак чалавека грамадства» (Ж.Ж. Русо). «Мы нараджаемся на свет з такімі здольнасцямі і сіламі, у якіх закладзена магчымасць асвоіць амаль любую рэч…, але толькі практыкаванні гэтых сіл могуць весці нас да дасканаласці» (Дж. Лок). «Свабода заключаецца ў тым, каб залежаць толькі ад закону» (Вальтэр).

(Беларускі гістарычны часопіс, 2010. №9. С.59 – 61).

1. У гонар Марціна Пачобута-Адляніцкага, матэматыка і астрано-ма, кароль Рэчы Паспалітай Станіслаў Панятоўскі адчаканіў медаль з надпісам «Так ідуць да зорак». Ён быў асыпаны каралеўскімі міласця-мі, карыстаўся пашанай у грамадстве, яго імя ведалі ў Еўропе. Больш за 20 гадоў ён кіраваў Галоўнай школай ВКЛ, рэарганізаванай пры ім у Віленскі універсітэт. На пасаду рэктара выбіраўся 5 гадоў запар.

М. Пачобут-Адляніцкі стаў членам-карэспандэнтам Парыжскай Ка-ралеўскай акадэміі навук. Ён падтрымаў паўстанне Тадэвуша Касцюшкі і ахвяраваў паўстанцам 9 000 злотых. Калі 4 красавіка 1803 г. Аляксандр І выдаў указ аб адкрыцці Віленскага ўніверсітэта, М. Пачобут-Адляніцкі быў узнагароджаны брыльянтавым пярсцёнкам.

(Беларускі гістарычны часопіс, 2009. №4.С.74).

2. Сусветную славу маюць слуцкія паясы – жамчужыны высокага майстэрства беларускіх ткачоў, гонар беларускага мастацтва. У тыя да-лёкія гады за р. Случ на вуліцы Сенатарскай у невялікім двухпавярховым будынку і заснаваў князь Міхаіл Казімір Радзівіл фабрыку паясоў – персіярню. Для работы на ёй князь прывёз персаў і туркаў. Праз 10 – 15 гадоў на фабрыку прыйшлі ў асноўным мясцовыя жыхары – гараджане са Слуцка і Нясвіжа, сяляне з вёсак. Да нашых дзён дайшлі іх імёны: Іосіф Барсук, Міхаіл Баранцэвіч, Лойка, Канчыла.

Асаблівага росту фабрыка дасягнула на той час, калі яе упраўляючым стаў Ян Маджарскі. Менавіта пры ім узнік тып пояса, які атрымаў назву слуцкага. Даўжыня пояса была ад 3 да 4 метраў, шырыня – ад 20 да 30 см. Паясы ткаліся з шаўковых, сярэбраных, залатых нітак. Яны ўпрыгожваліся шыкоўным арнаментам: поле звычайна запаўнялася папярочнымі палоскамі або лускавым малюнкам, канцы – гірляндамі з кветак і лісця, а былі і канцы абшыты махрамі. У арнамент паступова пачалі ўключацца кветкі мясцовай флоры – гваздзікі, валошкі, незабудкі, а таксама жалуды і дубовае лісце. На абодвух канцах пояса была метка «Мяне зрабілі ў Слуцку», «Слуцк», «Во граде Слуцку».

З аднаго боку пояс быў больш светлы, з другога – цямнейшы. Яго можна было насіць на два бакі. Ткаліся і чатырохбаковыя паясы. Карысталіся імі на святы, будні, вяселлі, жалобу. У год выпускалася звычайна да двухсот паясоў. Каштавалі яны ад 5 да 50 чырвоных злотых, пазней – 50 – 100 рублёў. Фабрыка ў Слуцку праіснавала да 1846 года.

(Гісторыя: праблемы выкладання. 2011. №2.С.31).