Гістарычны дакумент

1. Звери, ходящие в пустыне, знают ямы своя;

птицы, летающие по воздуху, ведают гнёзда своя;

рыбы, плавающие по морю и в реках, чуют виры своя;

пчёлы и тым подобная боронеть ульев своих.

Тако ж и люди, и где зродилися и ускормлены суть по Бозе,

к тому месту великую ласку имають.

(Ф. Скарына. Прадмова да кнігі «Юдзіф»)

2. Век залатым той названы па простай прычыне і дзяржаўца

Перад багаццем і шчасцем зямным пастаянна

ставіў багацце духоўнае – злата дзяржавы.

3. Кожны народ не без роду i племя

i мае летапiс свой i гiсторыi след на старонках.

(М. Гусоўскі «Песня пра зубра»)

4. Не чужой якой моваю, але

Сваёю ўласнай правы пісаныя маем

(Статут ВКЛ 1588 года, раздзел IV, арт. 1)

Пытанні

1. Якія галоўныя ідэі вызначаны ў прадстаўленых урыўках?

2. Якая эпоха прадстаўлена ў творчасці Ф. Скарыны, М. Гусоў-скага і як яна знайшла сваё адлюстраванне?

3. Чаму прысвечаны палажэнні Статута ВКЛ 1588 года?

Прыкладныя тэмы паведамленняў

1. Асаблівасці культавага дойлідства і іканапісу на беларускіх землях.

2. Духоўная спадчына Ф. Скарыны і сучаснасць.

3. Мірскі замак – помнік архітэктуры сусветнага значэння.

4. Нашы славутыя продкі: дзеячы культуры і асветы часоў ВКЛ (па ўзгадненні з выкладчыкам).

(Мірскі замак – узор беларускай готыкі XVI ст.)

(Друкарскі станок

І. Гутэнберга, на якім працаваў Ф. Скарына)

)

(«Библия руска»

Ф. Скарыны)

(Медаль Ф. Скарыны, зацверджаная ў 1989 г.)

(Нясвіжскі замак – помнік беларускага дойлідства XVI ст.)

( М. Гусоўскі – заснавальнік новарэнесансавай паэзіі)

3. Асноўныя тэндэнцыі і дасягненні ў развіцці кУЛЬТУРы БЕЛАРУСІ

ў кантэксце эпохі Асветніцтва.

Роля і месца кУЛЬТУРы БЕЛАРУСІ ў еўрапейскім культурна-цывілізацыйным працэсе

Ў ДРУГОЙ ПАЛОВЕ XVII–XVIII стст.

План для самастойнай падрыхтоўкі

1. Адукацыя і навука.

2. Грамадска-палітычная думка і літаратура.

3. Помнікі архітэктуры.

Паняцці і тэрміны

Адукацыйная камісія – па сутнасці, першае ў Еўропе міністэрства адукацыі. Заснавана соймам Рэчы Паспалітай ў 1773 г.

Асветніцтва – эпоха пашырэння асветы, развіцця навук, што адзначалася ў еўрапейскіх краінах у XVII–XVIII стст. У Беларусі ідэі Асветніцтва распаўсюдзіліся ў другой палове XVIII ст.

Барока – вызначальны стыль у еўрапейскім мастацтве канца XVI–сярэдзіны XVIII стст. Заснаваны на процівапастаўленні ідэальнага і пачуццёвага ў чалавеку, яго волі і розуму, ірацыянальнасці быцця.

Віленскае барока – архітэктурны стыль (канец XVII–пачатак XVIII ст,), у якім спалучаліся элементы рэнесансавага і візантыйскага дойлідства. У гэтым стылі быў перабудаваны Полацкі Сафійскі сабор.

Габелен – 1) насценны дыван ручной работы з вытканай карцінай, узорам; 2) шчыльная абівачная дэкаратыўная тканіна. Назва «габелен» паходзіць ад прозвішча французскага ткача.

«Газета Гродзеньска» (на польскай мове) – першая газета на беларускай зямлі выйшла ў свет у 1776 г.

Інтэрмедыя – невялікія драматычныя творы, ставіліся амаль ва ўсіх сярэдніх школах і калегіумах.

Класіцызм – стыль і напрамак у літаратуры і мастацтве XVII– пачатку XIX ст., заснаваны на перайманні антычных узораў. У канцы XVIII ст. у Гомелі ў гэтым стылі быў пабудаваны палацава-паркавы ансамбль П. Румянцава.

Мецэнацтва – апякунства навукі і мастацтва.

Мяшчанская слабада – месца ў Маскве, дзе сяліліся беларускія майстры (дойліды, мастакі, разьбяры). У другой палове XVII ст. яны будавалі і ўпрыгожвалі многія палацы і храмы ў Маскве і Падмаскоўі.

Прыгонны тэатр – тэатр у прыватным маёнтку. Спачатку прыгонныя тэатры дзейнічалі як аматарскія трупы, у якіх прымалі ўдзел акрамя прыгонных акцёраў члены сям'і гаспадара, прадстаўнікі шляхты і інш. Потым некаторыя з іх пераўтварыліся ў шырока- вядомыя, па сутнасці прафесійныя прыгонныя тэатры: Радзівілаў у Нясвіжы і Слуцку, Агінскіх у Слоніме, Сапегаў у Ружанах, Тызен-гаўзаў у Гродне, Тышкевічаў у Свіслачы.

Слуцкія паясы – вырабы ручнога шаўкаткацтва на Беларусі, назву атрымалі ад г. Слуцка, дзе вырабляліся з 40-х гг. ХVIII ст. да 1844 г. на Слуцкай мануфактуры шаўковых паясоў.