7. Дзяржаўны лад вкл в 13-16в.Вышэйшыя органыдзяржаўнай ўлады.Службовыя асобы дварцовай адміністрацыі.

ВКЛ- феадальная манархія, узначальваў князь.

Кампетенцыя князя: камандаваў узброенымі сіламі, кіраваў знешней палітыкай, выдаваў граматы, ажыцяўляў кіраўніцтва фінансава-гаспадарчай дзейнасцю.

Улада князя абмежавана радай і соймам.

Склад рады: бліж’йшыя родзіны вялікага князя, князі вассальных княстваў, службовыя асобы дзяржаўнага аппарату.

КНЯЗЬ + Рада = выканаўча-распарадчыя органы

Сойм – вышэйшы заканадаўчы орган ВКЛ

Агульна-дзяржаўныя соймы: з’яджаліся князі, паны, баяры-шляхта, запрашаліся ўсе епіскапы, князі вассальных княтсваў.

Да 16ст: парадак скікання і работы сойма – звычаевае права

Рашэнне на сойме выносілі гасудар і рада.

Вышэйшыя службовыя асобы:

• Канюшы( пазней маршалак) - сачыў за выхаваненнем парадка і этыкета ў замку князя, старшынстваў на пасядженнях сойма і рады, аб’яўляў рашэнне гасудара, сойма і рады, ажыццяўляў правасуддзе

• Ваявада: памошнік князя ў камандаванні войска

• Функцыі дварцовай адміністрацыі – каморнікі – сачылі за захваннем маемасці і каштоўнасці вялікана князя, выконвалі яго розныя даручэнні.

Пры дварцы: стольнік, чашнік, мечнік

8. Мясцовыя органы дзяржаўнай улады ў Беларусі ў хiii–хvi ст.Ст. Мясцовыя органы ўлады і кіравання: намескнік вялікага князя (да ўтварэння ваяводстваў і паветаў).

Мясцовыя органы ў перыяд феадалізма валодалі шырокімі паўнамоствамі ў вырашэнні мясцовых спраў і малазалежылі ад цэнтральных органаў. Яны кіраваліся агульнадзяржаўнымі нарматыўнымі актамі, актамі мясцовай адміністрацыі, мясцовым звачаевым правам.

На тэрыторыі ваяводства: вышэйшая улада – ваяводства: узначальваўмадміністрацыйныя, гаспадарчыя, ваенные, судовыя органы; прызначаўся вялікім князем і радай пажыццева з ліку буйных феадалаў. Кампэтенцыя: падтрыманне феадальнага парадку на тэрыторыі ваяводства; арганізацыя узброенных сіл ваяводства, выкананне правасуддзя; для падтрымання парадку мог выкарастоўваць падначальных яму гарнізоны і склікаць шляхецкая апалченне; клапаціўся аб належным правядзенні работ у дзяржаўных маентках аб своечасовым паступленні даніны і падаткаў с феадальна-залежных людзей; кантраляваў выкананне воінскай павіннасці, разглядаў крымінальныя і грамадзянскія справы, акрамя спраў, аднесеных да кампетэнцыі земскіх, падкоморскіх і вышэйшых судоў.

Кашталян – памошнік ваяводы: узначальваў войска галоўнага замка і апалчэнне.

Ключнік, канюшы, гараднічы, ляснічы і гаеўнік,

Падваявода – намеснік ваяводы па адміністарыйна-судовых справах, кіраваў працаў ваяводскай канцылярыі, засвечваў дакументы

Павет – галоўная асоба – стараста: прызначаўся гасударом і радай з ліку буйных феадалаў, паўнамоцтвы такія ж, як і ваяводы, толькі ў межах аднаго павета, памошнік старасты – падстараста.

Павятовы маршалак – памошнік старасты па ваенных справах, камандаваў павятовым апалчэннем шляхты, старшынстваваў на пасядженнях павятовага сойміка.

На ўзроўні воласці – дзяржаўца – кіраўнік дзяржаўных і вялікакняжецкіх маенткаў

Саслоўна-прадстаўнічыя органы – ваяводскія і павятовыя соймікі.

Для ажыцяўлення нагляду за сяланамі: сельскія войты, сотнікі, сарочнікі і дзесяцкі.

Органы сялянскага кіравання: сялянскія сходы і сялянскія старцы.